Tüm dünyada rüşdünü ispatlamış küresel kripto para borsası CoinEx ve kripto para dünyasına yenilikçi tavrıyla damga vuran Blockchain geliştiricisi Ava Labs, Çin’de bir araya geldi. Çin merkezli platform Bihu’da “Bitcoin Cash (BCH) ve Avalanche 6 Milyar Kişiye Nasıl Finansal Özgürlük Getiriyor?” başlıklı bir AMA düzenledi. CoinEx ve ViaBTC’den Haipo Yang, Ava Labs’tan Emin Gün Sirer’in konuk olduğu AMA, DeFi gibi son zamanın revaçta teknolojilerinden BCH forklanmasına kadar geniş bir konu yelpazesine sahipti. Moderatör olarak Çin merkezli topluluklardan olan Satoshi’s Angels’ın kurucu ortağı Cindy Wang seçilmişti. 5 Ağustos tarihinde gerçekleşen AMA, özet versiyonu ile karşınızda. (Tam versiyonunu Çince ve yer yer İngilizce olarak buradan bulabilirsiniz.)
Satoshi’s Angels’dan Cindy Wang; Bitcoin Cash’i fork’layacağınıza dair haberler var. Pazarlama stratejisi mi bu? Yoksa bu konuda sahiden ciddi misin?ViaBTC ve CoinEx’ten Haipo Yang: Kesinlikle bir pazarlama stratejisi veyahut yenilemesi değil. Lakin detaylara henüz karar verilmedi. Geçtiğimiz üç yıl boyunca, Bitcoin Cash (BCH) Topluluğu blok süresinin kısaltılması, madencilik algoritmalarının değiştirilmesi, akıllı sözleşmelerin eklenmesi gibi konularda birçok tartışmayla yoğruldu. Ancak bu anlaşmazlıkların hiçbiri iyi bir şekilde çözüme ulaşmadı. BCH, yönetişim açısından büyük bir başarısızlıktır. İyi yönetişim eksikliği, onu şu anki düzensiz hâline getirdi. BCH ilerleme yapamayacak kadar merkeziyetsiz. İlk BCH bloğunun ViaBTC tarafından çıkarıldığını biliyor olabilirsiniz. Biz de ona gerçekten çok destek verdik. Ama forkun üzerinde baskı kurmadık veyahut onu yönetmeye kalkışmadık. Özellikle Çin toplumu çok fazla etkim olduğunu düşünüyordu ama bu doğru değil.Bence tüm topluluk Bitcoin ABC’den çok memnun değildi. Ancak onları değiştirmek veya statüleri değiştirmek zor. Bu yüzden yeni bir BCH kolu oluşturmayı düşünüyorum. Fikir hâlâ düşüncede. Bu konuda bana katılmak ve benimle tartışmak isteyen herkesi memnuniyete karşılıyorum.Cindy Wang; Profesör Sirer, forklanma konusundaki düşünceleriniz nedir? BCH’yi forklamak için iyi bir zamanlama olduğunu düşünüyor musunuz?Ava Labs’tan Emin Gün Sirer: BCH’nin büyük bir destekçisiyim. BCH Satoshi Nakamoto’nun orijinal vizyonuna bağlı. BCH’nin teknik yol haritasını beğendim. Ancak Haipo’nun da söylediği gibi, BCH iyi bir yönetişim mekanizmasından yoksundur. BCH topluluğunun bölünmesine neden olacak bir şey her zaman çıkabiliyor.Lakin bence sadece iyi bir yönetim mekanizmasına sahip olmak yeterli değil. Toplulukta ortaya atılan pek çok iyi teklif olsa da günün sonunda kabul görmüyor. Bence BCH, yeni tekliflerin özgürce tartışılmasına olanak sağlayıp cesaretlendiren sosyal bir liderlik sistemine sahip olmalı.Cindy Wang: Hepimiz Avalanche’nin adını nereden aldığını merak ediyoruz?Avalanche’nin Çince’de iyi bir anlamı olmadığını biliyorum. Ama İngilizce’de çok güçlü bir kelime. Kararlar yavaş yavaş oluştuğunda, dağın tepesindeki top (ağdaki node’lar) düşer ve aşağıya inerken büyür, büyüdükçe de bir çığ (Avalanche) gibi durdurulamaz hâle gelerek işlemi nihai hâle getirir.Cindy Wang: Prof. Emin, büyük bir blocker olduğunuzu biliyorum. BCH’ye dayalı Avalanche uygulamayı hiç düşündünüz mü? Neden başka bir chain oluştuma yolunu izlediniz?Emin Gün Sirer: Tabii ki düşündüm. Satoshi Nakamoto consensusu harika ancak Proof of Work mekanizması ve Nakamoto’nun consensus taban protokolünün yavaş ağ ve zor ölçeklenebilirlik gibi bazı eksikleri var. Avalanche bundan farklı olarak son 45 yılın en büyük yeni girişimi. Esnek, hızlı ve ölçeklenebilir. 0-conf işlemlerini daha güvenli hâle getirerek BCH’i daha iyi şartlara getirmek ve tabii ki gelecekte Avalanche BCH uygulamasını yapmayı çok isterim.
