ERZİNCAN (AA) – Sovyetler Birliği devrinde, 77 yıl evvel Ahıska’dan sürgün edilen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla, Ukrayna‘dan kafileler halinde getirilerek Erzincan‘ın Üzümlü ilçesine yerleştirilen Ahıska Türkleri, 6 yıldır öz vatanlarında gelenek göreneklerine nazaran hayatlarını sürdürmenin memnunluğunu yaşıyor.
Sovyetler Birliğince 14 Kasım 1944’de, Gürcistan’ın Ahıska bölgesinden sürgün edilen Ahıska Türkleri son olarak yaşadıkları Ukrayna’dan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla Aralık 2015’te Türkiye’ye getirilmeye başlandı. Kafileler halinde Türkiye’ye getirilen ailelerden bir kısmı Erzincan’ın Üzümlü ilçesindeki 4 mahallede kendileri için yaptırılan TOKİ konutlarına yerleştirildi.
Ukrayna’dan yalnızca şahsî eşyasını getirebilen Ahıska Türkleri’nin yerleştirildikleri konutlardaki tüm eşyası ve öbür muhtaçlıkları devlet tarafından karşılandı.
İlçedeki TOKİ konutlarında ikamet eden 595 aileden oluşan 2 bin 730 Ahıska Türkü, huzur içinde yaşadıkları öz vatanlarında gelenek ve göreneklerini de sürdürüyor.
Türkiye’de örf, adet, gelenek ve göreneklerini aksatmadan yaşayan Ahıska Türkleri’nde yeni evlenen gelin, meskenine birinci gelen konuklarını gelinliğiyle hürmetle karşılıyor. “Temen (Saygı)” ismi verilen bu gelenek çerçevesinde meskene gelen konuğun önünde dizlerinin üstünde eğilen gelin akabinde odaya alınan konuğa yöresel yemeklerinden “hinkal” pişirip çeşitli ikramlarda bulunuyor. Gelin ikramların servis edilmesi sırasında girdiği odadan tekrar konuğa hürmet göstermek maksadıyla sırtını dönmeden çıkıyor.
Ahıska Türkleri, baharın gelişini kutlamak ve bolluk içerisinde bir yıl geçirmek için ise geleneklerine nazaran üretimi yaklaşık 1 hafta süren “sümelek” tatlısı yapıp konuk ve komşularına ikram ediyor.
Düğünde gelinin beline ekmek bağlayan Ahıska Türkleri, gelin meskene geldikten sonra da bebeği olsun diye kucağına çocuk oturtuyor.
Türkiye’de yaşayanlarla birçok geleneği örtüşen Ahıska Türkleri, yıllardır başka kaldıkları vatanlarında gelenek görenekleri eşliğinde yaşamanın ve ibadetlerini de rahatlıkla yapmanın memnunluğunu yaşıyor.
Sürgünün şahidi Fatime nine, o yılları gözyaşı içinde anlattı
Sürgün yıllarını unutamayan ve bu acı olaya 14 yaşında tanıklık eden 91 yaşındaki 5 çocuk annesi Fatime Ahmet, AA muhabirine, sürgün yıllarını gözyaşları içinde anlattı.
Fatime Ahmet, 1944’te köylerine gelen Sovyetler Birliği askerlerinin iki saat içerisinde köyü terk etmelerini istediğini, askerlerin kendilerini meskenlerinden çıkartıp bir alanda toplayıp akabinde tren istasyonuna götürdüğünü söyledi.
Trenle Özbekistan’a gittiklerini ve burada uzun müddet yaşadıklarını anlatan Ahmet, Özbeklerin az da olsa kendilerini sahiplendiklerini lisana getirdi.
Ahmet, daha sonra gittikleri Ukrayna’dan Türkiye’ye getirilmelerinde emeği geçenlere dua ederek, “Kim bizi buraya getirdiyse Allah onlardan razı olsun, anne babalarına rahmet olsun. Bizim vatanımız burasıdır. Cumhurbaşkanımız Erdoğan sağ olsun, Allah onu başımızdan eksik etmesin.” dedi.
