Dünya Tarihini Tekrar Yazdıracak Taş Zirvelerin Tanıtımı Yapıldı

ŞANLIURFA (İHA) – Dünya tarihini yine yazdıracak Taş Dorukların tanıtımı yapıldı

Toplam 12 zirveden 7’inde hafriyat çalışmaları devam ediyor

Hafriyatlarda elde edilecek datalar tarihe taraf verecek

Şanlıurfa‘da Taş Doruklar Tanıtım Toplantısı düzenlendi

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy“Kazı ve araştırmalara aktarılan toplam ödenek ölçüsü 1.9 milyon liradan 58 milyon liraya ulaştı”

“Göbeklitepe, arkeolojide ve ilgili tüm branşlarda bilgilerimizi güncelledi”

“Türkiye topraklarının sahip olduğu medeniyet zenginliği insanlığın yoluna ışık tutacak”

ŞANLIURFA – Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türkiye Turizm Geliştirme ve Tanıtım Ajansı (TGA), dünya tarihini tekrar yazdıracak Şanlıurfa’daki Göbeklitepe’ye benzeyen Taş Dorukların tanıtımını gerçekleştirdi. Kültür Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile birlikte yurt içinden ve yurt dışından çok sayıda akademisyenin katıldığı programla, dünya üzerinde birinci yerleşik ömür ve toplumsal topluluk örneklerine konut sahipliği yapan Taş Tepeler’i dünyaya tanıtıldı.

Şanlıurfa’da 12 bin yıllık geçmişe sahip Unesco Dünya Mirası Listesindeki Göbeklitepe’ye benzerliğiyle dikkat çeken Taş Zirvelerin tanıtımı gerçekleştirildi. Şanlıurfa Arkeoloji Müğzesinde düzenlenen program, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanı sıra İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Kısmı Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Rus Bilimler Akademisi Sibirya Kısmı Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Andrei V. Tabarev, İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Necmi Karul, Şanlıurfa Valisi Abdullah Erin, Büyükşehir Belediye Lideri Zeynel Abidin Beyazgül, Şanlıurfa milletvekilleri, bilim insanları ile ulusal ve memleketler arası basının iştirakiyle gerçekleştirildi.

Dünya üzerindeki birinci yerleşik hayat ve toplumsal topluluk örneklerine mesken sahipliği yapan Taş Tepeler’in tanıtım programında Göbeklitepe, Karahantepe, Gürcütepe, Sayburç, Çakmaktepe, Sefertepe ve Yeni Mahalle Höyük olmak üzere 7 alanda sürdürülen arkeolojik kazılardan elde edilecek bilgilerin dünya tarihini yine şekillendireceği belirtildi.

Keşfedilen doruklarla ilgili hazırlanan animasyon sinemasının gösteriminin akabinde başlayan programın açılış konuşmasını Göbeklitepe ve Karahantepe hafriyat lideri İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Necmi Karul, “Büyük dönüşüm derken biz insanlık tarihinin en büyük kırılmalarından birinden bahsetmeye çalışıyoruz. Bunu çok kolay bir formda atlatmak gerekirse insanın birinci alet yaptığı günden yerleşik hayata geçtiği mühlet 3 buçuk milyon yıl. Bu 3 buçuk milyon yılın akabinde topu topu 12 bin yıl evvel beşerler birinci defa toprağa yerleşiyorlar. Birebir yerde sabit yerleşimde bulunmaya başlıyorlar. Hasebiyle avcı, toplayıcı, gezginci ömür yerini üretici, yerleşik yaşama bırakıyor. Bu da insanlık tarihi açısından en değerli kırılma noktalarından biri olarak kabul ediliyor. Biraz daha ayrıntılandırırsak, burada yalnızca beslenmeden değil, büyük kalabalıklar halinde bir ortada yaşamaktan, iş kısmından, uzmanlaşmaktan, organize iş gücünden velhasıl bu gün mevcut olan toplum sistemimizde ne varsa aslında onun neolitik kökenlerinden bahsediyoruz” dedi.

