1940’lı yıllarda Amerikan ordusunun kullandığı tel ses kayıt aygıtı Ankaralı koleksiyoncuda
ANKARA – Gramofon ve plak koleksiyoncusu Raif Kara, 165 gramofon ve yaklaşık 6 binin üzerindeki taş plak koleksiyonu ile tarihe ışık tutuyor. Kara’nın koleksiyonunun en kıymetli modülünü ise 1940’lı yıllarda Amerikan ordusunun kullandığı saç telinden ince çelik tel kaydedici oluşturuyor.
Küçük yaşlarından itibaren eski eşyalara karşı ilgi duyan gramofon ve plak koleksiyoncusu Raif Kara, 20’li yaşlarının başından itibaren biriktirdiği gramofon ve taş plakları kendi müzesinde koruma ediyor. Kara, şu anda 165 gramofon ve 6 binin üzerinde taş plak ile önemli bir koleksiyona sahip. Zeki Müren’den Müzeyyen Senar’a, Neşet Ertaş’tan Safiye Ayla’ya kadar 1965 yılı öncesi sanatkarlarının taş plaklarına sahip olan Kara’nın koleksiyonunda bal mumu plaklarına ve Michael Jackson, Madonna, Elvis Presley, Pink Floyd ve Erick Clapton’ın altın plakları da bulunuyor. Koleksiyonun en değerli modüllerinden olan tel kaydedici ise görenlerin dikkatini çekiyor. Yaklaşık 4 kilometre uzunluğunda olan tel kaydedici, bir insanın saç telinden daha ince ve 2 saatlik ses kaydedebilmeye imkan sağlıyor. Çok fazla tanınan olamadan ses tarihinde kısa bir devir yer alan tel kaydediciyi 1940’lı yıllarda Amerikan ordusunun kullandığı belirtiliyor.
“Taş plakların bir yüzünde bir müzik, başka yüzünde bir şakı kaydedilir”
Taş plakların yeni jenerasyon plaklar ile karıştırılmaması gerektiğini aktaran koleksiyoncu Kara, “Taş plaklar 1902 yıllında üretilmeye başladı ve 1965 yılında sona erdi. Taş plakların çapı 25 santimetredir. Dolayısı ile taş plakların bir yüzünde bir müzik, öteki yüzünde bir şakı kaydedilir. Daha kolay anlaşılması için 1965 yılından sonra taş plak üretilmediği için Barış Manço’nun, Emel Sayın’ın taş plağı yoktur. Taş plak periyodu olarak isimlendirebileceğimiz sanatkarlardan Zeki Müren, Müzeyyen Senar, Nurettin Selçuk, Safiye Ayla üzere sanatkarların taş plakları mevcuttur” dedi.
“Amerikan ordusunun kendi içinde haberleşmek için ürettiği teknoloji”
Tel kaydedicinin ses tarihinde kısa bir periyot yer tuttuğunu ve birçok koleksiyoncu tarafından bilinmediğini vurgulayan Kara, “Tel kaydedici çok bilinmeyen bir teknoloji. 1927 yılında Amerikan ordusunun kendi içinde haberleşmek için ürettiği teknoloji. Daha sonradan ticarileşmiş lakin çok tanınan olamadan yok olmuş. Bir insan saçı 27 mikronken, burada kullanılan tel 25 mikron boyutunda. Yani saç telinden daha ince. Burada 4 kilometre uzunluğunda çelik tel var ve 2 saatlik kaydedebilme özelliği veriyor. Natürel ki aygıtın tanınan olamamasının nedeni tel çok ince olduğundan ötürü durdurup oynatmalarda tel kopuyor. O nedenle kullanışlı olmadığı için tanınan olamadan kayboluyor. Natürel benim müzemde yer buldu, zira ses tarihinde bir periyot de olsa bir yer işgal etmiş” diye konuştu.
“Popüler olamadan kaybolmuş bir medya aleti”
Tel kaydedicinin hassas bir çalışma sisteminin olduğunun altını çizen Kara, “Teknoloji olarak taş plağa nazaran daha yeni bir teknoloji ancak sonuç olarak tanınan olamadan kaybolmuş bir medya aleti. Bu aygıtlar sonuç olarak manyetik bir halde ses işleniyor. Bu yüzden ses kaybolabiliyorken, taş plaktaki ses yanmadıktan sonra kolay kolay yok olmuyor” dedi.
