Atatürk Üniversitesi Sarsıntı Araştırma Merkezi Müdürlüğü, Afet ve Acil Durum İdare Başkanlığı (AFAD) ile Doğu Anadolu Bölgesi‘nde 16 zelzele istasyonuyla fay hareketliliklerini anlık takip ediyor.
Anadolu’yu uzunluklu boyunca kesen Kuzey Anadolu Fay Zonu ve Doğu Anadolu Fay Zonu üzere iki büyük fay jenerasyonunun bulunduğu Türkiye’deki anlık sismik hareketleri takip eden merkez, bu bilgileri ortalarında AFAD’ın da olduğu ilgili kurumlarla paylaşılıyor. Bu bilgiler, tıpkı vakitte akademisyenlerin zelzeleyle ilgili bilimsel çalışmalarında da kullanılıyor.
Etkin tektonik kırık sistemi ile çevrili ve yüksek sismik aktiviteye sahip Doğu Anadolu Bölgesi’nin depremsellik kriterinin üst seviyede yer alması nedeniyle merkezdeki çalışmalar büyük bir titizlikle yürütülüyor.
Atatürk Üniversitesi Zelzele Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Çağlar Özer, AA muhabirine, AFAD ile yapılan koordineli çalışmaların bölge açısından kıymet taşıdığını anlattı.
Son teknoloji aygıtlarla sismik hareketleri tespit etiklerini anımsatan Özer, saniyelik hareketlerin anında izlendiğini belirtti.
Türkiye’de meydana gelen sarsıntılardan herkesin kendine hisse çıkarması gerektiğini vurgulayan Özer, “Ülkemizin tektonik şartları prestijiyle sarsıntıya her an maruz kalma riskimiz var. Bu sebeple küçük olsun, büyük olsun sarsıntılara her vakit hazırlıklı olmalıyız.” dedi.
“Deprem-zemin-yapı bağı gözetilerek yapılaşmaya gidilmeli”
Özer, sarsıntıların yerkürenin varlığını sürdürdüğünün en büyük delili olduğunu, güneşin doğması ve batması kadar doğal olduğunu tabir etti.
Türkiye’nin genç ve etkin tektonik bir jenerasyon üzerinde bulunduğunu hatırlatan Özer, şöyle konuştu:
“Bu sebeple orta büyüklükteki sarsıntıların olması çok olağandır. Zelzeleler hayatımızın içindedir ve her vakit da olacaktır. Lakin şunu uygun bilmekte fayda var. Bu vakte kadar rastgele bir bilimsel teknolojik alt yapıyla zelzeleleri evvelce kestirmek kelam konusu değil. Zelzelelerin evvelden belirlenmesi için bilimsel ve teknolojik alt yapıyla ilgili bir çok çalışma var. Bir çok bölgede gibisi çalışmalar da yapıldı. Yurt dışında yapılan birtakım araştırmalar da mevcut. Bu araştırmalardan birisinde, su düzeyi, sismik hareketler, kuyulardan çıkan gazlar ölçüldü. Bu parametrelerin hepsi tek tek kaleme alındı. Zelzelenin gelebileceği yerler ölçüldü. Ama bu çalışmada zelzelenin meydana gelebileceği lokasyonun tespitinde tekrarlanabilir bir bilimsel sonuç çıkmamıştır.”
Özer, deprem-zemin-yapı alakası gözetilerek yapılaşmaya gidilmesi gerektiğini, bu yapının da ekonomik ömrü boyunca en az bir sefer büyük zelzeleye maruz kalma ihtimalinin yüksek olduğunun unutulmaması gerektiğini kaydetti.
“Erzurum ve etrafı etkin tektonik kırık sistemi ile çevrili ve yüksek sismik aktiviteye sahip”
Afrika, Arap ve Avrasya plakalarının hareketi ile Türkiye’nin içinde bulunduğu bloğun batıya yanlışsız yıllık yaklaşık 20 milimetre kaydığını tabir eden Özer, bu bilgilerin ise yer küre üzerine yerleştirilen yüksek hassasiyetteki pozisyon bilgisi veren GPS’lerden bilindiğini söyledi.
Doğu Anadolu Bölgesi’nin de değerli zelzele jenerasyonunda olduğunun unutulmaması gerektiğine işaret eden Özer, şöyle devam etti:
“Bölge, kıtasal çarpışma ve volkanik kökenli tesirlerini eksiksiz formda sergileyen dünyadaki az örneklerden biridir. Erzurum ve etrafı faal tektonik kırık sistemi ile çevrili ve yüksek sismik aktiviteye sahiptir. Erzurum havzası, Doğu-Güneydoğu kısmında Erzurum-Dumlu sol istikametli doğrultu atımlı fayı, Güneyde sol yanal atımlı karşıt faylardan oluşan Palandöken fayı, Kuzey-kuzeybatıda Aşkale sol istikametli doğrultu atımlı fayı ve Başköy-Kandilli fayları tarafından yönetilmektedir.”
Sarsıntıdan korunmanın en değerli yolunun sağlam konutlardan geçtiğine vurgu yapan Doç. Dr. Çağlar Özer, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Depremlerin bir vakti ya da mevsimsel bir farklılığına nazaran olma yahut olmama durumu da yok. Zelzeleler mevsim yahut gece gündüz ortasındaki farklılıklarla tetiklenmez. Her fayın tekrarlanma aralıkları var, bu vakit gelince zelzele fayları harekete geçer. Süreci anlamak için daima yer kabuğunun hareketli olduğunu unutmamak gerekir. Sarsıntılardan korunmanın yolu mühendislik hizmeti almış bina dizaynlarını sağlam tabanlara oturtmaktan geçiyor. Her bir aile bireyi için mastır planı oluşturulmalı. Zelzele çantası nerede olmalı, meskenin en kıymetli korunabileceğimiz odası hangisi, bunları zelzele sonrası yahut zelzele anında değil, zelzele öncesi belirlemek lazım. Toplumsal medya yahut öbür platformlardaki yanlış bilgilendirmelerden fazla AFAD’ın yahut resmi olarak yapılan bilgilendirmeler dikkate alınmalı.”
SON SARSINTILAR: Türkiye ve dünyadan son dakika sarsıntılar listesi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Selami Küçükoğlu