Önce kredi kartları ortaya çıktı ve nakit para kullanımı azaldı. Ardından mobil ödeme ile artık cüzdan taşımamıza bile gerek kalmadı. Tüm bu dijitalleşme süreci ile birlikte, mevcut ekonomik sisteme bir alternatif olarak görülebilecek kripto paralar hayatımıza girdi. İlk örneği 2009’da, Satoshi Nakamoto tarafından kullanıma sunulan Bitcoin, yıllarca yasa dışı şekilde değişim aracı olarak kullanıldı. Asıl çıkışı ise dolar karşısında işlem göreceği, yatırım aracı haline geleceği yıllarda yaşadı.
Kripto paraları, Bitcoin’in 20.000 dolara yaklaştığı 2017’de duymuş olabilirsiniz. Aslında finans dünyasına yabancı olan neredeyse herkes 2017’de kripto paraların varlığına tanık olmuştu. Bitcoin’in yükselişi öncesinde ve sonrasında, aynı ya da benzer yapıya sahip pek çok kripto para gördük.
Diğer para birimlerine göre daha çok yeni olan kripto para birimleri, günümüzün en hızlı yükselen değeri ve geleceğin finans sisteminin temelleri olarak görülüyor. Nasıl euro, dolar ve Türk lirası farklı para birimleri ise kripto paralar da birbirlerinden o şekilde ayrışıyorlar. Ancak kripto paraların sıradan para birimleri gibi bağlı oldukları merkezi yönetimler yok, değerlerini belirleyen şeyler politik ya da siyasi durumlar değil. Kripto paralar, yapılan yatırımlara, kullanım oranlarına ve amaçlarına göre değer kazanıyorlar.
Kısaca kripto para nedir?
Kripto para; işlemleri güvenceye almak için kriptografi yani bir tür şifreleme teknolojisi kullanılan, bildiğimiz tüm para birimlerine alternatif olarak oluşturulmuş bir alışveriş aracı, sanal varlıktır. Kripto para birimleri için sanal döviz de denilmektedir. Altında yatan kriptografi teknolojisi ise blokzinciri adını taşımaktadır.
Kripto para birimlerinin en dikkat çeken noktası herhangi bir merkeze bağlı olmamalarıdır. Hiçbir devlet ya da banka güvencesi olmadan yalnızca bir blok zinciri içinde bulunan kullanıcılar tarafından üretilir ve güvenliği sağlanır. Kripto paraların toplam değerinin önümüzdeki yıllarda 2 trilyon dolara kadar çıkabileceği düşünülüyor.
En değerli kripto paralar:
- Bitcoin – 254,4 milyar dolar
- Ethereum – 43,3 milyar dolar
- Tether – 16,7 milyar dolar
- XRP – 10,7 milyar dolar
- Bitcoin Cash – 4,4 milyar dolar
- Chainlink – 3,9 milyar dolar
- Binance Coin – 3,8 milyar dolar
- Litecoin – 3,4 milyar dolar
- Polkadot – 3,3 milyar dolar
- USD Coin – 2,9 milyar dolar
USD Coin
- Ortaya çıktığı sene: 2018
- Piyasa değeri: 2,9 milyar dolar
Piyasada USDC kısaltması ile anılan USD Coin, pek çok kripto para biriminden farklı olarak Amerika Birleşik Devletleri tahvilleri ile desteklenmektedir. Kuruluşunda 1 ABD Dolarının 1 USD Coin’e eşit olması amacıyla üretilmiştir. USD Coin’in amacı, kripto para yatırımcılarına dolar kuru üzerinden güvenli bir liman sağlamak; cüzdan, borsa, hizmet sağlayıcı gibi pek alandan oluşan bir ekosistem yaratmaktır.
Polkadot
- Ortaya çıktığı sene: 2020
- Piyasa değeri: 3,3 milyar dolar
Piyasada DOT kısaltması ile anılan Polkadot kripto para projesi, merkezi İsviçre’de bulnan Web3 Vakfı tarafından geliştirilen açık kaynaklı bir projedir. Projenin en önemli amacı kripto para borsalarında bulunan tüm blok zinciri ağlarının birlikte çalışmasını sağlamaktır. Palkadot hiçbir merkeze sahip olmayan, kolayca kurulan ve kolayca birbiriyle bağlantı kurabilen finansal kuruluşlar oluşturmayı hedefliyor.
Litecoin
- Ortaya çıktığı sene: 2013
- Piyasa değeri: 3,4 milyar dolar
Piyasada LTC kısaltması ile anılan Litecoin, ilk kez eski bir Google çalışanı olan Charlie Lee tarafından 2001 yılında oluşturuldu ancak ortaya çıkması ancak 2013 yılında gerçekleşti. Litecoin, Bitcoin’e göre daha hafif bir para birimi olması için oluşturuldu. Bitcoin altın ise Litecoin gümüş düşüncesi ve blok başına 2,5 dakika işlem onaylama hizmeti ile dikkat çeken LTC, işlem onay hızı konusunda her zaman vaatettiği hızı sunamıdığı için eleştiri alıyor.