12 noktanın 7 adedinde çalışmalar devam ediyor

Bu güne kadar öğrendiklerine nazaran en eski tahıl denemelerinin bu coğrafyada olduğunu, sığır, keçi üzere evcilleştirilen hayvanların cet babalarının da burada yaşadıklarını ve birinci evcilleştirme denemelerinin de bu coğrafyada yapıldığını öğrendiklerini söyleyen Karul, “Bu coğrafyada Göbeklitepe ve Karahantepe üzere tarih öncesinin en anıtsal yapılarının inşa edildiğine şahit olduk. Bu ispatlara yenilerini ekleme, yeni sorulara karşılık vermek, arkeolojinin çağdaş usulleriyle elde edilen ya da eski bilgileri yine kıymetlendirme imkanı bulabileceğimiz bir proje tasarladık. Bu kapsamda şimdilik 12 noktada hafriyat yapılması planlanırken bunlardan 7 adedinde ise çalışmalara çoktan başlanıldı” sözlerini kullandı.

Ezberler bozuldu

İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Kolu Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Özdoğan ise, ezberlerinin birinci olarak Şanlıurfa’da kırıldığını belirterek, “Meslek hayatımda neolitik periyotta tapınak vardı desem beni meslekten kovarlardı. Artık karşımıza tapınaklar çıktı. Göbeklitepe bir kere daha ezberimizi bozdu. Buradaki seyahat sırasında benim üç gün evvelki ezberimin bir sefer daha bozulduğunu gördüm. Bütün bildiklerimizi yeni baştan düşünmemizin, yani bu günümüze kadar gelen uygarlığın bizim evvelden düşündüğümüz üzere yatay bir toplum nizamıyla değil, insanların aç kaldığı için buğdaya yönelmesiyle değil, çok katmanlı bir toplum yapısıyla orijinal bir bakış açısıyla o periyoda bakmamızı gerektirdi” dedi.

Programda Rus Bilimler Akademisi Sibirya Kısmı Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Andrei V. Tabarev, Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Lideri Zeynel Abidin Beyazgül ve Şanlıurfa Valisi Abdullah Erin de bir konuşma yaptı.

Türkiye’ye has bir kültürel ve arkeoloji miras anlayışı da inşallah bu biçimde hayata geçecek

Programda yaptığı konuşmada arkeolojik çalışmalara aktarılan kaynak ve sağlanan istihdama değinen Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “Arkeolojik çalışmaların ve projelerin büyük sıçrama gösterdiği yaklaşık 20 yıllık süreci geride bırakıyoruz. Türk hafriyat çalışmaları sayısının 57’den 147’ye, hafriyat ve araştırmalara aktarılan toplam ödenek ölçüsünün 1.9 milyon liradan 58 milyon liraya ulaştığı bir devir bu. 2020 yılında ise pandemi şartlarına karşın 502 arkeolojik faaliyet gerçekleştirilmiş olup 2021 yılında bu sayının 624’e şu an için ulaştığını görüyoruz. Hafriyat çalışmaları kısa vadeli dönemsel faaliyetler olmaktan çıkıp yıl geneline yayılmaları için 2019’da 20 hafriyatla başlattığımız projeye bu gün 127 hafriyat çalışması dahil edilmiş durumdadır. Bu kapsamda 2019, 2020 yıllarında arkeolog, sanat tarihi restoratör branşlarından 347 uzmanın istihdam edilmesini sağladık. Bu yılın sonunda sağlanmış olacak 312 uzman istihdamıyla toplam istihdam sayısında 660’a ulaşmış olacağız. Türk arkeoloji çalışmalarında yeni bir periyodun temsilcisi olan Anadolu Arkeoloji ve Kültür Miras Enstitüsü projesinde de artık sona gelindi. Alandaki bu birinci ulusal enstitü ile alandan laboratuvara, kazılardan bilimsel yayınlara, eğitimden uyuma çıtasını kendisi belirleyen, çalışma kalitesi ve oluşturacağı yararla saygın bir bilimsel kimliğe sahip, taraf veren, yol gösteren bir kurum hizmete girmiş olacak. Türkiye’ye has bir kültürel ve arkeoloji miras anlayışı da inşallah bu halde hayata geçecek” dedi.