Haipo Yang, Emin Gün Sirer ve Cindy Wang
CoinEx Neden PoW’ü Bırakıp PoS’i Seçti?
Cindy Wang: Eski bir madenci olarak CoinEx Chain, neden PoW’u bırakıp da PoS mekanizmasına yöneldi?Haipo Yang: Hem PoW hem de PoS consensus algoritmalarının kendi avantajları vardır. PoW sadece bir consensus algoritması değil, aynı zamanda daha şeffaf ve açık bir dijital para dağıtım yöntemi. Madencilik yoluyla herkes katılabilir.POW daha adil. POS tabanlı bir ağ için, katılımcıların kripto paraları olması gerekir. Örneğin, kripto para elde etmek için ICO projelerine yatırım yapmanız gerekiyor. Ancak geliştiriciler neredeyse ücretsiz olarak çok sayıda kripto para alabilir. Ek olarak, POW daha açıktır. Token sahibi olmadan herkes katılabilir. Örneğin, bir bilgisayarınız ve madencilik ekipmanınız olduğu sürece kripto para madenciliği yapabilirsiniz. Şeffaflık ve adalet, POW’un iki harika özelliğidir. POS daha gelişmiş, güvenli ve verimlidir. POS, token sahipleri tarafından ortaklaşa sürdürülür ve %51 saldırı sorunu yoktur. Token sahibi olanlar, ağı kendi çıkarları için yok etmektense ağı korumaya daha meyillidir. Ağı bozmak için, token’ın en az üçte ikisini satın almanız gerekir, bunu da elde edilmek çok zordur. Aslında bu kadar çok kripto parayı elinizde tutarken ağı yok etmeniz de pek mümkün olmuyor.POW’un %51 saldırı sorunu var. Örneğin, ETC 3 Ağustos’ta %51 saldırısına maruz kaldı ve bunu yapmanın maliyeti çok düşük. On bin dolar ile bile böyle bir saldırı yeniden düzenlenebilir. Bu aynı zamanda POW’un bir kusuru. Ayrıca, TPS ve blok hızı açısından, POS, ikinci seviye hız ve daha yüksek TPS elde edebilir. Bu nedenle CoinEx Chain, daha hızlı bir işlem deneyimi getirebileceği için POS’u tercih etti. Bunlar merkeziyetsiz borsalar için çok önemli kriterler. Hem POW hem de POS’un kendine göre avantajları vardır. Açıkçası bu biraz da kişisel bir seçim meselesi. Bir consensus mekanizmasının seçimi mevzu bahis projenin özelliklerine göre yapılmalıdır.Cindy Wang: Ethereum, ETH 2.0’a geçiyor. Başarılı olurlarsa, bir sonraki boğa piyasasına liderlik edeceğini düşünüyor musunuz?Emin Gün Sirer: Ethereum 2.0 gerçekleştirilebilirse, çok büyük bir başarı olacak. Ancak birkaç kez ertelendiği düşünüldüğünde başlatılıp başlatılamayacağı konusunda ciddi şüphelerim var. İş oraya gelirse çekirdek ölçeklenebilirlik problemi ortaya Ethereum 2.0’da kullanılan ana teknoloji ise sharding. Sharding (parçalama) teknolojisi, hızlı ilerleme sağlamak için herkesin aynı “parça (shard)” içerisinde olmasını gerektirir.Avalanche, Ethereum’un ikinci seviye onayı gerçekleştirebilen sanal makinesini destekliyor. Buna karşılık, Ethereum’un sharding teknolojisi, nihai onayı 5-6 saniyede gerçekleştirebilir. Ethereum 2.0’ın arkasında birçok büyük oyuncu var ve onlara başarılar diliyorum. Yine de Avalanche‘ın şimdiye kadarki en hızlı zincir olduğuna inanıyorum.Cindy Wang: Neden Avalanche’i gerçek bir buluş olarak görüyorsunuz?Emin Gün Sirer: Avalanche, önceki consensus mekanizmalarından temelde farklı. TPS ile çok hızlı, VISA’nın üç katı olarak 600 sınırını aşıyor. Bir saniyede altı onay elde edilebiliyor. Bitcoin ve BCH’nin POW mekanizmasıyla karşılaştırıldığında Avalanche’ın katılım eşiği çok düşük. Avalanche protokolü, üzerine birden fazla sanal makinenin kurulmasına izin veriyor.Avalanche, Bitcoin veya ABD doları ve RMB gibi geleneksel para birimleriyle rekabet etmek için ortaya atılmadı. “Dünyanın bilgisayarı” olarak tanımlanan Ethereum ile rekabet etmek için de yapılmadı. Avalanche, gerçek dünyadaki varlıkları tokenize etmek için bir “varlık piyasaya sürme platformu” olarak düşünülmüştür.
