TOKAT (AA) – Tokat‘taki Komana Pontika Antik Kenti’nde sürdürülen hafriyat çalışmalarında Roma İmparatorluğu periyodunda kullanılan kılıç (spatha) bulundu.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mimarlık Fakültesi Yerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Hafriyat Lideri Prof. Dr. Burcu Erciyas, AA muhabirine, 2021 yılı hafriyat çalışmalarının Yeşilırmak Irmağı’nın yanında, verimli bir ova içindeki, bugünkü Gümenek mesire alanının çabucak yanında yer alan Hamamtepe höyüğünün kuzey bölgesinde ağırlaştığını söyledi.
Komana Antik Kenti’ndeki arkeolojik çalışmaların 2004 yılından beri devam ettiğini lisana getiren Erciyas, hafriyat çalışmalarının Komana’da yerleşim tarihinin Geç Kalkolitik Çağ’a (Bakır Çağı) kadar uzandığını gösterdiğini vurguladı.
Erciyas, Selçuklu devri yapı kalıntılarının, zirvenin bu periyotta seramik üretim merkezi olduğunu gösterdiğini belirterek, Orta Bizans periyodunda de mezarlık olarak kullanıldığını ve şapellerin yapıldığını aktardı.
“Kılıcın MS 3. yüz yıla tarihlendirilmesi mümkün”
Prof. Dr. Erciyas, Hamamtepe’nin Komana’nın merkezinde yer aldığını tabir ederek, “Erken Bizans Periyodunda olasılıkla bir garnizon olarak kullanılmıştır. 2021 yılında ızgara planı daha net ortaya çıkan büyük yapının askeri niteliği olduğu düşünülmektedir.” dedi.
“Ağır yangın geçirmiş bir binanın kazılabilen küçük kısmında bir kap ile birlikte demir bir kılıç bulduk. Kılıç, 70 santimetre uzunluğundaki demir bıçağı ve 17-18 santimetre uzunluğundaki demir kabzasıyla Roma İmparatorluk Çağı’nda kullanılmış olan ‘spatha’ tipi kılıcı anımsatmaktadır. MS 1-6. yüzyıl ortasında kullanımda olan bu tip kılıçların hem savaşlarda hem de gladyatör dövüşlerinde kullanılmış olduğu bilinmektedir. Savaş esnasında ön safta yer alan askerlerin daha evvelki periyotlarda kullandıkları kısa kılıç tipi olan ‘gladius’un yerini alan ‘spatha’ların bir örneği olabileceği düşünülen kılıç, yangın geçirmiş bir tabakanın içinden geldiği için epey yanmış durumda. Komana’dan gelen, kılıcın bulunduğu katmanda ortaya çıkartılmış olan sikkelere bakarak tarihlendirme yapıldığında ise kelam konusu kılıcın MS 3. yüzyıla tarihlendirilmesi mümkün.”
Prof. Dr. Erciyas, “Yanık katman içindeki buğday, badem ve gibisi kalıntılar, gelecek yıl sürdürülecek hafriyat çalışmalarında yapının işlevi ve devrin iktisadı, beslenmesi, ömür biçimleri ile ilgili değerli bilgiler sağlayacağımızı göstermektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
Roma Devri’nin altında bir yandan Geç Demir Çağı-Erken Helenistik yapı ve kontekstler, öbür yandan bu devirlerin tahrip ettiği katmanlardan Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı buluntuları geldiğine işaret eden Erciyas, “Helenistik devirde Komana’nın, öngörüldüğü üzere hem Karadeniz kıyıları, hem batı Anadolu hem de Ege ve Akdeniz ile bağlantılarının sıkı olduğu, geçmiş yıllarda bulunan III. Thutmose skarabe mührü, Ege menşeli kaplar, Galat tipi fibula üzere buluntulardan anlaşılmaktadır.” tabirlerini kullandı.
Komana Pontika Antik Kenti
Kaynaklara nazaran, Mitridat Krallığı’nın idaresinde değerli bir kültür merkezi olan ve Roma İmparatorluğu periyodunda de özerkliğini koruyan Komana Pontika, Anadolu yaradanı Ma’ya adanmış kutsal bir alandı. Tıpkı vakitte ticaret merkezi olan bölge, o periyotta düzenlenen şenlikler, güçlü pazar yeri ve kenti çevreleyen verimli yeriyle Anadolu’nun tüm bölgelerinden ziyaretçi çekiyordu.
ODTÜ ve TÜBİTAK tarafından da desteklenen Komana Pontika Arkeolojik Araştırma Projesi, Orta Karadeniz Bölgesi’nin klasik çağ kenti Komana Pontika’nın pozisyonunu belirlemek ve kent dokusunu anlamak maksadıyla 2004 yılında uygulamaya konulmuştu. Gümenek Hamamtepe bölgesindeki yüzey araştırmalarının akabinde antik kentin gün yüzüne çıkartılması için hafriyat çalışmaları başlatılmıştı.