Rehberin en bilgesine sahibiz

Arkeolojine neden bu kadar ehemmiyet verdiklerini açıklayan Bakan Ersoy, “Bu sorunun yanıtı da çok açık. Coğrafik pozisyon ve kaideleri sayesinde bu topraklar insanlık medeniyetinin kök saldığı, uzunluk verip kollarının dünyaya yayıldığı istisna bir yer. Türkiye topraklarının sahip olduğu medeniyet zenginliği insanlığın yoluna ışık tutacak, çok büyük bir birikimi, bilgiyi ve tecrübeyi derinliklerinde koruma etmektedir. Geçmiş geleceğin rehberidir. Biz Anadolu’ya yani bu rehberlerin en bilgesine sahibiz. Bundan faydalanmak ve bu faydayı bütün insanlıkla paylaşmak sorumluluğunu taşıyoruz. Elbette bu alanlar bölge ve ülkemiz için muazzam bir turizm potansiyeli de taşımaktadır. Lakin turizm bu işin maksadı değil sonucudur. Bunu asla göz arkası etmemeliyiz. Bu çalışma bilim ve kültür çalışmasıdır” sözlerine yer verdi.

Yeni bir bakış açısı oluşturmak amaçlanıyor

Bütün uğraşlarının öncelikli olarak insanlık mirasının daha âlâ anlaşılmasını sağlamak olduğunu belirten Bakan Ersoy, “Bilimsel olarak en hakikat ve emniyetli bilgilere ulaşarak medeniyetimizin gerçeklerini aydınlatmak yolunda sarf ediyoruz. Bilgiyi yaymak, bugün dar ve sığ bakış açılarıyla ötekileştirilmiş toplumlar oluşturmaya çalışan zihniyetlere inat, bilhassa yeni kuşaklarımızın geniş bir insanlık ve medeniyet perspektifine kavuşturulmasına katkı sağlamak için adımlar atıyoruz. İşte Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi bu bakış açısının, kanıdan alana çok bedelli bir yansımasıdır. 2018’de Unesco Dünya Miras Listesi’ne giren Göbeklitepe, arkeolojide ve ilgili tüm branşlarda bilgilerimizi güncelledi. Daha evvel sorulmamış ve cevaplanması elzem olan yeni soruları önümüze koydu. Biz ona “Tarihin Sıfır Noktası” dedik. Artık o noktayı daha derine ve mümkündür ki çok daha geriye çekeceğiz. Zira Göbeklitepe tek ve yalnız değildir. Projemiz kapsamında gerçekleştirilecek 12 hafriyat çalışması ile Şanlıurfa’nın sözcülüğünde, Anadolu’nun insanlık tarihine yaptığı katkının bilinmeyen öykülerine tercüman olacağız. Bu proje çerçevesinde, iki bölgede sürdürülen yüzey araştırmalarıyla yeni yerleşim yerleri tespit edildi. Hala Göbeklitepe, Karahantepe, Gürcütepe, Sayburç, Çakmaktepe, Sefertepe ve Yeni Mahalle Höyüğü olmak üzere 7 alanda arkeolojik hafriyat çalışmaları sürdürülüyor. Önümüzdeki günlerde, projenin 2021-2024 yılları ortasını kapsayan birinci etabı dahilinde Ayanlar, Yoğunburç, Harbetsuvan, Kurt Doruğu ve Taşlıtepe yerleşimlerinde de kazılara başlanacak. Kelam konusu alanların bir kısmında jeomanyetik ve jeo-radar ölçümleri gerçekleştirildi. Kazılara paralel formda ölçüm çalışmaları da sürdürülecektir” dedi.

