Tarihi Osmanlı semti gün yüzüne çıkıyor
ARTVİN – Artvin‘de Osmanlı periyoduna tanıklık etmiş, şuanda 450 kişinin yaşadığını 135 hanelik tarihi semtte hafriyat çalışmaları başladı. Yaklaşık 20 yıl sürmesi planlanan hafriyat çalışmalarında eski periyotlara ilişkin dokunun ortaya çıkartılarak, onarımlarla turizme kazandırılması planlanıyor.
Artvin’in Ardanuç ilçesinde yer alan Ortaçağ ve Osmanlı periyoduna tanıklık etmiş 550 yılık tarihi semtte hafriyat çalışmaları başladı. İlçe merkezine 4 kilo metre uzaklıkta bulunan 450 kişinin yaşadığı 135 haneli Adakale mahallesinde, tarihi kalıntıların tespit edilmesinin akabinde Kültür Turizm Bakanlığı Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi iş birliğiyle çalışmalarına başlandı. Gevhernik kalesinde içinde yar alacağı hafriyat çalışmalarının 20 yıl sürmesi planlanıyor. Hafriyat çalışması tamamlandığında onarımla turizme kazandırılması planlan çalışmalarda şimdiden değerli kalıntılar tespit edildi.
14 kişilik takımlar çalışmalara başlayan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Osman Aytekin, Artvin ilçelerinde grubuyla birlikte, otuz yıldır kültür varlıkları konusunda çalıştığını tabir etti. Ardanuç eski kent merkezi olarak kullanılan Adakale olarak nitelenen kalede hafriyat çalışmalarına başladıklarını tabir eden Aytekin,” Hafriyatın maksadı eski devirlere ilişkin dokunun ortaya çıkarılması ve onarımlarla turizme kazandırılması olduğu söyledi. Aytekin konuşmasının devamında şu bilgileri aktardı,” 1987 yılında teçhil edilmesine karşın korunamayan, 2012 yılında ise arkeolojik ve kentsel sit alanı olarak ilan edilmesine karşın hala eski değerine kavuşamayan bu kentte, takımımız yirmi yıl boyunca bir çalışma yürütecek.
Bu çalışma sonucunda orta çağ devrinde birinci derecede ne cins yapılar kaldığını ve en kıymetlisi Osmanlının fetih yerlerinden biri olan ve Çerkez İskender Paşa tarafından fethedilen Ardanuç’u o periyoda ilişkin dokusunun ne olduğu, daha sonra ne cins eklemeler yapıldığını netleştirmek istiyoruz.
“Ardanuç’ta korunması gereken kıymetli kültür varlıkları tespit ettik”
Ardanuç, Orta Çağ ve Osmanlı periyodunun en değerli yöresel merkezi olmasına karşın bu hale gelmesinin Ruslar periyodunda başladığını ve Cumhuriyet devrinde de bunun devam ettiğini tespit ettik. Bir yer şayet idari merkez değilse, ilçeden bucak durumuna düşmüşse ister istemez gerilemeye hakikat sarfiyat. Ardanuç’un 1922 yılında şimdiki meydanlar kısmına taşınması ile burası adeta terk edilmiş bir yerdir. Terk edildikten sonra da yakın etraftan gelen vatandaşlar satın almışlardır. Eski binaları onartamadıkları içinde kendilerine ilişkin yeni konutlar yapmışlardır. Böylece kozmopolit bir yapıya dönüşmüştür.
Araştırmalarımıza nazaran Ardanuç’ta taşınmaz kültür varlığı olarak nitelenen 21 adet birinci derecede korunması gereken kültür varlıkları var. Bunların değerli bir kısmı Osmanlı devrine aittir. Birkaç tanesi de orta çağ devrine aittir. Orta çağ periyoduna ilişkin bir kilise yıkıntısı var. 1551 yılında burası fethedildiği vakit bu kilise yıkıntısının çok mamur bir formda ortada olduğu bilinmektedir. Arşiv kayıtlarına nazaran yıkılmış bir mescitten kelam ediliyor. Bu da şunu gösteriyor ki İslam Medeniyetine geçmeden evvel kısmi olsa da Müslümanların, vergi tüccarların burada yaşamaya devam ettiği görülüyor. Ayrıyeten Ardanuç’un Batum kontaklı ticaret merkezi haline dönüştüğü, Batum’dan getirilen gereçlerin Gürcistan Ahıska’ya ve Ardahan’a yanlışsız sevk edildiği de belirtiliyor. Günümüzde burada yüz otuz beş hane yaşıyor. Yaklaşık dört yüz elli nüfusu var. Birinci derecede arkeolojik ve kentsel alan olduğundan dolayı yapılaşma şartları çok kısıtlıdır. Vatandaşların bilhassa gelecekte ne tıp bir biçime dönüşeceği konusunda kimi tereddütleri var. Kanunlar ölçüsünde ve istekler alınarak yirmi yıl sonra tahminen düzgün bir biçimde turizme açılabilecek. Ardanuç’un Artvin’in en değerli hem orta çağ periyodu hem de Osmanlı devrini yansıtan kültür ve turizm kuruluşlarından ve yerlerinden biri olacağını söylemek istiyorum” diye konuştu.
“Bu emeği ve sabrı otuz yıldır gösteriyoruz”
Kaynak: İhlas Haber Ajansı / Adem Güngör
