Okul öncesi eğitimi yaygınlaştırmak için seferberlik ilan eden Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) gayeleri tutmadı. Beş yaşındaki her 10 öğrenciden dördü okula kayıt olmazken, dört yaşındakilerin yüzde 83’ünün, üç yaşındakilerin de yüzde 94’ünün okul kaydı yapılmadı. Okul çağındaki 6-17 yaş ortası 675 bin çocuk ise eğitim dışında kaldı.
“Okullaşma oranı telaş verici”
Eğitim Islahatı Teşebbüsü’nün (ERG), Eğitim İzleme Raporları 2021 kapsamında hazırladığı, “Öğrenciler ve Eğitime Erişim” raporu, Ulusal Eğitim Bakanlığının maksatların gerisinde kaldığını ortaya koydu. Salgın sürecinde uzaktan eğitimle öğrencilerin eğitim ve toplumsal hizmetlere erişim durumunun değerlendirildiği raporda, okullaşma oranlarına ait çarpıcı sayılar yer aldı. Raporda 2020-2021 eğitim-öğretim periyodundaki okullaşma oranlarının “kaygı verici” bulunduğu belirtildi.
3 yaşındakilerin yüzde 94’ü kayıt olmadı
Rapora nazaran, üç yaş kümesinde yüzde 94.4 oranına denk gelen 1 milyon 221 bin çocuğun okul kaydı yapılmadı. 4 yaşta ise bir milyon 99 bin çocukla bu oran yüzde 83.6 olarak tespit edildi. Okul kaydı yapılmayan 5 yaş kümesinin oranı ise 552 bin 815 çocuk ile yüzde 41.5’e ulaştı. Öte yandan 2021 yılında okul kaydı yapılmayan çocukların sayısı önemli oranda azaldı. Bu oran bir evvelki yıla nazaran 3 yaşta yüzde 7,7 azalarak yüzde 5,6’ya, 4 yaşta yüzde 17 azalarak yüzde 16,4’e, 5 yaşta ise yüzde 14.3 azalarak yüzde 56.9’a geriledi.
“Diyanet’in kursları bilgilere dahil edilmemeli”
Raporda yapılan bir öbür tespitte ise Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı 4-6 yaş kurslarındaki öğrenci sayılarının okul öncesi eğitim datalarına dahil edilmesinin okullaşma oranının değerlendirilmesini güçleştirdiği belirtilerek, şu sözler kullanıldı:
“Örgün eğitim istatistiklerinde ‘toplum temelli kurumlar’, ‘Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı 4-6 yaş kurslar, belediyelerce açılan kreşler, derneklerce açılan kreşler’i kapsıyor. Uzmanlar ve kurumlar, 3-5 yaş kümesini kapsadığı belirtilen okul öncesi eğitim bilgilerine 4-6 yaş kümesi çocukların kayıt olabildiği Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı kursların dahil edilmemesini öneriyorlar.
“Ayrıştırarak, şeffaf biçimde sunulmalı”
“Bu kursların belediye ve derneklerce açılan kreşlerle birlikte toplum temelli kurumlar altında verilmesi, okul öncesi eğitimde okullaşma oranlarının değerlendirilmesini de güçleştiriyor. Okul öncesi eğitime ait bilgiler Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı 4-6 yaş kurslar ayrıştırarak sunulmalı, toplum temelli kurumlara kayıtlı olduğu belirtilen çocukların ne kadarının Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı kurslarda eğitim gördüğü kamuoyuyla şeffaf bir formda paylaşılmalıdır.”
675 bin çocuk eğitim dışında
Raporda 6-17 yaş ortasındaki çocukların okullaşma oranları da değerlendirilirken, bu yaş kümesinde 675 bin çocuğun eğitim dışında kaldığı tespiti yapıldı. ERG’nin raporuna nazaran, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim çağında olan ve okulda olması gereken çocukların sayıları şöyle sıralandı:
“Türkiye genelinde 6-9 yaş kümesindeki çocukların 143 bin 861’i okul dışında. 10-13 yaş kümesindeki 5 milyon 153 bin 504 çocuğun 74 bin 726’sı eğitimin dışında. 14-17 yaş kümesinde ise 4 milyon 948 bin 853 çocuğun 457 bin 274’si okul dışında.”
“Kaynakların artırılmasına gereksinim var”
Ulusal Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı “Sayılarla Uzaktan Eğitim” dataları de raporda mercek altına alındı. Buna nazaran, en fakir yüzde 20’lik kısımdaki ailelerin çocuklarının çevrimiçi eğitime erişim oranı yüzde 14’te kaldı. Uzaktan eğitime erişim için cep telefonu kullanan öğrencilerin oranı ise yüzde 60’ta kalırken raporda, “Çocukların nitelikli uzaktan eğitime erişimi için kaynakların artırılmasına muhtaçlık var. Bunun yanı sıra uzaktan eğitime erişebiliyor olmak öğrencinin nitelikli eğitime de erişebildiği manasına gelmiyor” değerlendirmesi yapıldı.
“Endişe verici boyutlarda”
Salgının öğrencilerin gelişimine yönelik tesirlerinin de değerlendirildiği raporda, “Öğrencilerin Yeterli Olma Hali” başlığı altında şu sözler kullanıldı:
“Akademik öğrenme kayıplarının yanı sıra öğrenciler yeterli olma halleri, toplumsal ve duygusal gelişimleri açısından da zorluklarla karşılaştılar. Günlük tertibin bozulması, küme içi etkileşimin azlığı, hasta olma korkusu, gelecek korkusu, toplumsal aralık zaruriliği üzere faktörler öğrencilerin uygun olma halini Mart 2020’den bu yana etkiliyor. Yetişkinlere nazaran çok daha az sayıda çocuk hastalanmış olsa da araştırmalar Covid-19 salgınının çocukların ruh sıhhatine ve refahına olumsuz tesirlerinin telaş verici boyutlarda olduğuna işaret ediyor.”