Avrupa Rus güçlerinin 24 Şubat’ta Ukrayna topraklarına girmesine çok şaşırdı. Savaş ağır bedelleri beraberinde getiriyor. Ukrayna’daki ömür için olduğu kadar başka ülkelere de ekonomik tesirleri var.
Avrupa şu anda doğal gazının yaklaşık yüzde 45’ini ve petrolünün dörtte birinden fazlasını temin ettiği Rusya’yla karşı karşıya. Hasebiyle güç güvenliğiyle ilgili kaygılar arttı.
Pekala, bu kaygılar Avrupa’nın kestirim edilenden daha evvel yeşil güce geçişini sağlar mı?
Güç bağımsızlığı
Brüksel merkezli fikir kuruluşu Bruegel’den analist Simone Tagliapietra, “Ukrayna’daki savaş, siyasetçileri yeşil stratejilerini hızlandırmaya zorluyor” diyor ve Avrupa Birliği’nin iklim amaçlarına lakin 2030’a kadar ulaşabileceğini, Rusya’ya bağlılıktan kurtulmak için yeşil yatırımlarını ikiye katlaması gerektiğini ekliyor.
AB daha evvel, Avrupa Komisyon’nun REPower kapsamında 2030’a kadar Rusya fosil yakıtına olan bağımlılığını sona erdirme planını başlatmıştı.
Birinci adım AB’nın Rusya doğal gazına olan bağımlılığının üçte ikisini bir yıl içinde kesmek.
Ukrayna’nın işgalinin başlamasının akabinde Frankfurt’ta Rus doğal gazı ve petrolünün kullanımının sona erdirilmesiyle ilgili protesto düzenlendi.Avrupalı siyasetçiler Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden evvel yenilenebilir güce hakikat bir yol haritası çizmeye başlamıştı.
2021’de yayımlanan Avrupa Yeşil Mutabakatı 2030’a kadar sera gazı salımını yüzde 55’e kadar azaltma ve 2050’de net sıfıra ulaşmayı hedefliyor.
Lakin Rusya’yla bağını tekrar tanımlamak üzereyken AB bu emellerine ulaşabilir mi?
Yeşil yatırım
REPower planında AB’nin 2030’a kadar Rusya’ya olan bağlılığını nasıl azaltacağıyla ilgili bir kısım bulunuyor.
Tagliapietra, “Pandemi öncesi AB’nin güç harcamaları devasaydı. Yükselen fiyat kriziyle birlikte doğal gaz ve petrol ithalatına yüzlerce milyon euroluk ödeme yapıyor. Bu artık mantıklı değil” diyor.
Bu durumdan kurtulmanın bir yolu Rus doğal gazını yenilenebilir kaynaklarla değiştirmek.
Avrupa Kurulu’nun iklim sözcüsü Tim McPhie, Avrupa’nın güç çıkmazına karşı yeşil tahlillerin popülerleştiğini düşünüyor.
McPhie, Rus işgali başladığından bu yana daha fazla insanın güvenlik ve bağımsızlık için yeşil yatırımların kıymetini fark ettiğini söylüyor.
Daha evvel iklim muahedesi konusunda kuşkuları olanlar dahi, güvenlik sebeplerinden ötürü yeşil dönüşümün gerçekleşmesi gerektiğini düşünüyor.
McPhie, “Yasal olarak konmuş bir iklim gayemiz var” diyor ve gelecek yıllarda üye ülkelerin her birinin hangi süratte olursa olsun Avrupa Yeşil Mutabakatı’na uyması gerektiğini belirtiyor.
Kısa periyodik tahlil olarak kömür
Sonuç olarak 2030’a kadar yeşil güce geçmek için geçerli sebepler var. Fakat Rus fosil yakıt satışlarından bir anda vazgeçmek ani bir güç eksikliğine yol açacak.
