Rusya, dünyadaki en büyük ve en güçlü ordulardan birine sahip, buna karşın Ukrayna’da bugüne kadar istediği ilerlemeyi sağlayamadı. Batılı birçok askeri uzman, Rusya’nın alandaki performansı karşısında yaşadığı şaşkınlığı gizlemiyor.
Alandaki ilerleyişin yavaşlığı, birtakım askeri uzmanların “Rusya kayıplarının üstesinden gelebilecek mi?” sorusunu sormasına yol açtı. Bu hafta BBC’ye konuşan üst seviye bir NATO askeri vazifelisi, “Rusya açıkçası gayelerine ulaşamadı, muhtemelen nihayetinde de ulaşamayacak.” dedi.
Pekala yanlış giden neydi? Batılı üst seviye ordu ve istihbarat yetkililerine, Rusya’nın kusurlarını sordum.
Yanlış varsayımlar
Rusya’nın birinci yanılgısı Ukrayna’nın çok daha küçük olan ordusunun savunma kapasitesini hafife almak oldu. Rusya, yıllık savunma bütçesine 60 milyar dolar ayırırken Ukrayna 4 milyar dolar ayırıyor. Bu da Rusya’nın karşısındaki gücü hafife almasına yol açtı.
Rusya, tıpkı başka birçok güçlü orduya sahip ülke üzere, kendi askeri gücünü de gözünde fazla büyütmüş olabilir. Devlet Lideri Vladimir Putin uzunca bir müddettir Rusya ordusunun modernizasyon programı için hırsla çalışıyor ve bu çalışmaların karşılığında ordusunun gerçekte olduğundan çok daha fazla güçlendiğini düşünmüş olabilir.
İngiltere ordusundan üst seviye bir yetkilinin verdiği bilgiye nazaran Rusya’nın savunma yatırımlarının büyük bir kısmı nükleer kapasitesini geliştirmek ve bu bahiste deneyler yapmak için kullanılıyor. Buna hipersonik füzeler üzere yeni silahlar üretmek de dahil.
Rusya’nın Kızıl Meydan’da düzenlenen Zafer Günü Geçit Törenleri’nde sergilenen ve dünyanın en gelişmiş tankı olarak tanıtılan T-14 Armata’yı da bu savaşta şimdi kullanılırken görmedik. Rusya’nın alana çıkardığı tankların birçok daha eski T-72 tankları, zırhlı işçi taşıyıcılar, top ve füze fırlatıcıları…
İşgalin başlangıcında Rusya’nın havada çok besbelli bir avantajı vardı, sona gönderilen savaş uçaklarının sayısı Ukrayna’nın savaş uçaklarının üç katı kadardı. Bu sebeple birçok askeri uzman Rusya’nın havada süratli bir üstünlük kazanacağını düşünmüştü; lakin o denli olmadı. Ukrayna’nın savaş uçaklarına karşı yürüttüğü savunma, bugüne kadar Rusya’nın hareket alanını kısıtlamaya yetecek kadar tesirli olabildi.
Moskova, özel kuvvetlerinin çok süratli ve belirleyici bir rol oynayabileceğini de öngörmüş olabilir.
Üst seviye Batılı bir askeri yetkilinin BBC’ye verdiği bilgiye nazaran Rusya, Ukrayna’nın hava savunmasının ‘güçsüzlüğüne’ güvendiği için Spetsnatz ve VDV üzere paraşütçüler göndermenin kâfi olacağını ve bunun Ukrayna savunmasını saf dışı bırakacağını düşündü. Fakat birinci günlerde Kiev yakınlarındaki Hostomel Havalimanı’nda yapmayı planladıkları helikopterlerin yok edilmesi saldırısı geri tepti, Ukrayna savunması saldırıyı püskürttü. Bu da Rusya’nın asker, mühimmat ve dayanak göndermek için kullanacağı bir havalimanını ele geçirmesini önlemiş oldu.
Hostomel Havalimanı saldırısı püskürtülünce Rusya, tüm takviyeleri karayoluyla göndermeye başladı. Bu da aşikâr bir trafikte ilerleyen araçların ve konvoyların Ukrayna tarafından daha kolay biçimde maksat alınmasına yol açtı. Kimi ağır silahlar bunun önüne geçmek için yoldan çıkınca çamura saplandı ve ilerleyemedi.