“Sürgün soğuk kış vaktindeydi, trende açlıktan, susuzluktan ölen çok olmuş”
73 yaşındaki Kahraman Sefer ise Özbekistan’da doğup büyüdüğünü belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sürgün yıllarında bir gece askerler gelmiş, 2 saat müsaade vermişler ve büyüklerimizi meskenlerinden çıkarmışlar. O vakit ‘Sizi farklı yere götüreceğiz, Almanlar geliyor, sizi buradan çıkartacağız, yeniden geri geleceksiniz.’ diye büyüklerimizi kandırmışlar. O vakit erkeklerin hepsi savaşta, bayanlar, yaşlılar ve çocuklar köyde kalmış. Herkesi bir alana toplamışlar, otomobillerle götürüp yük trenlerine yüklemişler. Sürgün soğuk kış vaktindeydi, trende açlıktan, susuzluktan ölen çok olmuş. Ölenleri trenden aşağı atıyorlarmış. Gömmeye bile müsaade vermiyorlarmış. Çok milletimiz yolda kırılmış.”
Sürgün sonrası ailesinin Özbekistan’a yerleştiğini ve yiyecek bulamadıkları için sıkıntı günler geçirdiklerini söyleyen Sefer, Ukrayna’dayken seslerini duyan Erdoğan’a teşekkür ederek, “Cumhurbaşkanımız Erdoğan sesimizi işitti, bizleri Ukrayna’dan alıp Türkiye’ye getirdi. Adetlerimizi, geleneklerimizi, düğünlerimizi tıpkı formda burada devam ettiriyoruz. Allah’a şükür meskenlerimiz var, Allah Türk devletinden razı olsun, bize hoş meskenler verdi.” dedi.
Ahıska Türkleri belediye meclis üyesi ve muhtar oldu
Dünya Ahıska Türkleri Birliği (DATÜB) Erzincan Temsilcisi Vahit Mirza, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla 2015’in aralık ayında geldikleri Türkiye’de Erzincan halkının kendilerini bağrına bastığını vurguladı.
Üzümlü halkıyla bütünleştiklerini, Ahıska Türkü 4 kişinin mahalle muhtarı, kendisinin ise Üzümlü Belediye Meclis Üyesi olduğunu söyleyen Mirza, “Allah Erzincan ve ilçe halkından razı olsun. Burada hiçbir yabancılık hissetmedik, bizi bağırlarına bastılar, bir lokma ekmeklerini bizimle paylaştılar, abi kardeş olup ömürlerimizi sürdürüyoruz. Milletimize, devletimize hizmet etmeye devam etmekteyiz. Burada lisanımız de dinimiz de bir, onun için Türkiye’de 6 yıldır hiçbir yabancılık hissetmedik, kendi örf adetlerimizi yaşıyoruz, düğünlerimizi yapıyoruz, yöresel kıyafetlerimizi giyiyoruz.” diye konuştu.
“Babam ‘vatanım’ deyip ağlaya ağlaya öldü, Türkiye’miz var olsun”
Üzümlü ilçesindeki Ahıska Türkü aileler, sürgünde hayatını yitiren yakınları için mevlit okutup gelenek ve göreneklerine uygun halde şerbet ikram edilip yemekler dağıttı.
Kur’an-ı Kerim ve Mevlid-i Şerif okuyup sürgünde vefat eden yakınlarını andıklarını söyleyen Anise Muhammedli, kendilerine sahip çıkan Erdoğan’a teşekkür etti.
Muhammedli, “Babam ‘Vatanım’ deyip ağlaya ağlaya öldü. Onlar bu günleri göremedi, bize bu günü gösterenlere Allah uzun ömür versin. Türkiye’miz var olsun.” dedi.
Artık dünyanın birçok yerinde tanındıklarını ve gururla Türk olduklarını söylediklerini aktaran Muhammedli, “Orta Asya’da ‘Türk’üz’ diyemiyorduk, Türk’üz diye bize her şey diyorlardı. Orada da lisanımızı, dinimizi, namusumuzu yitirmedik. Biz Müslümanız, Türk’üz, bu Türkiye’nin vatandaşıyız. Kız alıp veriyoruz, lakin Özbekistan’da, Ukrayna’da kızımızı vermiyorduk.” dedi.
Üzümlü Yunus Emre Mahallesi Muhtarı Elmira Elisegil de “Sürgünde vefat eden geçmişimize Allah rahmet eylesin. Onların ruhu için mevlit okutuyoruz, klasik yemeklerimizi yapıp dualar sonrası yiyoruz. Allah kimseye bir daha bu sürgünü yaşatmasın. Türkiye’de klâsik bütün adetlerimiz yaşatmaya devam ediyoruz.” tabirini kullandı.
AA / Barış Yalçınkaya – Son Dakika Haberleri