Bu nedenle REPower’ın, birliğin boru sınırlarıyla Rusya dışındaki ülkelerden doğal gaz temin etmeyi önermesi, yenilenebilir kaynaklar ve güç verimliliğinin ötesine geçiyor. Ayrıyeten taşıma ve depolamak için sıvılaştırılmış doğalgazı (LNG) da öneriyor.
Uzmanlar daha az etraf dostu olan tahlillerin de kısa vadeli tahlil olarak kaçınılmaz olabileceğini belirtiyor.
Tagliapietra, “AB’nin ABD’den, Katar’dan ve öteki üreticilerden gemilerle LNG alma altyapısı var. Lakin Avrupa ülkeleri onu kendi ortasında dağıtacak kadar kâfi ağa sahip değil” diyor ve ekliyor:
“Kısa vadede ne yapılır? Kömüre geçilir. Muhtemelen acil olarak doğal gaz yerine güç üretmek için birtakım kömürle çalışan santraller tekrar açılacak. Bu Norveç, Cezayir ya da Azerbaycan’dan doğal gaz ithalatı sağlayana kadar bir ya da iki sene için devam edecek”.
Londra merkezli Centre for European Islahat’tan (CER) araştırmacı Elizabetta Cornago, “Diğer bir seçenek de doğal gaz santrallerinde kömür kullanmak” diyor.
İklim üzerine çalışan fikir kuruluşu Ember’in Ocak 2022’de gerçekleştirdiği çalışmasına nazaran AB’nin kömürü evreli olarak bırakması planı doğal gaz fiyatlarındaki artışla birlikte aslında duraksamıştı.
Milletlerarası Güç Ajansı’na (IEA) nazaran süratli adımlar atılsa dahi doğal gaz ithalat talebini azaltmak için vakte gereksinim var.
Tagliapietra, “AB düzeyinde yeşil projelerle ilerleme kaydetmek uzun vakit alıyor. Komite artık kısa vadede bilhassa rüzgar gücü üzere daha pak yatırımlar görebilmek için hızlandırma yapmayı öneriyor” diyor.
Elizabetta Cornago, bunun çok kritik olduğunu düşünüyor. Güneş ve rüzgar enerjisiin daha rekabetçi bir hal aldığını söylüyor, fakat “Sorun anti-bürokratik tedbirlerin Rus doğal gazının yerini alabilecek kadar yeşil yatırım ortaya çıkarabilmesi” diyor.
Cornago, “Şimdiye kadar bu teknoloji çok fazla öne çıkarılmadı zira Rusya’dan doğal gaz ithal etmek daha ucuza mal oluyordu” diyor fakat bunu gerçekleştirmek konusunda bir istek olduğunu ekliyor. Ayrıyeten tedariğin yanı sıra daha az güç harcamaya odaklanmak gerektiğini de belirtiyor:
“Enerji talebi ne kadar azalırsa kömürle doldurmanız gereken boşluk da o kadar azalır”.
- Türkiye’nin yeni iktisat modeli, en büyük ihracat pazarı AB’nin rotasıyla uyumlu mu?
- AB’nin Rus gazıyla bağını kesme planı ne öngörüyor?
- Rusya gazı keserse Avrupa’nın güç alternatifleri ne olabilir?
Uzmanlar Ukrayna’daki savaşın AB’yi bir çelişkiye sürüklediği konusunda hem fikir. Önümüzdeki birinci birkaç yıl iklim amaçlarından taviz vermeden Avrupa’da sıcak bir kış nasıl sağlanabilir?
Kısa vadede Ukrayna savaşı Avrupa’yı Rus gazı ve petrolünü daha da kirli bir yakıtla, kömürle değitirmeye zorlayabilir. Ancak uzun vadede sürdürülebilir kaynaklara ve projelere verdiği ivme güçlü olabilir.
Cornago, “AB’nin yeşil dönüşümü artık birebir vakitte bir güvenlik meselesi” diyor.