Felat Bozarslan
Türkiye’de birinci koronavirüs olayının tespit edildiği 11 Mart 2020’nin üzerinden iki yıl geçti. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca dün Twitter hesabından yaptığı “Fahrettin Koca’yı tanımadığımız günlere dönüyoruz” paylaşımı ile Covid-19 riskinin giderek azaldığını ima etti, paylaşım toplumsal medyanın en çok konuşulan hususları ortasında birinci sıraya yerleşti. Pandeminin başından beri şeffaflık konusunda eleştirilen Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı tabloda da ise dün yapılan test sayısının 172 bin 461, olay sayısının 5 bin 609, mevt sayısının ise 32 olduğunu belirtildi.
Sayılar gerçeği yansıtıyor mu?
Almanya ve Fransa üzere ülkelerde olay sayıları 150 binlere yaklaşırken, Türkiye’de açıklanan optimist tablo “güvenirlik” tartışmalarını yine başlattı. Pekala, koronavirüs tedbirlerinin neredeyse büsbütün gevşetildiği Türkiye’de bu optimist tablo sahiden yanlışsız mu? Sıhhat Bakanlığı’nın her vakit optimist bir tablo çizmeye uğraş ettiğini belirten Türk Tabipler Birliği Lideri Şebnem Korur Fincancı’ya nazaran, bu optimist tablo salgının yayılması ve aşılama suratının düşmesi üzere aksiliklere neden oluyor. Olay sayılarının gerçeği yansıtmadığını söz eden Fincancı, bilhassa test sayılarındaki düşüşün buna neden olduğunu belirtiyor.
Fincancı “Yaygın test uygulanmıyor. Temaslı bildirimleri neredeyse hiç yapılmıyor. Filyasyon üzere bir çalışma sözkonusu bile değil. Bu türlü olunca da aslında güya sayılar düşüyormuş üzere bir tablo yansıtılıyor. Münasebetiyle sayılar gerçeği yansıtmıyor. Test sayılarıyla başka dataları birlikte değerlendirdiğimizde yaklaşık olarak aslında yeni olay sayısının 30 binler civarında olduğunu söylemek çok yanlış olmaz” diyor.
Vefat sayıları hakikat açıklanmıyor mu?
Türkiye’de koronavirüs tedbirlerinin gevşetilmesi ile birlikte test yapılması da muhakkak kaidelere bağlanmış, uzmanlar bu duruma reaksiyon göstermişti. Uzun vakittir yalnızca belirti gösterip sıhhat kuruluşlarına başvuran bireylere koronavirüs testi yapılıyor. Halk sıhhati uzmanlarına nazaran, bu durum nedeniyle olay sayılarına kuşkuyla bakmak gerekiyor. Bursa Uludağ Üniversitesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Kayıhan Pala, Türkiye’de ilan edilenden daha fazla olay olduğu görüşünde. Vefat sayılarının 50’nin altına inmesini sevindirici bir gelişme olarak pahalandıran Pala, “Bağımsız akademisyenlerin yaptığı fazladan vefat sayıları incelemelerine baktığımızda, hakikaten alanda vefat sayısı azalmış görünmesine karşın Sıhhat Bakanlığı’nın ilan ettiğinden daha fazla mevt olma ihtimali karşımızda duruyor. Sıhhat Bakanlığı’nın pandeminin başından bu yana saydam olmayan ve bağımsız bilim insanlarının erişmesine açık olmayan bilgi kaynakları yüzünden, hem doğrulanmış olgu sayıları, hem de vefatlar hala tartışılmaya devam ediyor” diyor.
“Virüsün tesirleriyle kaybettiğimiz beşerler kayda geçmiyor”
Türk Tabipler Birliği Lideri Fincancı da vefat oranları ile ilgili Prof. Dr. Kayıhan Pala ile benzeri kanılara sahip. Salgının başından beri 280 bine varan mevt sayısıyla karşı karşıya olunduğunu tabir eden Fincancı, bunun 97 bininin Sıhhat Bakanlığı’nca açıklandığını belirtiyor. Fincancı, geriye kalan 180 bin mevtin nasıl kayda geçtiğinin sorulması gerektiği görüşünde.
“Salgınla ilgili alınmayan tedbirler, kaçınılmaz bir biçimde sıhhat hizmetlerinin ertelenmesine yol açtı” diyen Fincancı “İnsanlar Covid servislerinin yoğunluğu nedeniyle başka sıhhat problemleri için başvuramaz oldu ve bunun sonucunda aslında tedavi edilebilir bir çok sıhhat sorunu tedavi edilemez noktaya geldi. Ayrıyeten Covid nedeniyle hastaneye yatıyor beşerler, sonra virüs negatifleşiyor. Lakin virüsün yarattığı tesirlerle kaybettiğimiz beşerler var. Lakin bunlar Covid olarak kayda geçmiyor. Bütün bunları dikkate almak gerekiyor” görüşünü lisana getiriyor.
Çin neden yine kapanıyor?
Dünya genelinde son iki hafta içerisinde olay ve vefat oranlarında besbelli düşüşler göze çarpıyor. Fakat iki haftadan beri Çin’in Şanghay başta olmak üzere kimi bölgelerinde tam kapanma ve koronavirüs tedbirleri tekrar hayata geçirildi. Uzmanlar Çin’in başşehri Pekin etrafındaki birtakım yerleşim alanlarında da hadise sayılarında artış meydana geldiğini belirtiyor.
Çin’deki kapanmaya dikkat çeken Prof. Dr. Kayıhan Pala “Çin bu kadar ağır bir kapanmayı Omicron varyantını büsbütün ortadan kaldırabilmek ve sıfır olgu siyasetini destekleyebilmek için mi yapıyor, yoksa karşımızda yeni, tasa verici öteki varyantlar mı var, diğer yeni tehditler mi var, bunu şimdi bilmiyoruz. Fakat şimdiye kadar görülen gelişmeler, aşı eşitzsizliği başta olmak üzere dünyada şimdi bu aylar için söylüyorum, bu sorun bitti diyebileceğimiz bir konumu işaret etmiyor. O denli anlaşılıyor ki, kapalı ortamlardan dışarı çıkmaya başladığımız bahar ve yaz aylarında daha evvelki yıllarda olduğu üzere olgu sayılarında genel bir azalma bizi bekliyor. Ancak pandemide ne durumda olduğumuzu hakikaten anlayabileceğimiz vakit sonbahara gerçek, o günkü datalara dayalı olarak bir değerlendirmeyi mecburî kılıyor. Özetle bugün itibariyle temkinli olmakta fayda var. Umuyoruz ki bu yılın sonuna yanlışsız bütün dünyada pandemiyi dündemden çıkarabiliriz. Ancak bunu söylemek için şimdi erken” diyor.
TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı ise olay sayılarının az görünmesinin test sayılarındaki düşüş kadar turizm döneminin gelmesiyle de temaslı olduğunu düşünüyor. “Ne hikmetse turizm dönemi başlarken hadise sayılarında da düşüş oluyor” diyen Fincancı, Sıhhat Bakanlığı’nın optimist tablosu nedeniyle toplumda inanılmaz bir rahatlık oluştuğunu, artık kapalı ortamlarda dahi maske takanların sayısının son derece sonlu olduğunu ve bu durumun gelecekte kıymetli sıkıntılara yol açabileceğini söz ediyor.
