Bilecik’in Osmaneli ilçesinin tarihi kıymetlerinin ortaya çıkarılması için başlatılan çalışmalar kapsamında bir küme bilim insanı tarafından Doğu Roma (Bizans) periyodundan kalma taş köprü kalıntılarının bulunduğu alanda araştırma yürütülüyor.
Sakarya Irmağı üzerinde, geçmişte ticari ve toplumsal hayatta değerli bir rol üstlendiği varsayım edilen köprünün kalıntılarının yer aldığı bölgede, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Sami Öztürk öncülüğünde gelecek yıl hafriyat başlatılması planlanıyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle ilçede yaklaşık 11 yıldır çalışma yapan Öztürk, AA muhabirine, yüzey araştırmalarında yazıtlar bulduklarını söyledi.
Köprünün ayağına ilişkin kalıntılarda, 2015’te Bizans imparatoru Mauricius’un monogramının (bir kişinin isminin baş harfleriyle yapılan düzenleme) bulunduğunu lisana getiren Öztürk, “Bu monogramı gidip heyecanla kaydettik. Mauricius, 580-602 yıllarında karar sürmüş, doğuda Perslere, batıda da Avarlara karşı uğraş etmiş bir imparator. Ona ilişkin monogramı burada bulmak bizi çok heyecanlandırdı zira bu imparatorun ismini yazıtlarda bulmak neredeyse imkansız. Bizim gayemiz bundan sonra bölgede bulduğumuz yazıtları buradaki yol ve köprülerle ilintilemek ve buranın zenginliğini ortaya çıkarmak. Bu vesileyle de Eskişehir Kültür Varlıklarını Müdafaa Bölge Konseyinin aldığı karar ve ilgili kurumların takviyesi ile önümüzdeki yıldan itibaren bu bölgede bir araştırma hafriyatı planlıyoruz.” diye konuştu.
Öztürk, bu yapının, Romalı orduların ve tüccarların, Hristiyan hacıların kullandığı bir köprü olduğunu iddia ettiklerini anlattı.
Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde ise Türklerin fetihlere giderken bu güzergahtan geçmiş olabileceğini lisana getiren Öztürk, “Çünkü Anadolu’da iki ana yol var. Biri, Efes’ten başlayan Kral Yolu, oburu de Balkanlar’dan gelir, Kadıköy-İzmit-İznik yoludur. İznik’ten sonra Anadolu’yu geçip Kudüs’e ve doğuya gitmek için bu köprüyü kullanmak zorundasınız.” dedi.
Doç. Dr. Öztürk, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğünden dayanak alarak köprünün en azından Sakarya Irmağı kıyısındaki ayaklarını 3 boyutlu olarak gün ışığına çıkarmak istediklerini vurguladı.
Köprünün inşası ve kullanılan materyalleri üzerine tahliller yapmayı da planladıklarına değinen Öztürk, şunları kaydetti:
“Büyük bir teknoloji var. Grubumuza bir maden hocamızı da dahil edeceğiz. Neden bu taşlar kullanılmış, hangi taş ocaklarından gelmiş olabilir; onları araştıracak. Köprüdeki taş bloklar bir ton yahut bir tondan fazla da olabilir. Temelde inanılmaz bir harç var. Bunlar hangi teknoloji ile yapılmış olabilir? Bu blokları çok uzaktan getirmiş olamazlar, maliyeti artar. Taş ocaklarının nerede olduğunu şu an söyleyemiyoruz ancak taş ocaklarından bunları patlatarak çıkartıyorlar. Günümüzdeki üzere bir barut yok. Kayalara murçlarla delik açıyorlar. Oraya ahşap çakıyorlar. Ahşaba su veriyorlar. Su ahşabı şişiriyor. Büyük blokları patlatıyor. Olduğu yerde işlenip yağlanmış kızaklarla mandalar ve öküzlerin eşliğinde buraya modül kesim getiriliyor. Maliyeti azaltmak istiyorsanız taş ocaklarının çok yakın olması lazım.”
“Burada tarihimizi ilgilendiren pek çok data mevcut”
Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısım Lideri Prof. Dr. Fehmi Yılmaz ise projede yeni misyon aldığını belirterek, bölge hakkında erken devir Osmanlı tarihi arşiv taraması yapacaklarını bildirdi.
Osmaneli’nin, Osmanlı’nın birinci yayılmaya başladığı yerlerden biri olduğunu ve değerli bir güzergahta bulunduğunu bildiren Yılmaz, “Burada tarihimizi ilgilendiren pek çok bilgi mevcut. Hüseyin hocamızın başlattığı çalışmalar ile mevcut dataları bir ortaya getirmeye, kayıt altına almaya çalışıyoruz. İnşallah bundan sonraki yıllarda grubumuzun sayısını da artırarak disiplinler ortası bilim insanlarının katıldığı araştırmalar devam edecek.” bilgisini paylaştı.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Jeofizik Mühendisliği Uygulamalı Jeofizik Kısmından Araştırma Vazifelisi Dr. Hazel Deniz Toktay da köprünün ayaklarından bir kısmının yüzeyde olduğunu belirtti.
Görünmeyen kısımların ortaya çıkarılmasında çeşitli sistemlerin uygulandığına işaret eden Toktay, “Biz de burada önümüzdeki dönemlerde radar çalışmasıyla yer altında zımnî, gömülü olan bölgelerini çıkaracağız.” sözünü kullandı.
Osmaneli Belediye Lideri Münür Şahin de ilçenin tarihte çok değerli bir lojistik merkez olduğunu ve köprü kalıntılarıyla ilgili çalışmayı önemsediklerini söyleyerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“İlçemiz çok eski bir yerleşim yeri. 18 medeniyete mesken sahipliği yapmış. Bu medeniyetlerden de günümüze gelen birçok tarihi yapıta sahip. Bu çalışma da bu tarihi yapıtlardan birini ortaya çıkarma projesi. İnşallah bu yapıtları de gün yüzüne çıkarttığımız vakit Osmaneli tarihi konakları, kaleleri, köprüleri ve çeşmeleriyle, yapıtlarıyla Türkiye‘de ses getirecek, turizmde de çokça tercih edilecek.”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yavuz Emrah Sever