Oscar ödüllü sinema direktörü Jane Campion Thomas Savage’ın 1967 tarihi romanı The Power of the Dog’u sinemaya uyarlamasına müsaade veren kontratı imzaladığında, bu projede bilhassa bir bayan sinematograf ile çalışmak istedi. Aklındaki isim bundan bu türlü muhtemelen ismini çok daha sık duyacağımız Ari Wegner idi.
2022 yılına gelmiş olabiliriz ancak Hollywood’da bir bayan direktör ve bir bayan imaj direktörünün birlikte çalıştığı sinemalar hala çok az.
İki bayanın ‘toksik erkekliği’ işlediği bu izleyiciyi huzursuz eden western sinemasında, kendisinden genç bir adamla (Pete) beklenmedik bir dostluk kuran karmaşık ve belalı kovboy karakterini (Phil) İngiliz oyuncu Benedict Cumberbatch canlandırdı.
Sinema bu yıl Akademi Ödülleri’nde en âlâ sinema, en uygun direktör ve en yeterli sinematografi de dahil tam 12 kısımda aday gösterildi ve Wegner Oscar alan birinci bayan imaj direktörü olabilir.
Birçokları için, Hollywood’da çok uzun yıllardır hegemonyasını kurmuş olan “erkek açısı”ndan sonra bayanların yapıtlarının öne çıkması tek başına kutlamaya paha bir şey.
Ancak “kadın açısı” diye bir şey var mı sahiden ve var ise bu, western üzere klâsik olarak erkek hâkim bir biçime ne katıyor?
Akademi Mükafatları tarihinde en âlâ direktör Oscar’ına ikinci sefer aday gösterilen birinci bayan olan Campion çok emin değil.
Campion BBC’ye “Kadın bakış açısı ya da erkek bakış açısına ne kadar inanmalı, bilmek güç. Bence, sanatkarın bakışıdır öyküye hissini veren. Ama ben bu sineması nitekim bir bayan sinematograf ile çekmek istedim zira çok erkek var ve ben bayanları desteklemek istiyorum.”
Daha evvel Campion ile ticari bir projede çalışan Ari Wegner, BBC’nin kültür editörü Katie Razzall’a “Muhtemelen bir toplumsal cinsiyet faktörü var ancak birebir vakitte bu, neyin ilginizi çektiği, nasıl yetiştiğiniz, neleri farkettiğinizle de ilgili” dedi.
“Sanıyorum Jane ile ben bu bakımdan benziyoruz. İkimizi de beşerler ortasındaki ince ince güç akışları ve kelama dökülmeyen şeyler büyülüyor” diye ekledi.
Yeni Zelandalı direktör Campion, sineması yapabilmesini Cannes’deki görüşmelerinden sonra projeyi üstlenmeyi kabul eden “feminist” üretimci Roger Frappier’e borçlu olduğunu söylüyor.
“Gerçi ben de cet binerim ve annem babamın çiftliğinde hayvanlar da vardı fakat tekrar de güçlü kuvvetli bir erkeğin başarabileceğini düşündüren bu kovboy hikayesini bana emanet edecek kadar güvenmesi büyük talihti.
“Bana inandığı için ona müteşekkirim. Savage’ın bir cins alışılmamış bir metin olan kitabına da minnettarım… Western biçimi sinema dediğinizde birçok şu ya da bu halde erkekliğin kutsanması üzeredir… sık sık da erkeğin romantize edilmiş bir versiyonunu resmeder.
“Savage, kitabında bunu delip geçiyor ve bize çok gerçek ve farklı bir versiyon sunuyor.”
Savage’ın western öyküsünü Campion ile usta oyuncu Cumberbatch birlikte, sadakatle beyaz perdeye yansıtmayı başardı.
Sinemada Pete rolünü Kodi Smit-McPhee, Phil’in erkek kardeşiyle onun karısı ve birebir vakitte Pete’in annesi Rose rolünü ise gerçek hayatta da evli olan Jesse Plemons ve Kirsten Dunst çifti canlandırıyor.
Bu Campion’un on yılı aşkın bir mühlet sonra yönettiği birinci sinema ve eleştirmenlerden büyük ölçüde olumlu yorumlar aldı.
Guardian gazetesinden Peter Bradshaw’a nazaran bu Campion’un en uygun sineması. Empire’dan Beth Webb ise “anlatım biraz daha geliştirilebilir üzere… lakin Campion hâlâ bir algısal öykü anlatımı üstadı” diyor.
