Avusturya’nın başşehri Viyana’da sona gelindiği bildirilen İran nükleer görüşmelerine, “Rusya’nın müzakere dışı talepleri nedeniyle” orta verildiği bildirildi.
Müzakerelere verilen ortaya ait bir diplomattan edindiği bilgilere nazaran, yaklaşık 11 aydır Avusturya’nın başşehri Viyana’da sürdürülen İran nükleer görüşmelerinde müzakere edilen bahislerin dışındaki konulara ait Rusya’nın talepleri nedeniyle görüşmelerin tamamlanmasında sorun yaşandı.
Rusya’nın Kapsamlı Ortak Hareket Planı (KOEP) olarak isimlendirilen İran nükleer mutabakatının dışında yer alan, İran ve Rusya’yı direkt ilgilendiren bir konuya yönelik talepte bulunduğunu kaydeden diplomat, görüşmelerde ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak çekildiği nükleer mutabakata dönmesi, İran’a uyguladığı yaptırımların kaldırılması ve İran’ın nükleer faaliyetlerini 2015’de imzalanan muahede sonlarına çekmesinin müzakere edildiğini söz etti.
Diplomat, müzakerelerin temelinde İran’ın milletlerarası toplumla ilgilerinin normalleştirilmesinin ele alındığını, görüşmelerin hedefinin İran’ın farklı ülkelerle ikili münasebetlerini normalleştirmesi üzerine olmadığını söyledi.
Diplomat, Moskova’nın mutabakatla direkt kontaklı, sivil bir nükleer projenin korunmasına ait talepte bulunduğu, bu isteğin Batılılar tarafından makul görüldüğü lakin daha sonra müzakere dışı bahislere yönelik taleplerle geldiklerini aktardı.
Birtakım teknik konuların da tahlile kavuşturulması gerektiğini kaydeden diplomat, asıl bahsin “dış etken olarak” isimlendirilen Rusya’nın talepleri olduğuna işaret ederek, bitiş çizgisine çok yaklaşılmışken, görüşmelerle direkt kontağı olmayan bir konu nedeniyle müzakerelerin durdurulmasının hayal kırıklığına yol açtığını lisana getirdi.
Rusya’nın beklenmedik garanti talebi
Nükleer mutabakatın tekrar tam manasıyla uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşünün ele alındığı nükleer görüşmeler, Rusya, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere ve İran’dan üst seviye temsilcilerin iştirakiyle Avusturya’nın başşehri Viyana’da yapılıyor.
Eski ABD Lideri Donald Trump periyodunda 2018’de muahededen tek taraflı çekilen Washington ise Avrupa Birliği aracılığıyla görüşmelere dolaylı iştirak sağlıyor.
Yaklaşık 11 aydır süren görüşmelerde en son basamağa ulaşılırken, mutabakatın taraflarından Rusya, Ukrayna savaşıyla ilgili kendisine yönelik yaptırımların İran ile iş birliğine ziyan vermeyeceğine dair ABD’den yazılı garantiler talep etmişti.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 5 Mart’ta yaptığı açıklamada, “ABD tarafından tetiklenen mevcut sürecin, İran ile ticaret, ekonomik ve yatırım iş birliği ile askeri-teknik iş birliği hakkımıza hiçbir biçimde ziyan vermeyeceğine dair yazılı bir garanti istedik.” demişti.
Mevcut nükleer mutabakata yeni bir unsur eklenmesini gerektiren Rusya’nın bu beklenmedik talebinin son basamağa gelinen müzakerelerde pürüze yol açtığı belirtilmişti.
Avrupa Birliği (AB) Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de bugün “dış etkenler” nedeniyle Viyana’da İran nükleer muahedesinin tekrar uygulanması için yürütülen müzakerelere orta verilmesine muhtaçlık olduğunu açıklamıştı.