Dijital mecralarda şahıslara, kendilerine ait yayımlanmış bilgileri sildirebilme imkanı veren “unutulma hakkına” ait bilimsel çalışma tamamlandı.
TÜBİTAK tarafından desteklenen, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) yürütücülüğündeki “Dijital Hafızada Unutulma Hakkı : Gazetecilik Perspektifinden Uygulanabilirliği” başlıklı saha araştırması, Türkiye‘de alanında uzman gazeteci, bilim insanı ve hukukçuları bir ortaya getirdi. Araştırma kapsamında 39’u gazeteci, 11’i hukukçu, 10’u akademisyen 60 iştirakçiyle görüşüldü.
Doç. Dr. Elif Korap Özel, Doç. Dr. Şadiye Deniz ve Dr. Şükran Pakkan’ın yürüttüğü araştırmanın danışmanlığını Gedik Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ural Aküzüm üstlendi.
Kişinin affedilme, mahremiyet ve geleceğine yine özgürce biçim vermesi ile söz özgürlüğü ve bilgi edinme hakları ortasında istikrarın kurulabilmesine katkıda bulunmayı hedefleyen araştırma 20 ay sürdü.
Sonuçları kitap haline de getirilen araştırma kapsamında Türkiye’de şahıslara dijital mecralarda kendilerine ait yayınlanmış bilgileri sildirebilme imkanı veren “unutulma hakkı” ile “bilgi edinme ve tabir özgürlüğü” ortasındaki istikrarın nasıl kurulabileceği irdelendi.
Hakikat haberler in silinme riskine karşı istikrar oluşturmak gerekiyor
Çalışma hakkında AA muhabirine bilgi veren İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Medya ve Bağlantı Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elif Korap Özel, arama motorlarının herkes hakkında, her bilgiyi, her isteyen için erişilebilir kılmasının, şahısların “unutulmayı” bir hak olarak talep etmesini beraberinde getirdiğini söyledi.
Maddelerin verdiği bu hakkın, kimi vakit hakikat haberler in de silinmesine yol açabileceğine dikkati çeken Özel, bunun önüne geçmek için bir istikrar kurulması gerektiğini vurguladı.
Özel, Türkiye’de unutulma hakkı kavramına ait özel bir yasanın bulunmadığını fakat Ferdî Bilgilerin Korunması Kanunu’nun (KVKK), bireylerin datalarını sildirebilmesine imkan tanıdığını aktardı.
Toplumsal medyaya yönelik düzenlemeler içeren kanunun da 1 Ekim’de yürürlüğe girdiğini hatırlatan Özel, böylelikle bireylere ait haber, ses, fotoğraf ve manzara kaydının kamuoyuna yansıması nedeniyle oluşan mağduriyetin önüne geçilmesinin amaçlandığını kaydetti.
Unutulma hakkının, kamu faydası içerebilecek mevzularda datalara erişimi zorlaştırması, tarihi bütünlüğü bozması, yayın sürekliliğini aksatması üzere riskler bakımından dünyada gazetecilik açısından tartışıldığını belirten Özel, “Ancak unutulma hakkı, çocuklar üzere hassas ve değerli bahislerde meslek unsurlarının revize edilmesi ve daha uygun bir gazetecilik pratiğine erişmek için de bir fırsat olarak görülebilir” sözlerini kullandı.
Özel, araştırmanın iştirakçilerinin unutulma hakkının söz özgürlüğüne ve tarihî kayda ziyan verebileceğine dikkati çektiğini belirterek şöyle devam etti:
“Gazeteciler bilhassa tecavüz, çocuk istismarı ve yolsuzluk üzere kimi hatalara ait haberler, kamuoyuna mal olmuş bireylere ait haberler, mahkumiyet kararının mutlaklaştığı, kabahatin tekrarladığı durumlar ve tarihi bilgi niteliğindeki içeriklere ait haberler in silinmesine karşı çıkıyor. Buna rağmen çocuklar, haber deki bilgilerin kusurlu olması, içeriğin habere bahis kişinin fizikî ve ruhsal sıhhatine ağır ziyan vermesi üzere durumlarda haberin silinebileceği konusunda hemfikirler.”
Proje kapsamında, unutulma hakkına ait gazetecilik prensiplerinin bir el kitapçığına da dönüştürüldüğünü kaydeden Özel, kitapçığa ve hususla ilgili bilgilere www.unutulmahakki.com adresli web sitesinden ulaşılabileceğini bildirdi.
