İstanbul’da dokuma fabrikası bulunan iş insanı Mehmet Ali Yıldız, memleketi Tunceli‘de baba yadigarı asırlık su değirmeninin çarkını tekrar döndürerek klasik yollarla un üretiyor.
Pertek ilçesinin Üst Çay köyünde dünyaya gelen ve 25 yıl evvel İstanbul’a göç eden Yıldız (55), bir küme arkadaşıyla memleketinde organik tarıma yönelik çalışma başlattı. Cet tohumlarının kimyasal gübre kullanılmamış topraklarda çoğaltılarak yaygınlaştırılmasını sağlayan Yıldız, daha sonra bu eserlerin klâsik ve sağlıklı formüllerle işlenip tüketiciyle buluşturulması için babadan kalma asırlık su değirmenini faaliyete geçirdi.
Gelişen teknolojiye karşın mesleğini atalarından öğrendiği biçimde sürdüren Yıldız, organik tarımın yaygınlaştırılması maksadıyla da etraf vilayet ve ilçelerde “karakılçık”, “aşure” ve “gerek 79” buğday tohumlarının üretimine yönelik çalışmalar gerçekleştiriyor. Kışın İstanbul’da hayatını sürdüren, yazın köyüne dönen Yıldız, şu sıralar vaktin birçoklarını “babamın kokusu var” dediği ve yöresel mimariyle inşa edilmiş 400 yıllık su değirmeninde geçiriyor.
Günün erken saatlerinde köyüne 5 kilometre uzaklıktaki değirmenin yolunu tutan Yıldız, birinci iş olarak su arkının ve su ölçüsünün denetimini yapıp “savak” ismi verilen borudan suların değirmen çarkına hakikat akışını sağlıyor. Yıldız, yaklaşık 5 metre yükseklikten şiddetlice akan suyun değirmen taşını döndürmesiyle buğdayı değirmen sepetine boşaltıyor. Böylece yüzlerce kilo buğday birkaç saat içinde una dönüşüyor.
Kentin tek tarihi su değirmeni özelliğini taşıyan yapıyı işleten Yıldız, bilhassa yazın civar köylerden çok sayıda vatandaşın ürettiği buğdayları istekli olarak öğütmek için ağır mesai harcıyor. Arkadaşlarıyla kurduğu Anka Dersim Teşebbüsü ile de organik tarıma yönelik çeşitli projeler gerçekleştiren Yıldız, bu sayede hem teknolojiye direnen değirmenlerin ayakta kalmasını hem de atalık tohumlarla kentte üretimin yaygınlaşmasını hedefliyor.
“Değirmenler insanların uğrak yerleriydi”
Mehmet Ali Yıldız, AA muhabirine, dedesinin değirmenciliği babasına devrettiğini ve üçüncü jenerasyon olarak da kendisinin bu misyonu üstlendiğini söyledi. İstanbul’da dokumayla ilgilendiğini söz eden Yıldız, “Önceden köyümüzdeki derelerin üzerinde yaklaşık 30-40 değirmen vardı zira bu bölgenin üretim alanları değirmenler, insanların rızkını veren ve ürettiği buğdayı una çevirip kışlık muhtaçlığını çıkaran fabrikalardı. Buralar kutsal yerlerdi. Değirmenler, insanların bir yıl boyunca gayret edip grup biçtikten sonra uğrak yerleriydi.” dedi.
“Bu değirmenler suyun gücüyle çalışır. Gücünü sudan alan, suyun baskısıyla taşa hareket veren ve bu taşın bölümüyle de buğdayı doğal ortamda una çeviren çok hoş teknolojidir. Tahminen bunu geliştirebilip her köye bir değirmen yapabilirsek vatandaşlar fabrikalara muhtaçlık duymadan ürettikleri buğdayları besin kıymeti yüksek un haline çevirebilir.”
“Her şeyden evvel burada babamın kokusu var”
Atalarından kalma değirmenin yaklaşık 400 yıllık olduğunu lisana getiren Yıldız, kimyasal görmüş buğdayları değirmeninde öğütmediğini, organik üretim yapan üreticilere ise kapısının sonuna kadar açık olduğunu anlattı.
Yıldız, baba yadigarı değirmenin kendisi için çok özel miras olduğunu aktararak şunları kaydetti:
“Her şeyden evvel burada babamın kokusu var. Ben buraya girdiğim vakit babamı, geçmişimi yaşıyorum. Ben çocukken babam her yanıma geldiği vakit daima o kokuyu alıyordum ve bugün değirmeni birinci çalıştırdığımız vakit bunu daha uygun anladım. Değirmenlere sahip çıkmamız ve üretmemiz gerekiyor. Üreten insanların ve toplumların keyifli olduğunu düşünüyorum.”
Kaynak: Anadolu Ajansı / Sidar Can Eren