Emin Gün Sirer, Haipo Yang ve Cindy Wang
En Önemlisi Hangisi?
Cindy Wang: Topluluğun, gelişimin, yönetişimin ve teknolojinin önemini bir halka açık bir chain için nasıl değerlendiriyorsunuz?Emin Gün Sirer: Bu dördü bir masanın ayakları gibidir. Her ayak çok önemlidir. Masa güçlü bir destek olmadan duramaz. İyi bir topluluğun geliştiricileri ve insanları iyi karşılaması gerekir. İyi bir yönetim mekanizmasının, kullanıcıların neye ihtiyacı olduğunu bulması ve görüşlerine saygı duyması gerekir. Gelişmenin merkezsiz olması gerekiyor. Avalanche’in dünyanın her bir noktasından geliştiricileri var. Ve Avalanche’nin arkasında büyük şirketler var.Haipo Yang: Kısa vadede baktığımda, yönetişimin en önemli şey olduğunu düşünüyorum, bu da bir şirketi yönetmekle aynı şey. Uzun vadede teknoloji önemli değil. Blockchain teknolojisi, topluluk için ücretsiz olan açık kaynaklı bir yazılım temel alınarak geliştirilmiştir. Topluluk da en önemli faktör değil.Bence en önemli şey yönetişim. Merkeziyetsizlik daha çok teknikle ilgilidir. Örneğin, merkeziyetsiz bir ağa sahip Bitcoin, veri varlıklarının açıklığını ve şeffaflığını sağlar ve zincirdeki veriler üzerinde oynanamaz. Toplam kripto para miktarının sabit bir üst limiti olmasını sağlar.Ancak yönetişim düzeyinde, tüm paralar bir yere merkezileştirilmiştir. Örneğin, BCH geliştiricileri protokolü değiştirmeye karar verebilir.Yani bir nevi şirket yönetimi.Tarihsel olarak, şirketlerin başarı ve başarısızlığının nedenleri kötü yönetişimden kaynaklanıyor. Örneğin Apple (NASDAQ:AAPL), Steve Jobs’un karizmasına, liderliğine ve kullanıcı deneyimi arayışına dayanarak başarılı oldu. Jobs kovulduğunda Apple büyük kayıplar yaşadı. Jobs geri döndükten sonra Apple’ı yeniden eski harika günlerine geri döndürdü.Bitmain’in arkasındaki sorunlar da yönetişimle ilgilidir. Basitçe ifade etmek gerekirse, yönetişim, daha uzun vadeli bir vizyona sahip olan ve topluma liderlik etmek için tüm tarafların kaynaklarını ve çıkarlarını koordine etme ve dengeleme konusunda daha yetenekli liderler gerektirir.Blockchain dünyasında birçok insan teknolojiye odaklanıyor. Aslında harika ürünler yapmak için teknoloji yeterli değil. Kullanıcı deneyimi en önemli şeydir. Kullanıcılar Blockchain teknolojisinin kendisini değil, ancak daha çok kullanımının kolay olup olmadığı ve sorunları çözüp çözemeyeceğini düşünüyor.Apple gibi, bir ürünü nasıl teslim edeceğimizi bulmamız gerekiyor. Kullanıcı deneyimi arayışı da doğası gereği yönetişimdir. Yönetişimin kendisi de topluluktaki kilit liderlerin ruhunda yatmaktadır. Varlıkların tokenize edilmesi gerek.
CoinEx’in Merkeziyetsiz Bir DEX Hedefi!
Cindy Wang: Varlık tokenize etmekten bahsetmişken, Haipo’ya sormak istiyorum, sizce zincirdeki varlıklar için piyasa büyük mü olmalı?Haipo Yang: Çok büyük olmalı. Hangi varlıkların tokenize edilebileceğini görmemiz gerekiyor. Tokenize edilebilen varlıklar, para birimleri ve menkul kıymetler gibi standartlaştırılmış varlıklardır. Birincisi Tether 10 milyar ABD dolarının üzerinde piyasaya sürüldü. Birçok insan bunun çok fazla olduğunu düşünüyor. Ama bence bu pazar küçümseniyor. Gelecekte stablecoin marketi özellikle Facebook’un Libra’sının piyasaya sürülmesinden sonra yüz milyarlarca hatta trilyonlarca dolar olmalıdır. Gelecekte Blockchain tabanlı ABD doları bile piyasaya sürülebilir. Şu anda, USD para biriminin takası SWIFT sistemi üzerinden yapılmaktadır. Ancak SWIFT sisteminin kendisi yalnızca bir takas ağı, bir mesajlaşma sistemidir, bir ödeme ağı değil. Takas ve ödemeağları uzun zaman alır ve güvenilir değildir. Ancak hem USDT hem de USDC, sınır ötesi transferleri saniyeler içinde hızlı bir şekilde gerçekleştirebilir ve varlık teslimini gerçekleştirebilir. Bağımsız para birimlerinin bile Blockchain’de çıkarılması muhtemeldir. RMB’nin de böyle bir planı olduğuna inanıyorum.İkincisi, hisse senedi ve menkul kıymet piyasaları en büyük piyasadır. Ancak pazara erişim için katı gereksinimleri vardır. Bir hisse senedi ister A-hisse senetlerinde ister Amerika piyasalarında listelenmiş olsun, onları elde etmek zordur. Blockchain’in, merkeziyetsizliği sayesinde talebi tamamen serbest bırakabileceğine inanıyorum. Herhangi bir küçük şirketin veya hatta bir projenin bir token yayınlamasına, dağıtmasına ve finanse etmesine izin verebilir. Şu anda küresel olarak işlem gören on binlerce hisse senedi olabilir. Ancak kripto alanında da on binlerce token var. Gelecekte milyonlarca veya daha fazla varlığın alınıp satılacağına ve dolaşımda olacağına inanıyorum. Bu yalnızca merkezi olmayan teknoloji ve organizasyon yoluyla gerçekleştirilebilir.Varlıkların tokenlaştırılması pazarı çok büyük olacak. Ve şu anda Blockchain teknolojisi hâlâ çok ilkel. Bitcoin ve Ethereum’da sadece birkaç TPS var ve bu da piyasa talebini karşılamaktan çok uzak. CoinEx’in merkeziyetsiz bir DEX olarak halka açık zincir oluşturmaya kararlı olmasının nedeni budur.Cindy Wang: Avalanche’in whitepaper’ı ilk olarak IPFS’de yayınlandı. IPFS hakkında ne düşünüyorsunuz?Emin Gün Sirer: Şahsen ben merkeziyetsiz bir depolama çözümü olan IPFS’yi çok seviyorum.Haipo Yang: IPFS’nin merkeziyetsiz depolama sorununu çözdüğüne ve Blockchain dünyasında sağlam olabileceğine ve HPPT hizmetlerinin yerini alabileceğine şüphe yok. Ama hala üç sorun var: 1. IPFS sıradan kullanıcılar için değildir. Herkesin BCH ve BTC’ye ihtiyacı vardır, ancak yalnızca geliştiricilerin nispeten niş bir pazar olan IPFS’ye ihtiyacı vardır. 2. IPFS, pratikliğini daha da azaltan geleneksel depolama çözümlerinden daha pahalıdır. Merkeziyetsizliği sağlamak için daha fazla kopya saklanmalı ve daha fazla donanım cihazı tüketilmelidir. Sonunda, bu maliyetler kullanıcılara ait olacaktır. 3. Uyum sorunları olabilir. WikiLeaks’ten gelen bilgiler gibi hassas bilgileri depolamak için IPFS kullanırsanız, ulusal güvenliği tehdit edebilir. Merkeziyetsiz depolamanın ve merkeziyetsiz halka açık zincirlerin küresel hükümetlerin ortak baskısı altında hayatta kalabileceğinden şüpheliyim. IPFS projesi belirli sorunları çözecektir. Ancak başvuru beklentileri açısından bakıldığında karamsarım.
