Trakya Üniversitesi (TÜ) Eğitim Fakültesi Alman Lisanı Eğitimi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Hikmet Asutay, Almanya‘da yaşayan Türklerin yıllar içinde ortaya çıkardığı edebi yapıtların anlatıldığı “Göç Yollarında: Altmışıncı yılında Türk Alman Edebiyatı ve Kültürü” isimli kitap yazdı.
Kendisi de Almanya’ya giden emekçi bir ailenin çocuğu olan Asutay, çocukluk yıllarını Herne kentinde geçirdi. Eğitim için döndüğü Türkiye’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Lisanı ve Edebiyatı Kısmı’ndan mezun olan Asutay, Türk personellerin Almanya’ya gidişinin 60’ncı yılında “Göç Yollarında: Altmışıncı yılında Türk Alman Edebiyatı ve Kültürü” isimli kitabı kaleme aldı.
Prof. Dr. Asutay, AA muhabirine, 1961 Türkiye-Almanya İşgücü Antlaşmasıyla bu ülkeye giden çalışanların, evvelce makul bir müddet para kazanıp geri dönerek o birikimle Türkiye’de bir iş kurmayı amaçladıklarını söyledi.
Çalışma müddetinin gitgide uzamasıyla çalışanların eş ve çocuklarını yanlarına aldığını belirten Asutay, çocuk ve gençlerin gurbetçilerin dünyasını değiştirdiğini söz etti.
“Türk-Alman edebiyatı 4 nesle ayrılıyor”
Asutay, Almanya’da geçen yılların edebiyata da husus olmaya başladığını, Yüksel Pazarkaya, Bekir Yıldız ve Yoksul Baykurt üzere müelliflerin eserler verdiğini belirtti.
Türk-Alman edebiyatının 4 nesle ayrıldığını söz eden Asutay, şöyle devam etti:
“Birinci jenerasyonda Türkiye’deyken de muharrir olan beşerler gidiyor Almanya’ya. Daha sonra 2. ve 3. jenerasyonda orada doğup büyüyen ya da Türkiye’den giden çocuklar orada okuyorlar. Daha sonra orada müelliflik yapmaya başlayanlar da var. Lakin birinci nesil müellifler hepsi çabucak hemen Türkiye’den giden müellifler. Muharrir Bekir Yıldız Almanya’ya çalışmaya gidiyor para biriktiriyor, birkaç yıl kalıyor hatta dönüşte kendine bir matbaa makinesi alıp dönüyor. O birikimiyle Türkiye’de kendi matbaasını kuruyor. ” diye konuştu.
Asutay, birinci jenerasyon muharrirlerin yapıtlarını Türkçe kaleme aldığını, 2. nesille birlikte Türkçe’nin yanı sıra Almanca’nın da tercih edildiğini belirtti.
Üçüncü jenerasyonun ise tamamına yakınının Almanca’yı seçtiğini aktaran Asutay, şöyle konuştu:
“Bu müelliflerin ya da kitapların maksat kitleleri Almanya’daki beşerler. Tekrar gurbetçiler, Türkler ve Almanlar. O kitapların birçok burada çevrilmiyor, basılmıyor piyasa dertleriyle. Kimileri üniversal manada pek çok okura ulaştığı için çevrilebiliyor. Renan Demirkan’ın ‘Üç Şekerli Demli Çay’ romanı üzere.”
Almanya’daki Türklerin ortaya koyduğu yapıtların Türk Alman Edebiyatı ya da Almanca yazan Türk Edebiyatı olarak isimlendirildiğini belirten Asutay, ” 60. yıl özel bir mana taşıdığı için bir döngü olarak, bu türlü bir çalışma düşündük. Eskiler çok çalışıldı 1., 2. ve 3. nesil. Bu alanda çok çalışma var.” tabirlerini kullandı.
“Türk-Alman edebiyatı çok kıymetli bir hale geldi”
Asutay, Almanya’daki bütün azınlıklar içerisinde en düzgün ve en çok çalışanların Türkler olduğunu lisana getirdi.
Lisan açısından bakıldığında da Almanca’yı en düzgün konuşup öğrenen, konuşan ve yazanların Türk azınlığı olduğunu aktaran Asutay, şunları kaydetti:
“Öyle bir yeteneğimiz var. Bu da sevindirici bir şey. Dördüncü jenerasyona gelene kadar baktığımızda toplumsal hayatta epeyce faal olduklarını görüyoruz. İş dünyasını anlatmayayım onlar aslında bilinen şeyler. Türkler Almanya’da edebiyat ve sanat dünyasında bir epey birikim haline geldiler. Birinci başlarda hiç ciddiye alınmadı.”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Gökhan Balcı