Ege Üniversitesinde oluşturulan bilim öncelikli araştırma geliştirme ekosistemi ulusal ve milletlerarası başarılara yansımaya devam ediyor. Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsü Nükleer Teknoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yüksel Altaş’ın yürütücülüğünü yaptığı “Toryum ve Az Toprak Elementlerinin Ayrılma ve Saflaştırılma Proseslerinde Organik Çözücü Emdirilmiş Reçinelerin Aktifliğinin İncelenmesi” başlıklı proje, TÜBİTAK ARDEB Mühendislik Araştırma Dayanak Kümesi (MAG) Yürütme Şurası tarafından
“Proje Performansdülü” almaya hak kazandı.
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, Nükleer Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sabriye Yuşan, Prof. Dr. Yüksel Altaş ve grubunu makamında ağırlayarak tebrik etti. Rektör Budak, “Üniversitemizin kıymetli akademisyenleri nitelikli çalışmaları ile hem bilime hem literatüre hem de ülkemiz iktisadı ve endüstrisine yönelik değerli kıymetli projeler hazırlıyorlar. Prof. Dr. Yüksel Hocamız ve grubunun ülkemizde değerli ölçüde bulunan toryum ve az toprak elementleri üzerinde geliştirdikleri TÜBİTAK projesi, performans mükafatı almaya hak kazandı. Hocamızı ve takımını tebrik ediyor, muvaffakiyetler diliyorum” dedi.
Proje hakkında bilgi veren Prof. Dr. Altaş, “ Ülkemizde, Mersin- Akkuyu’da birinci nükleer güç santrali yapılma kademesindedir. Nükleer güç üretiminin temel ihtiyaçlarının yerli kaynaklardan sağlanabilmesi, gelecek için epey değer arz etmektedir. Toryum temelli yakıtların üretilmesi için yapılacak çalışmalar, epey bol toryuma sahip olan ülkemizin dışa bağımlılığını azaltıp, sahip olduğumuz kaynakların kıymetlendirilmesine imkan sağlayacaktır. Dünyadaki toryum içeren değerli yataklardan birisi ülkemiz Eskişehir Beylikahır yöresinde bulunmaktadır. Birebir vakitte 4.5 milyon ton ender toprak elementi içeren cevher yatağı hem toryum hem de ender toprak elementleri üretimi için kıymetli bir kaynaktır. Günümüzde hibrid otomobiller, elektrikli taşıt araçları, rüzgar türbinleri, güneş gücü panelleri, MR aygıtları, mıknatıslar, şarj edilebilir piller, dijital kameralar ve cep telefonları üzere birçok ileri teknoloji materyal ve eserlerinde kullanılmakta olan az toprak elementlerine olan ihtiyaç de süratle artış göstermektedir. Cevherdeki toryum tenörünün düşük olmasına karşın rezervin büyüklüğü ve az toprak elementlerinin değeri ve ölçüsü göz önüne alındığında, kıymetlendirilmesi ülkemiz iktisadı açısından çok değerlidir. Kompleks yapısı nedeniyle ekonomik olarak işletilemeyen cevher konusunda ehil kurumların ortak görüşü; az toprak elementlerinin ayrılması, saflaştırılmasını içeren bir proses sonucu, toryumun yan eser olarak değerlendirilmesiyle, cevherin ekonomik olarak işletilebileceği tarafındadır. Bu bağlamda, TÜBİTAK 1001 projemizde, sentetik okzalat konsantresindeki toryumu az toprak elementlerinden, ender toprak elementlerini de birbirlerinden olabildiğince saf olarak ayırmaya yönelik geniş kapsamlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Çalışmada elde edilen bilgiler ışığında oluşturduğumuz akım şeması, cevherimize yönelik çalışmalar yapan yetkili kurumların üretim akım şemaları oluşturmasında yol gösterici olacaktır” dedi.
“Proje, birçok nitelikli çalışmaya katkı sağladı”
Proje çıktılarının birçok alanda değerli katkı sağladığını da söz eden Prof. Dr. Altaş, “ Proje sonucunda SCI indeksli Q1(2) ve Q3(1) mecmualarda 3 özgün araştırma makalesi yayımlanarak, 11 memleketler arası bildiri ve 1 ulusal bildiri sunuldu. Toryum ve Ender Toprak Elementlerinin Ayrılması Çalıştayı düzenlenerek, cevher sürece konusunda yetkili kurumlar TENMAK Türkiye Güç, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu, MTA, ETİ Maden üzere şirketler davet edilerek, çalışmada elde edilen datalar ve oluşturulan akım şeması paylaşıldı. Proje kapsamında 1 doktora ve 2 yüksek lisans tezi tamamlandı. Ayrıyeten proje müddetince doktora ve yüksek lisans öğrencilerimizden 5 kişi bursiyer olarak misyon aldı. Bu sayede toryum ve ender toprak elementleri ayırma, saflaştırma teknolojileri üzere ülkemiz için stratejik ehemmiyet taşıyan bir alanda bilgi birikimi ve tecrübeye sahip genç araştırmacılar yetiştirilmesine katkı sağlandı. Projemiz ile alakalı 2 yeni TÜBİTAK ARDEB 1002 projesi yürütülerek, tamamlandı. 3 yıl vadeli ve geniş kapsamlı proje çalışmamızın sonucu çok sayıda proje çıktılarımızın başarılı bulunarak ödüllendirilmesi, tüm proje takımını onurlandırmış ve motive etmiştir” diye konuştu.
Yürütücülüğünü Prof. Dr. Yüksel Altaş’ın yaptığı proje grubunda Prof. Dr. Hüseyin Tel, Doç. Dr. Şenol Sert, Doç. Dr. Süleyman İnan ve Arş. Gör. Dr. Berkan Çetinkaya yer alıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı