Bazıları Bitcoin’i ve onu mümkün kılması için icat edilen blockchain (blokzincir) teknolojisini devlete karşıymış gibi göstermeye çalışıyor. Bu azınlık, devlet düşmanlığı için yeni bir araç bulduğuna sevine dursun, İngiltere’den Çin’e, İsviçre’den Uganda’ya kadar bir çok dünya devleti çoktan blokzincir teknolojisini kamu yönetiminde kullanmaya başladı bile. Dünyanın en merkeziyetçi ve en devletçi geleneklere sahip ülkelerinden biri olan Çin, daha geçen ay blokzincir teknolojisinde dünya lideri olmayı amaçladığını açıkladı. Herhalde devleti yıkacak bir teknolojide dünya lideri olmak isteyecek en son ülke Çin’dir. Blokzincir teknolojisinin devleti yıkmayacağı aşikar. Ancak tüm toplumsal hayat için devrimler getirmesi beklenen bir olgu elbette devletleri de dönüştürecek. Peki bu dönüşüm nasıl olacak?
Daha Etkin Bir Devlet Blockzincir vb tüm dağıtık veritabanı teknolojileri, veritabanlarının tek merkezde değil sisteme üye bilgisayarların tamamında aynı anda tutulmasına dayanır. Klasik merkezi sistemlerde veritabanına bir kez ulaşıldığında ya da veritabanını tutan bilgisayar kapatıldığında sistem bozulmuş olur. Oysa blokzincir teknolojisinde sisteme üye bilgisayarların işlem gücünün yarıdan fazlası elde edilmeden kayıtlar değiştirilemez. Ayrıca tüm üye bilgisayarlar kapatılmadan sistem kapatılamaz.
Senkronize İşlemler Blokzincirde veritabanında bir değişiklik yapıldığında aynı anda tüm bilgisayarlarda tutulan tüm kopyalarda değişiklik senkronize biçimde gerçekleşir. Böylece üçüncü bir onay tarafına ihtiyaç olmadan her türlü bilgi, veri ve kayıt tutulabilmektedir. Bu kayıt Bitcoin örneğinde paradır. Ancak noter, tapu, kimlik, nüfus bilgileri, sağlık kayıtları ve benzeri her tür bilgi blokzincir üzerinde tutulabilir.
Böylece blokzincir vb teknolojilerin kullanılması ile kamu kayıtlarının girilmesi ve işlenmesi için bugün kullandığımız tapu dairesi, nüfus dairesi, noterler vb fiziki onay kurumlarına ihtiyaç ortadan kalkacak. Burada kullanılan bina, personel vb kaynaklardan büyük tasarruflar sağlanacak. İşlemler hızlanacak. Vatandaş için büyük maliyetler ortadan kalkacak. Kayıtları yine devlet tutacak ancak bu kayıtların girilmesi ve işlenmesi için fiziki ortamlar değil blokzincirler ya da dağıtık veri tabanları yeterli olacak.
Güven Sorunu Özel sektörde olduğu gibi devlet kurumları arasında da ‘güven’ bir sorundur. Her türlü işlem de taraflar aynı işlem için ayrı ayrı kayıt tutmak zorundadır. Blokzincir sayesinde devlet kurumları ortak ancak dağıtık bir veritabanı üzerinde tek kayıt tutarak bir çok işlemi hem hızlandıracak hem de çok daha ucuza mal edecek.
Kayıtların blokzincire girilmesi devletin denetim görevini de çok daha etkin şekilde yapmasını sağlayacak. Özellikle sahteciliğe karşı mücadele ya da tedarik zincirlerinde oluşabilecek sorunların önlenmesi gibi konularda çok etkin çalışılması mümkün olacak. Örneğin bir gıda maddesinin üretiminde her bir aşamada kanunlara uygun hareket edildi mi ya da maliyetler ve fiyatlar konusunda bir aşırılık yapıldı mı kontrol etmek için sahaya personel göndermeye gerek kalmayacak. Gerekli kaydı zamanında blockzincire girmeyen veya standarda uygun hareket etmeyen aktörler anında tespit edilebilecek.
Akıllı Sözleşmeler Kayıtları blokzincirler üzerinde tuttuğunuzda bu veriler üzerine şöyle olursa böyle olsun veya şu olursa bunu yap gibi kodlar girerek işlemler yaptırmak da mümkündür. Bu bilgisayar programlarına ‘akıllı sözleşmeler’ denir.
Devlet blokzincir vb dağıtık veritabanlarını yaygın bir şekilde kullanmaya başlayıp, kendi dijital parasını ve diğer kripto paraları bu sisteme entegre ettiğinde devlet için bir çok işlem çok hızlı ve etkin bir şekilde ve çok daha ucuza gerçekleştirilebilecek. Örneğin finansal işlemler devletin dijital parası üzerinden hızlı bir şekilde gerçekleşirken, vergiler de anında tahsil edilebilecek. Vergi daireleri ve gümrüklerde büyük arazi, bina ve personel tasarrufu sağlanacak. Veya yukarıda bahsettiğim denetim görevinde ceza gerektirecek durumlar oluştuğunda söz konusu bedeller otomatik olarak, tahsilat için ayrıca işlem açılmasına ya da personel istihdamına veya zaman kaybına gerek kalmadan anında tahsil edilecek.
Kamu Yönetimi ve Denetim Mekanizması Blokzincir ve akıllı sözleşmeler devletin kendi içindeki denetimleri de çok daha kolay ve ucuz hale getirecek. Bir çok durumda ayrıca müfettiş göndermeye gerek kalmadan denetim otomatik olarak yapılmış olacak. Türkiye örneğinde düşünürsek blokzincir gibi dağıtık veritabanı teknolojilerinin kullanımı kamu yönetiminde milyarlarca dolarlık tasarruf sağlanacak. İşlemleri hem devletin kendisi hem de hizmet alan vatandaşlar için son derece hızlandıracak ve çok daha etkin hale getirecek. Ayrıca çok önemli bir konu: Blokzincir bir çok işlemde insan unsurunu ortadan kaldırılacağı için rüşvet ya da partizanlık vb ciddi sorunları da minimize etmiş olacak.
Siber Dünyada Daha İyi Korunan Bir Devlet Blockzincir teknolojisinin bir özelliği de işlenen kayıtların değiştirilmesinin imkansız olmasıdır. Ayrıca sistemin çökmesi veya kırılması riski de üye bilgisayar sayısı ve işlem gücü arttıkça klasik tek merkezli veri sistemlerine göre çok daha azdır.
Örneğin arkalarında binlerce personel ve milyarlarca dolar sermaye desteği olmasına rağmen klasik sistemlerle çalışan Facebook, Twitter ve Instagram gibi sosyal medya devleri bile sık sık çökmekte veya veri çaldırmaktadır. Oysa kuruluşundan bu yana yaklaşık 10 yıldır Bitcoin de bir defa bile bu olaylar yaşanmamıştır.
Devlet blokzincir teknolojisi kullanmaya başladığında kamu kayıtları artık çok daha güvenli bir ortamda tutulmaya başlanacak. Kayıtlar bir çok bilgisayarda aynı anda sayısız farklı yerde saklanacağı için fiziki ortamlarda karşılaşılabilecek yangın, deprem ya da sel gibi dış etkenlerin kayıtları bozması veya silmesi ihtimali ortadan kalkacak. Devlet kayıtları günümüzde çok sık rastlanan siber saldırılara karşı da çok daha güvenli bir şekilde saklanacak.
Havayolu, karayolu ya da demiryolu trafiği veya enerji nakil hatları ya da su ve kanalizasyon sistemleri gibi kritik altyapıların yönetimi ve denetimi için de blokzincir klasik merkezi sistemlere göre hem daha güvenli hem de daha etkin bir idare sağlayacak.
Hiç kuşkusuz savunma alanında da blokzincir çeşitli bilgisayar kontrollü silah sistemlerinin entegre bir şekilde çalışması ve siber saldırılara karşı çok daha iyi korunması için önemli katkılar yapacak.
Daha Demokratik Bir Devlet Oy verme işlemlerinde aslında vatandaşlar kimliklerini kanıtlayıp bir konu hakkında ne düşündüklerini bir mesaj olarak iletirler. Tüm bu işlemler de blokzincir vb dağıtık veritabanı sistemlerinde kolayca gerçekleştirilebilir.
Danimarka’nın en büyük siyasi partisi Liberal İttifak, kendi parti içi oylamalarında blokzincir kullanmaya başladı bile. Bir çok dünya ülkesi de bu alanda denemeler yapıyor.
Seçimler blokzincire taşındığında öncelikle bir sürü personel görevlendirilmesi ve çok yoğun şekilde fiziki kayıt tutulması gereksiz hale gelecek. Böylece şu anda ciddi maliyet oluşturan seçim işlemi adeta bedava hale gelecek.
Ayrıca bir başka ciddi sorun olan çeşitli aşamalarda seçimde ya da daha önemlisi sayımda oy çalınması ya da hile yapılması olasılığı bertaraf edilecek. Bir başka önemli avantaj da seçim sonuçlarının açıklanması için saatlerce beklemek zorunluluğunun ortadan kalkması olacak. Adeta seçim yapılır yapılmaz sonuçlar da belli olacak.
Elbette seçim yapmak bu kadar ucuz, kolay, güvenli ve hızlı olunca seçmenlerin iradelerini siyasi sisteme daha sık iletmeleri de kaçınılmaz olacak.
Böylece birçok önemli sorunda millet anında iradesinin ne olduğunu idarecilere iletip bu karar yönünde hareket edilmesini sağlayabilecek. Bugün geçerli olan temsili demokrasi anlayışı hızla doğrudan demokrasiye doğru dönüşecek.
Elbette blokzincir ve çeşitli dağıtık veritabanı teknolojilerinin kamu yönetiminde kullanımı henüz deneme aşamasında ve geliştirilmeleri için yapılacak daha çok şey var. Ancak bu yeni teknolojilere devletin hızla intibak etmesinde büyük fayda olacağı anlaşılıyor..
Bu makale ilk olarak www.coin-turk.com üzerinde yaynlanmıştır