DeFi Hakkındaki Düşünceler Gün Yüzüne Çıkıyor!
Cindy Wang: DeFi hakkında ne düşünüyorsunuz?Haipo Yang: Önce kavram hakkında konuşmak istiyorum. Genel olarak konuşursak, tüm Blockchain endüstrisi doğası gereği DeFi’dir. Blockchain, merkeziyetsizlik yoluyla para, öz sermaye ve varlık değerinin dolaşımını gerçekleştirmektir.Yani daha da açarsak Blockchain’in kendisi DeFi’dir. Lakin kısaca DeFi, akıllı sözleşmelere dayalı bir finansal sözleşmedir. DeFi, akıllı sözleşmeler yoluyla uygulamaları daha esnek bir şekilde oluşturabilir. Örneğin, daha önce sadece transfer etmek ve ödeme yapmak için Bitcoin kullanabiliyorduk. Artık akıllı sözleşmelerle borç verme, takas, ipotek gibi esnek işlevler gerçekleştirilebiliyor. Tüm Blockchain endüstrisi, DeFi koşulları altında yavaş yavaş gelişiyor. DeFi, gelecekte kesinlikle daha fazla gelişme gösterecek.Emin Gün Sirer: Bu konuda çok iyimserim. DeFi, yalnızca kripto para birimi alanında bir yenilik değil, aynı zamanda finans alanında da bir yeniliktir. Wall Street şirketleri, hiçbir yenilik olmadan yıllarca boş boş durdu. Avalanche, performans ve uyumluluk gibi farklı DeFi ihtiyaçlarına uyar. Gelecekte, Wall Street sadece DeFi’yi benimsemekle kalmayacak, aynı zamanda DeFi, Wall Street’in geleneksel finans piyasalarına ayak uyduracak büyük bir pazara dönüşecek.
Topluluktan sorular:
Emin GünSirer: Şu anda Avalanche üzerindeki tüm DeFi uygulamaları Ethereum’u geçti. Ethereum’da elde edilebilecekler, daha iyi bir kullanıcı deneyimi ile Avalanche’de elde edilebilir. Şu anda, işlevlerinin bir kısmını veya tamamını eklemek için Compound ve Makerdao gibi popüler DeFi projelerine bağlanıyoruz. Şu anda, Avalanche merkeziyetsiz bir borsa inşa ediyor. Çünkü mevcut DEX çalışmaları hız ve performansla sınırlı. Avalanche piyasaya çıktığında, dünyaya hızlı ve merkeziyetsiz işlem deneyimine nasıl ulaşılacağını gösterecek.
Haipo Yang: Bence kaç geliştirici olduğu önemli değil. Önemli olan neyin geliştirilmesi gerektiğidir. Geçen gün Jobs’un videosunu izledim ve bana çok ilham verdi. Teknolojinin neler yapabileceğini görmek için teknolojiyi bir araya getirmiyoruz. Önce ne istediğimizi buluruz ve sonra ihtiyacımız olan teknolojiyi kullanırız. Tüm Blockchain topluluğu geliştiricilerine tapıyor. Buterin Vitalik’e “V Tanrısı” dedikleri gibi. Geliştiricilere sihirbaz muamelesi yapmak pek de matah bir şey değil. Geliştiriciler programcıdır ve ben de bir programcıyım.ViaBTC, Copernicus’un (önceden Bitmain’e ait bir geliştirme ekibi) çekirdek üyeleri de dahil olmak üzere 100’den fazla kişiden oluşan bir geliştirme ekibine sahiptir. Teknik olarak, daha hızlı, daha kararlı ve daha iyi kullanıcı deneyimi ürünleri oluşturacağımıza çok güveniyoruz.
Bu makale ilk olarak Muhabbit’te yayınlanmıştır
