Derinin dış (çevresel) ya da iç etkenlere karşı geliştirdiği inflamatuar reaksiyon sonucu oluşan bir cilt hastalığı olan egzama, her yaşta görülmekle beraber bazı türleri erişkinlerde bazıları ise bebek ve çocuklarda daha sık görülüyor. Alevlenme olarak bilinen aktif dönemleri ile semptom göstermeyen (veya çok az semptom gösteren) gerileme dönemleri olabilir. Saçlı deriden ayağa kadar her alanda görülebilen bu cilt sorunu, çevresel faktörlerden kişisel faktörlere kadar pek çok nedenle ortaya çıkabilir. Meslek grupları ise temas edilen irritan maddeler, kimyasal maddeler, güneş ışığı, radyasyon, ortam ısısı ve nem nedeniyle egzama ile daha sık karşılaşabilir. Memorial Şişli Hospital’dan Dermatoloji Uzmanı Dr. Füsun Bilgin Karahallı ile soğuk havalarda aktif döneme geçebilen egzama üzerine konuştuk, sık görülen egzama türlerine ve atak dönemlerine değindik.
Çocukların yüzde 20’sinin, yetişkinlerin ise yüzde 3 ile 4’ünün egzaması var. Bu kadar sık görülen bir cilt problemini ayrıca işlememiz gerektiğini düşünerek Dermatoloji Uzmanı Dr. Füsun Bilgin Karahallı’ya egzama hakkında merak ettiğimiz her şeyi sorduk, egzama hakkında bilmemiz gereken her detayı öğrendik.
Egzama nedir?
Derinin dış (çevresel) ya da iç etkenlere karşı geliştirdiği inflamatuar reaksiyon sonucu oluşan bir cilt hastalığı olan egzama, alevlenme olarak bilinen aktif dönemler ve semptom göstermeyen (veya çok az semptom gösteren) gerileme dönemleriyle seyreder. Erken dönemlerde kızarık, sıvı dolu kabartıların olduğu, sızıntılı alanlar şeklinde başlayıp ilerledikçe kuru kabuklu kalınlaşmış lezyonlar şeklinde görülebilir. Her evrede az ya da çok kaşıntı olur.
Egzama kimlerde daha sık görülür?
Her yaşta görülmekle beraber bazı türler erişkinlerde bazıları ise bebek ve çocuklarda daha sık görülmektedir. Napkin dermatit daha çok 2 yaş öncesi bebeklerin bez bölgesinde görülür, Kontakt dermatit genellikle erişkinde görülmektedir, Atopik dermatit bebek, çocuk ve erişkinde görülmekle beraber erişkinlerde oran azdır.
Egzama saçlı deriden ayağa kadar her alanda görülebilir. Ancak yine egzamanın türüne göre vücudumuzdaki belli yerler tutulabilir. Atopik dermatit; bebeklik döneminde yanaklarda, kollar ve dizlerde sık yerleşirken, çocuk ve erişkinlerde kolların iç kısmı, dizlerin arka bölümü daha fazla tutulmaktadır.
Egzamanın türleri nelerdir?
Atopik dermatit, Alerjik kontakt dermatit, İrritan kontakt dermatit, Napkin dermatit, Dizidrotik dermatit, Numuler dermatit, Kserotik dermatit (kış egzaması), Staz dermatiti (varis egzaması) gibi çeşitleri olmakla beraber kulak egzaması, göz kapağı egzaması, meme başı egzaması, el egzaması gibi vücudumuzda görüldüğü bölgelere göre de sınıflandırılabilir.
Egzama neden ortaya çıkar, kimlerde daha çok görülür?
Egzama çevresel faktörler ve kişisel birtakım etkenlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar . Çevresel faktörler olarak temas ettiğimiz irritan maddeler, kimyasal maddeler, güneş ışığı, radyasyon, ortam ısısı ve nemi sayabiliriz.
Kişisel faktörler olarak psikolojik stres, genetik faktörler, kullanılan ilaçlar sayılabilir. Örnek verecek olursak Atopik dermatitte; genetik yatkınlık, stres gibi kişisel faktörlerin etkisi olduğu kadar, çevre ısısı ve nemi, yünlü kıyafetler gibi irrite edici ajanlar, polen, hayvan tüyü gibi allerjenlerin de etkisi olabilmektedir.