Bu sırada Rusya’nın kuzeyde uydular tarafından görüntülenen uzun zırhlı araç kuyruğu şimdi Kiev kuşatmasına katılmadı.
En değerli ilerlemeler güneyden geldi; burada hem mühimmat hem asker sevkiyatı için tren yolları kullanılıyor.
Tüm bu gelişmeler üzerine BBC’ye konuşan İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, “Putin’in güçlerinin momentumu kaybettiğini” söylüyor:
“Takılıp kaldılar ve yavaş da olsa çok değerli kayıplar veriyorlar.”
Kayıplar ve düşük moral
Rusya, Ukrayna’nın işgali için hududa 190 bin asker yığdı ve bunların kıymetli bir kısmı da çatışma sınırına gitti, yani etkin olarak savaşa katıldı. Lakin Batı’nın istihbaratına nazaran bu sayının yüzde 10’unu alanda kaybettiler. Rusya yahut Ukrayna’nın kayıpları için emniyetli ve teyit edilmiş net bir bilgi yok fakat Ukrayna 14 bin Rus askerinin hayatını kaybettiğini tez ediyor. ABD istihbaratı ise bu sayının yarısının gerçek olabileceğini düşünüyor.
Batılı yetkililer de Rusya ordusundaki askerlerin morallerinin “çok, çok düşük olduğuna dair” işaretler olduğunu savunuyor. Bir yetkili, haftalardır Belarus’ta bekleyen askerler için “Üşüyorlar, yorgunlar ve açlar” dedi.
Rusya, kayıplarını karşılayabilmek için şimdiden ülkenin doğusundan ve Ermenistan’dan Ukrayna sonuna yeni asker desteği yapmaya başladı bile.
Batılı yetkililer, Suriye’den de savaşçı taşındığı ve bunların da yakında savaşa katılacağı haberleri için “büyük olasılıkla doğru” tabirlerini kullanıyor.
Tedarik ve lojistik kahrı
Rusya aslında çok temel alanlarda zorluklar yaşıyor. Eski bir askeri telaffuz vardır; “Amatörler taktik konuşurken profesyoneller lojistik çalışır.” Rusya’nın bu savaşta lojistik üzerine gereğince düşünmediğine dair ispatlar var. Zırhlı ve silahlı araç konvoyları akaryakıt, besin ve mühimmat eksiği yaşıyor. Bozulan araçlar terk ediliyor ve Ukrayna traktörleri tarafından çekiliyor.
Batılı yetkililer Rusya’nın kimi mühimmat eksiklerinin de olabileceğini söylüyor. Şimdiye kadar uzun menzilde 850-900 amaca kilitli mühimmat, mesela güdümlü füzeler kullanıldı. Bunların yerini de yönlendirilmeyen silahlarla doldurmak mümkün değil.
ABD’li yetkililer, Rusya’nın bu husustaki eksiklerini gidermek için Çin’den yardım isteyebileceği ihtarında bulunuyor.
Tüm bunlara rağmen Ukrayna’ya Batı ülkelerinden nizamlı bir silah ve askeri mühimmat akışı var. Bu birebir vakitte morallerin de yükselmesine yol açıyor. ABD çok kısa bir müddet evvel 800 milyon dolarlık daha savunma takviyesi vereceğini açıkladı.
Daha fazla tanksavar ve uçaksavar füzesinin yanı sıra ABD’nin Switchblade isimli insansız hava aracı da vereceği biliniyor. Bu insansız hava aracına patlayıcı yüklenebiliyor ve amaca ulaştığı noktada patlatılabiliyor.
Batılı yetkililer hâlâ Putin’in Ukrayna kentlerini uzunca bir mühlet daha bombalamaya yetecek askeri gücü olduğu konusunda da ihtarda bulunuyor.
Bir istihbarat yetkilisi de, bugüne kadarki kısmî hayal kırıklığına karşın Putin’in vazgeçmeyeceğini ve büyük olasılıkla hücumlarını artıracağını söylüyor. “Putin Rusya’nın askeri manada Ukrayna’yı yenebileceğini hâlâ inanıyor.” diyor.
Ukrayna ordusu bugüne kadar tesirli bir savunma göstermiş olsa da, çok önemli manada bir takviye ve tedarik gelmediği sürece ellerindeki materyalin süratle bitebileceği konusunda da ikazda bulunuyor Batılı uzmanlar. Zira savaşın başındaki kadar olmasa da üstünlük hâlâ Rusya ordusunda.