Hafriyatlarda elde edilen bulgular dünya ile paylaşılacak

5 farklı ülkeden 8 farklı üniversite ile 4 memleketler arası akademi, enstitü ve müzeyi de Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi’ne dahil ettiklerini söyleyen Bakan Ersoy, “İçeriği ve sunmasını beklediğimiz sonuçlarıyla çok önemli ve özel bir proje. Bakanlık olarak bunun sorumluluğunu paydaşlarımızla birlikte omuzluyoruz. Yurt içinde 8 başka üniversitenin dahil olduğu 12 kurum ve kuruluş ile iş birliği planlandı. Bu doğrultuda İstanbul Üniversitesi, Harran Üniversitesi ve Ankara Bilim Üniversitesi ortasında direkt iş birliği protokolleri imzalandı. Ayrıyeten 5 farklı ülkeden 8 başka üniversite ile 4 milletlerarası akademi, enstitü ve müzeyi de Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi’ne dahil ettik. Japonya, Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa ile geniş bir memleketler arası yelpaze oluşturduk. Bu geniş çaplı iş birliğine bakarak, Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi’nin bugüne kadar ülkemizde yapılmış en büyük ve kapsamlı arkeoloji projesi olduğunu söyleyebiliriz. Üstelik bu süreç yalnızca araştırma ve hafriyat çalışmalarından ibaret olmayacak. Başta Milletlerarası Dünya Neolitik Kongresi olmak üzere çok sayıda milletlerarası bilimsel toplantı ve aktifliklerin yanında, ziyaretçi karşılama ve tanıtım merkezleri, stant ve etraf düzenleme projeleri, ulaşım ve altyapı düzenlemeleri üzere bir dizi uygulamayı da hayata geçireceğiz. Bütün bunlar için cari ve işçi masrafları hariç 127 milyon lira meblağında bir kamu yatırımı öngörülmektedir. Bu sayı da projenin bedeli ve değeri noktasında önemli bir fikir vermektedir diye düşünüyorum. Konuşmamın başında da belirttiğim üzere temel emelimiz bilgiye ulaşmak ve onu insanlıkla paylaşmaktır. Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi ile elde edilecek sonuçların bilimsel ve tanınan yayınlar, müze teşhirleri ve sempozyumlar vasıtasıyla bilim etraflarıyla ve toplumla buluşmasını sağlayacağız. Ayrıyeten proje sürecinin ve çıktılarının yeni olarak paylaşılacağı bir web sitesi tasarlandı. Dünya bu toprakların rakipsiz kültürel bedellerine vakıf olacak ve tarihin akışını değiştiren dönüm noktalarına bizlerle birlikte şahitlik edecektir. Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesine dahil olarak bu bedelli çalışmada bizimle iş birliğine giren ulusal ve memleketler arası bütün paydaşlarımıza şükranlarımı sunuyorum. Çok değerli yeni bulguları arkeoloji alanına kazandıracağına inandığım bu çalışmaların sorumluluğunu üstlenen bilim insanlarımıza, uzmanlarımıza ve çalışma arkadaşlarıma farklı başka teşekkür ediyorum. Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansımız ile birlikte gerçekleştirdiğimiz bu lansman vesilesiyle, hayret ve hayranlık uyandıracak yeni bulguların paylaşılacağı bir buluşmada tekrar bir ortaya gelme temennimi sizlerle paylaşıyor, hepinize hürmetler sunuyorum” diye konuştu.

Proje büyük bir özveri ile uygulanıyor

Süreksiz olarak açılan Karahantepe’deki hafriyat çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü öncülüğünde bilimsel heyetler ve Şanlıurfa Müzesi Müdürlüğü tarafından yürütülüyor. Medeniyetler tarihinde organize iş gücünün ve uzmanlaşmanın birinci örneklerini barındıran bölgede, başta Unesco Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Göbeklitepe’deki dikili taşların benzerlerinin bulunduğu Karahantepe’de olmak üzere, 2021-2024 yılları ortasında toplam 12 yerde hafriyatlar yürütülecek. Bu hafriyatlarda edinilen bulguların tarih öncesi devirdeki insanların günlük hayatlarından inanç dünyalarına kadar geniş bir alanda insanlığın bilgi birikimine ışık tuttuğu ve Şanlıurfa’da Neolitik Çağ’ın birinci etaplarını yansıtan Göbeklitepe’ye benzeri çok sayıda yerin daha olduğu ortaya konulacak. Karahantepe’deki kazılardan çıkan buluntular, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. 12 bin yıl evvel barınağın konuta dönüştüğü, gerçek köylerin ortaya çıktığı sürecin başlangıcı olduğu düşünülen Taş Tepeler’de, insanlığın birinci kap kacak kullanımı ve temel ticaret teşebbüsleri gerçekleştirme maharetine dair buluntular yer alıyor. Bölgede bulunan anıtsal yapıların, insanların bir ortaya geldiği komünal yerler olduğuna inanılıyor. Neolitik Çağ Araştırmaları projesinde düzenlenecek Memleketler arası Dünya Neolitik Kongresi’nde de çok sayıda bilimsel toplantı yapılması ve Şanlıurfa’nın Neolitik Çağ’a ilişkin emsalsiz kültürel hazinelerinin paylaşılması planlanıyor.

Animasyon sinema göz kamaştırdı

Yerli ve yabancı çok sayıda basın mensubunun tanıklık ettiği tertipte gösterilen animasyon sinema ise göz kamaştırdı. Küçük bir çocuğun tarihin tozlu sayfalarını çevirmesi üzerine inşa edilen 3 dakika 22 saniye uzunluğundaki animasyon sinemasında Karahantepe hafriyat alanında bulunan yapıtlara de yer verildi.