Sinema gösterildiği internet sinema devi Netflix açısından da yeni bir muvaffakiyet ama Benedict Cumberbatch yakında Vanity Fair mecmuasına verdiği röportajda, Power of the Dog’un beyaz perdede daha uzun oynamasını arzuladığını söyledi. (Film, yapılan muahede kapsamında, bütün gösterim haklarının Netflix’e evresinden evvel yalnızca iki hafta sinemalarda gösterildi).
Campion’un da hissiyatı bu tarafta.
“Sinemalarda daha uzun oynamasını çok isterdim lakin Netflix’in planı bu değildi. Yeniden de şunu söylemeliyim ki Netflix olmasa bu sineması hiç yapamazdık. Bu sinemanın masraflarını ödemeye istekli tek şirket onlardı ve çok dayanak oldular.”
The Power of the Dog galasını Venedik Sinema Şenliği’nde yaptı, Campion Gümüş Ayı mükafatını aldıCampion Netflix’in artık sineması tekrar sinemalara vermeye başladığını söylüyor “çünkü 12 kısımda Oscar’a aday gösterildiğimiz için genel ilgi büyük ve beşerler sineması büyük ekranda görmek istiyor” diyor.
Ayrıyeten internetten gösterilmesinin, sinemanın çok daha büyük bir izleyici kitlesinin erişimine sunduğuna da dikkat çekiyor ve büyük ilgiden, Oscar adaylıklarından çok memnun.
“Heyecanlıyım. Bir çeşit geri dönüş yapmış üzere hissediyorum. Nitekim çok duygulanıyorum. Akademi Ödülleri’ne o kadar çok kolda aday gösterildik ki!”
Ayrıyeten muvaffakiyetinin, Harvey Weinstein skandalı da dahil Hollywood’da bayana yönelik tacizle ilgili şok edici ifşaatlardan sonra, genel olarak dalda bayanların pozisyonu açısından bakıldığında daha farklı bir manası olduğunun da farkında.
“MeToo hareketinin nitekim her şeyi değiştirdiğini hissediyorum. 90’ların sonrası bence çok karanlık bir periyottu. Hatta 2015’e kadar. Derin bir eşitsizlik olduğu gerçeğini kimse duymak istemiyor üzereydi.
“Sonra o yürekli hanımlar başlarından geçenleri paylaştılar… herkes uyandı ve ‘Bu hakikaten mümkün değil, bu inanılmaz bir eşitsizlik ve bunu istemiyoruz’ demeye başladılar.
“Sinema ve televizyonda bayanların bu kadar az temsil edilmesi kabul edilemez. Bayanlar çok başarılı bence. Artık bayanlara iş vermek bir hayır işi değil. Ve bu büyük bir değişim. Hakkımızın teslim edilmesini istiyoruz, zira nitekim işimizi hakikaten güzel yapıyoruz!”
İmaj direktörü Ari Wegner de yarışların yükselen yıldızı. Oscar adaylığının yanısıra sinematografi kolunda Bafta mükafatını alan birinci bayan da oldu.
BBC’ye verdiği mülakatta “Görünürlük sahiden kıymetli bence zira herkes kendi yaptığı işin en acımasız eleştirmenidir ancak meslektaşların tarafından çalışmanın beğenilmesi apayrı manalı bir şey” diyor.
Avustralyalı Wegner başlangıçta bu mesleği birinci seçtiğinde çok saf olduğunu anlatıyor.
“Bunun olağan olarak bayanların yapmadığı bir iş olduğunun hiç farkında değildim. Sinema okulunda çok daha sonra “kadın sinematograf” terimini duydum. Ve yavaş yavaş ne kadar az olduğumuzu farketmeye başladım. Ancak çok geçti, artık kararımı vermiştim.”
Sinema kesiminde bayanların pozisyonuna dair araştırmaların yıldan yıla yayınlandığı son Celluloid Ceiling raporunda, 2020 yılının en büyük gişe yapan 100 sinemasının direktörleri, imalcileri, metin muharrirleri, editörleri ve manzara direktörlerinin yalnızca yüzde 21’inin bayan olduğu, bu sayının 2019 yılına nazaran yüzde 20 bir artış içerdiği kaydediliyor. Halbuki bayanlar sinema izleyicilerinin yüzde 50’sini oluşturuyor.
Campion “Bu tarafta ilerlememiz lazım. Eskiye dönülemez. İnsanların bayanların kanılarını ya da sinemalarını bilmek istemediği karanlık vakitlerden geçildi. Ancak artık izleyicilerden gelen gerçek bir talep de var. Kadınıyla erkeğiyle.” diyor ve ekliyor:
“Netflix, fiilen bayanlar tarafından üretilen gerecin oranını yüksek tutmaya çalışıyor. Bu çeşit tavırlar gerçek değişimler yaratır.”