Bazı meslek guruplarında da egzama türü hastalıklar sık görülebilir. Su ve irritan maddelerle temas eden temizlik işçileri, ev hanımları, kuaförler, inşaat işçileri, aşçılar, sağlık personeli bu gruplar arasındadır.
Egzamanın şiddeti bazı dönemlerde artış gösterir mi? Hangi dönemler egzamanın yoğun olduğu dönemlerdir?
Egzama kaşıntılı bir cilt hastalığıdır. Başlangıçta sulu ve sızıntılı olan lezyonlar kronikleştikçe kuru kabuklu, sert bir görünüm alır, ama her dönemde kaşıntı vardır. Egzamanın türüne göre bazı tetikleyici ajanlar bulunmaktadır ve bunlara bağlı dönemsel tetiklenmeler olabilir. Stres, hava şartları, temas eden ajanlar, cilt kuruluğu zaman zaman egzamalarda hem tetiklenme, hem de şiddetlenme yapabilir.
Egzama türleri
- Özellikle yaşlı hastalarda kış egzaması olarak da adlandırdığımız kserotik dermatit kış aylarında cildini nemlendirmeyenlerde çok görülür.
- Atopik dermatitte kuruluk arttıkça ataklar artar.
- Dizidrotik dermatit adı verilen egzama türü özellikle yaz aylarında terlemenin artmasıyla daha fazla görülür.
Egzama problemi yaşayan kişiler semptomları nasıl azaltır? Günlük bakımları nasıl olmalıdır?
Egzama hastalığı semptomların şiddetine, yerleşim yerine ve hastanın yaşına göre tedavi edilir. Alevlenme dönemlerinde kortikosteroidli kremler ve nemlendirici ajanlar en sık kullanılır. Bunlarla beraber başka lokal ve sistemik tedaviler de bulunmaktadır. Hastalığın atak zamanı geçtikten sonra iyilik halinin devamı için mümkün olduğu kadar tetikleyici ajanlardan uzak durulmalı ve nemlendiriciler ihmal edilmemelidir.
Su ve sabunla uzun süreli temas derinin doğal koruyucu tabakasının kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle;
• Ellerin temizliğinin sabun yerine derimizin pH’ına uygun, kokusuz ve renksiz bir temizleyiciyle yapılması daha uygundur.
• Sıcak veya soğuk su yerine ellerin ve vücudun ılık su ile yıkanması daha uygundur.
• Özellikle hastalığın uzun seyirli (kronik) formunda nemlendiriciler derinin kaybettiği nemi kazandırmaya yardımcı olabilir ve bu yüzden sık olarak günlük kullanımları önerilir.
Egzama problemini tamamen çözülür mü?
Egzama genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreden uzun seyirli (kronik) hastalıklardandır. Seyri değişkenlik göstermekle birlikte özellikle Atopik dermatit yaşla birlikte gerileme göstermektedir. Akut alevlenme dönemini tedavi ettikten sonra tetikleyici olan etkenlerden uzak durmak ve cildi günlük nemlendirmek atak sıklıklarını mümkün olduğu kadar azaltacaktır.
Egzama problemi yaşayan kişilerin güneşe çıkması sakıncalı mıdır? Güneş kremi kullanmaları gerekir mi?
Egzama hastalarının güneşe çıkmasında bir sakınca yoktur. Güneş koruyucu da kullanabilirler. Ancak kullandıkları koruyucu genellikle egzamaya yatkın ciltler için özel olmalıdır.
Egzama problemi olanların daha konforlu bir hayat için dermokozmetik ürün mü kullanmaları gerekir?
Dermakozmetik ürünler ve bu alanda endike tıbbi cihaz kremler atak sıklığını, belirtileri azaltmada önemlidir ve kullanılması gerekir. Özellikle nemlendiriciler derinin bariyer fonksiyonunun bozulması ve deriden su kaybının artmasıyla oluşan deri kuruluğunu gidermede çok önemlidir. Çünkü deri kurumaya başladığında oluşan çatlaklar, alerjen ve irritan maddelerin deriden kolaylıkla girmesine, böylece egzama oluşturmasına sebep olur. Nemlendiriciler aktif inflamasyon bulguları olmasa bile günlük birkaç kez ve banyo sonraları özellikle kullanılmalıdır.
