Çanakkale’deki kahramanlar 100 yıl sonra ortaya çıktı
Çankırı’nın bilinmeyen tarihini gün yüzüne çıkardı
ÇANKIRI – Kurtuluş Savaşı sırasında Çankırı’dan Çanakkale’ye gönderilen “38. Alay” hakkında araştırma yapan emekli Jandarma Albay Agah Doğay, Çankırı’nın bilinmeyen tarihini gün yüzüne çıkardı.
Kurtuluş Savaşı’nın kahraman alayı 38. Alay’daki askerlerin çabucak hemen hepsi Çankırı’dan gönderilmişti. 38. Alay hakkında araştırmalar yapan emekli Albay Agah Doğay, anneannesinde bulunan tütün ikramiyesi dokümanından yola çıkarak Çankırı’nın bilinmeyen tarihinin bir kısmını aydınlattı. Doğay, İHA muhabirine yaptığı açıklamada, “2012 yılında Türk Silahlı Kuvvetlerinden emekli olduktan sonra tarih konusunda araştırmalara başladım. Daha sonra bu araştırmalar doktora eğitimine döndü. Bu araştırmalarım sırasında aslında bütün Çankırılıların bildiği her konuttan bir şehit yahut gazinin olduğu Çanakkale Savaşları ile ilgili birçok bilginin, bilgi kırıntılarının olduğunu tespit ettim. Daha sonra konutta yaptığım bir araştırmada anneannemin aldığı şehit emekli maaşının tütün ikramiyesi dokümanını buldum. Oradan Emekli Sandığına, oradan Ulusal Savunma Bakanlığı arşivine gittiğimizde büyük dedemiz Hıdırlıklıoğlu Mehmet oğlu İbrahim’in Çanakkale Savaşı’nda şehit olduğunu öğrendim. Bu olayla ilgili araştırma yapmaya karar verdim” dedi. Çanakkale’deki raporları gün gün okudu
Emekli Albay Doğay, “Dedem, 38. Alay’ın mensubuydu. Askeri birlikte tutulan cerideleri gördüm Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt’te (ATASE). 38. Alay’ın 2 Ağustos 1914’te başlayan seferberliğin birinci gününden başlayıp Çanakkale Savaşı’nın sona erdiği Ocak 1916’ya kadar olan ceridelerini oradan aldım. Yaklaşık eksikleri olsa da 400 sayfadan fazlaydı. Bunu makul bir nizam içerisinde Osmanlıca’dan çevirdik ve gün gün Çankırı’dan yola çıkışlarından itibaren Çanakkale’de katıldıkları muharebeler ve yaşananları gün gün ortaya çıkarttık. Çankırı’nın bilinmeyen tarihinde bilinmeyen bir kısmını aydınlattığıma inanıyorum. Bundan sonra çalışmalar devam edecek. Künye defteri ve askerlik şube defterlerini kesinlikle bulup elde etmemiz lazım. Hem bu alaya katılanların tüm isim listesini, ayrıyeten Çanakkale Savaşı sonunda kimlerin oralarda kaldığını, kimlerin gazi olarak geri döndüğünü, kimlerin esir düştüğünü, kimlerin kaybolduğunu tespit etmemiz lazım. Bu çalışma fakat o vakit tamamlanır diye düşünüyorum. Kendimi keyifli ve bahtiyar hissediyorum” diye konuştu.
Yaptığı araştırmanın ayrıntılarını aktaran Doğay, “Bu çalışma yaklaşık 2 yıllık bir çalışma. Bilhassa çeviriler ve çevirilerin birkaç kaynakla daha karşılaştırılması uzun sürdü. Öncelikle üst birliği olan tümenin ceridesine de ulaştım, onu da çevirdik. Uyumluluk var mı, bir eksiklik var mı diye, büsbütün uyuyor. Askeri stratejik enstitülerinin bütün çalışmalarını temin ettik. Oradan karşılaştırdık. En son Çanakkale’de şahsen Gelibolu Yarımadası’na giderek alayın Akbaş Limanı’ndan çıktıktan sonraki tüm muharebeye katıldığı bölgeler, ihtiyatta bulunduğu bölgeler, geri çekildiği bölgeleri şahsen gezerek gördük. Oraya gittiğimizde bilmediğimiz yer isimlerini oradaki vatandaşlarımızla teyit ettik. En sonunda orada Tarihi Alan Başkanlığıyla istişare ettik birkaç kez. Onlar da birçok yeri teyit ettiler. En son dedemizin şehit olduğu Ağadere yaralı sevk hastanesini gördük. Oraya büyük bir şehitlik yapılıyor. Sanırım bu yıl içerisinde tamamlanacak. Orada vefat ettiğini öğrendik lakin mezar yerini bulmamız mümkün değil, o vakit yalnızca bir baş taşı konulmuş. Bize bu vatanı onlar emanet ettiler, bilhassa oradaki muharebelerde büyük tesir eden Yarbay Mustafa Kemal’i de anmak lazım. Onun çok büyük katkısı ve zekasını kullanarak yaptığı çok büyük bir hareket var orada. O bize bu vatanın temel taşlarını oluşturdular. Allah hepsinden razı olsun” formunda konuştu.