Binance Coin
- Ortaya çıktığı sene: 2017
- Piyasa değeri: 3,8 milyar dolar
Piyasada BNB kısaltması ile anılan Binance Coin, ilk olarak Ethereum blok zincirindeki bir ERC – 20 belirteci olarak oluşturuldu. Ancak daha sonra Binance blokzinciri üzerinden piyasaya sürülmeye başlayınca Ethereum blokzincirinde barındırılmamaya başladı. Bitcoin BEP2 kripto para birimi ile bire bir orana sahip olan Binance Coin, kripto para borsası Binance üzerindeki alışverişlerde kullanılıyor.
Chainlink
- Ortaya çıktığı sene: 2017
- Piyasa değeri: 3,9 milyar dolar
Piyasada LINK kısaltması ile anılan Chainlink ağı, dünyadaki tüm blok zincirlerini ve kripto para borsalarını birleştirmek amacıyla oluşturulmuştur. Güçlü bir akıllı sözleşme ağı bulunan Chainlink sisteminin piyasada bir itibarı olması nedeniyle büyük sözleşmeler ödüllendirilir, ancak doğru bilgilerin sağlanmaması gibi durumlar token düşmesi ile sonuçlanır. Piyasada bulunan 1 milyar LINK’in yalnızca %35’i halka arz edilmiş durumdadır.
Bitcoin Cash
- Ortaya çıktığı sene: 2017
- Piyasa değeri: 4,4 milyar dolar
Piyasada BCH kısaltması ile anılan Bitcoin Cash kripto para birimi, bildiğimiz Bitcoin blok zincirinde yaşanan ayrılık sonrası oluşturuldu. BCH, küresel piyasaların gelişen sisteminde yeni bir nakit anlayışı sunmayı hedefliyor. BCH blokzincirinde blok boyutu, bilinen Bitcoin’in 8 katı olduğu için madencilik yapmak isteyenlere çok daha geniş avantajlar sunuyor.
XRP
- Ortaya çıktığı sene: 2013
- Piyasa değeri: 10,7 milyar dolar
Piyasada ismiyle aynı olan XRP kısaltması ile anılan XRP kripto para birimi, XRP Ledger veritabanı üzerinde bulunan RippleNet dijital ödeme platformunda kullanılır. XRP Ledger tamamen açık kaynaklı ve herhangi bir blokzincirine bağlı olmayan bir sistemdir. XRP; diğer ödeme platformlarından daha hızlı, daha az maliyetli, daha güvenli ve ölçeklendirilir bir alternatif olarak oluşturuldu.
Tether
- Ortaya çıktığı sene: 2015
- Piyasa değeri: 16,7 milyar dolar
Piyasada USDT kısaltması ile anılan Tether kripto para birimi, Tether isimli merkezi Hong Kong’da bulunan bir şirket tarafından ABD Dolarına sabitlenerek oluşuturulmuş bir kripto para birimidir. 1 USDT’nin 1 ABD Doları değerini koruması için şirketin rezervinde her zaman ABD Doları bulundurulur. Yani USDT diğer pek çok kripto para biriminden farklı olarak bir merkeze ve destek alanlarına sahiptir. Kripto paraların sınırsız dünyası ile ABD Dolarının birleştirilmesi hedefleniyor.
Ethereum
- Ortaya çıktığı sene: 2015
- Piyasa değeri: 43,3 milyar dolar
Piyasada ETH kısaltması ile anılan Ethereum, yaklaşık iki yıllık bir hazırlık süreci sonrası 2015 yılında resmi olarak başlatılan bir blokzinciridir. ETH kurucuları, akıllı sözleşme olarak adlandırılan yazılımların kullanıldığı bir platform geliştirerek ve böylece ara ürün sayısını azaltarak gereksiz maliyetleri ortadan kaldırmayı ve madencilere çok daha büyük karlar sunmayı hedefliyorlar.
Bitcoin
- Ortaya çıktığı sene: 2009
- Piyasa değeri: 254,4 milyar dolar
Piyasada BTC kısaltması ile anılan Bitcoin, ilk ortaya çıkan kripto para birimlerinden bir tanesidir ve piyasanın zirvesinde bulunmaktadır. İlklerden olması piyasa değeri gibi pek çok konuda Bitcoin’e avantaj sağlamaktadır. Üretilme amacı; merkezleri, destekleri, ara elemanları ortadan kaldırarak iki finans merkezi arasında yapılan alım ve satımları hiçbir aracı olmadan, kardan pay kaybetmeden ve harcamaları minimumda tutarak gerçekleştirmektir.
En değerli 10 kripto para birimi sıralamasında zirvedeki ve listedeki birimlerin değerleri anlık olarak değişmektedir. Bugün için çok yaygın bir kullanım alanına sahip olmasalar da kripto para birimlerinin piyasa değeri her geçen gün daha kararlı bir hal almakta ve gerçekten geleceğin para birimi olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.