Tunceli’nin Pülümür ilçesindeki havuzlarda doğal tekniklerle üretilen kaynak tuzu, yurt içinde satışa sunuluyor.
Bitki örtüsü, verimli toprakları ve yaylaların fazla olması sebebiyle tarım ve hayvancılığın yaygın yapıldığı kentte, son yıllarda devlet teşvikleri ve hibe yardımlarıyla ceviz, bal ve dut üreticiliği de artmaya başladı.
Kente bağlı Ovacık ilçesinde kuru fasulye, nohut ve barbunya ekimi yaygınken, Mazgirt ilçesinde zerzevat ve meyve üretimi, Pertek ve Çemişgezek ilçelerinde ise buğday ve arpa üzere güçlü tahıllar ile dut ve ceviz yetiştiriciliği dikkati çekiyor.
Sahip olduğu endemik çeşitler ve varlıklı florasıyla öne çıkan Pülümür ilçesinde de arıcılığın yanı sıra doğal prosedürlerle ortaya çıkarılan yeraltı kaynak tuzu, yöre insanı için kıymetli gelir kaynakları ortasında yer alıyor.
İlçe merkezine yaklaşık 10 kilometre uzaklıktaki Göneli Mezrası’ndaki tuz işletmesinde çalışan üreticiler de yıllardır ekmeğini yerin altından çıkan kaynak suyu ile ürettikleri tuzdan kazanıyor.
Yeraltından çıkarılan tuzlu su depolarda biriktiriliyor
Üreticiler, bölgedeki yeraltı su kaynaklarının kaya tuzu katmanlarını eriterek yüzeye çıktığı noktalara sondaj vurup, yüzeye çıkan tuzlu suyu depo halindeki kuyularda biriktiriyor.
Motor yardımıyla kuyudaki suları gereksinime nazaran işletmedeki ana havuzlara tahliye eden tuz üreticileri, bu sayede suyun hem dinlendirilmesini hem de ağır unsurların yere çökerek temizlenmesini sağlıyor.
Birkaç günlük bekleyişin akabinde ana havuzlardaki sular, üreticilerce borular aracılığıyla asıl tuz üretiminin yapılacağı çok sayıda havuza aktarılıp güneşin tesiriyle buharlaştırılıyor.
Yaklaşık bir haftalık mühlet sonunda suyun düzgünce buharlaşmasıyla oluşan kristal halindeki tuz, akabinde belli aralıklarla üreticiler tarafından kürekler yardımıyla havuzun birtakım noktalarına çekiliyor.
Pülümür tuzu tüketiciden ağır talep görüyor
Tuz birikintileri neminden arındırılıp beyaz rengine kavuştuktan sonra çalışanlarca 5 kilogramlık torbalara doldurulup kent merkezi başta olmak üzere etraf vilayet ve ilçelerde satışa sunuluyor.
Göneli tuzlasında emekçi olarak çalışan Erdal Uludağ, AA muhabirine, Pülümür ilçesinde yıllardır tıpkı klâsik metotlarla yeraltı kaynak tuzu üretimi yapıldığını söyledi.
İşletmedeki büyük havuzlarda bekletilen suların ağır unsurlardan temizlenmesiyle küçük havuzlara tahliye ettiklerini tabir eden Uludağ, “Su dört gün boyunca havuzlarda kalıyor ve ısısı değişiyor. Güneşin tesiriyle havuzlardaki ham su buharlaşıyor, geriye olağan tuzlu su kalıyor. Tuzlu su da üç gün daha bekletildikten sonra tuza yatıyor ve yattıktan dördüncü yahut beşinci günü tuz çekime hazır hale geliyor.” dedi.
Uludağ, havuzlarda oluşan tuzu kürekler yardımıyla muhakkak noktalara çektiğini lisana getirerek, şöyle konuştu:
“Tuz orada kuruyor ve nemi güzelce çekildikten sonra paketlemesini yapıyoruz. Satış için kilosunu ayarlıyoruz. Pülümür tuzunu etraf vilayet ve ilçelere satıyoruz. Tuz üretimine haziran ayında başlıyoruz ve eylülün sonuna kadar hava sıcak olursa tuz oluşumu devam ediyor. Fakat havalar soğursa tuz oluşumu yavaşlıyor, her şey güneşe bağlı.”
“Kuraklık tuz üretimi oranını olumsuz etkiledi”
Bu yıl tuz üretimi randımanının evvelki yıllara nazaran düştüğü anlatan Uludağ, “Kuraklık var ve kaynak suyu olduğu için çekiliyor. Evvelden burada 6 kişi çalışıyorduk. Şu anda randıman düşük olduğu için iki kişi çalışıyoruz. Şu ana kadar 100 ton tuz ya çıktı ya da çıkmadı. Evvelki yıllarda 300-350 ton tuz çıkıyordu. Hiçbir katkı hususu yok ve kimyasal hiçbir şey tuza atılmıyor.” dedi.
İşletmeden tuz satın alan Gündoğan Çağ da Pülümür tuzunun doğal yollarla üretildiğini anlattı.
Gündoğan, yeraltı kaynak tuzunun insan sıhhatine faydalı olduğunu belirterek, “Yemeklere farklı bir tat katıyor ve herkese tavsiye ederim.” sözünü kullandı.