Türkiye’de yayınlamış olduğu indikatörler ve algoritmik trade alanında yaptığı çalışmalarla herkesin beğenisini kazanan değerli üstad Kıvanç ÖZBİLGİÇ’e finans piyasalarına bakış açısıyla ilgili sorularımızı yönelttik. Twitter üzerinden sizlerden gelen soruları da cevaplamasını rica ettik.
Kıvanç ÖZBİLGİÇ özel röportajı – Öncelikle röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkürler.
– Alaka gösterip teklif ettiğiniz için ben teşekkür ederim.
– Türkiye’de algoritmik trade denince ilk akla gelen insanlardan birisiniz. Bu alana giriş hikayenizi anlatır mısınız?
– Çocukluğumdan beri babam yakından ilgilendiği için piyasaların içindeydim, üniversitede öğrenciyken özel dersten kazandığım paralarla bankamatiklerden fon, döviz ve hisse alırdım. Trade ruhunuza işledi mi, bilenler bilir artık kopamıyorsunuz bu hazdan. Televizyon yayınları, hafta sonu evimize giren ekonomi dergileri, seans sonu kapanış bültenleri; kısacası piyasalar hep takibimde olurdu. Önceleri Teletext yayınından takip ederdik ama 2000’li yılların başlarında işlemlerde internet ve bilgisayarların aktif kullanılmasıyla ekran önünde geçen süre giderek arttı. Bu da yanında daha hareketsiz ve daha stresli saatleri getirdi. İşte bu sağlıksız halden kurtulmaktı her şeyin başlangıç noktası… ve kurtuluşun yolu da Algo Trade’den geçiyordu. Çocuk yaştan beri kodlara merakım vardı. Hatta çocukken ilk bilgisayarım olan Commodore 64’te “Ben dans eden fareyim!” diye kod yazmışlığım bile var. Trade geçmişim, teknik analiz bilgim ve mühendislikten dolayı matematiğe ve hesaplamalara merakım da eklenince işler benim için daha kolay ilerledi diyebilirim.
– Kripto piyasasında algoritmik trade konusunda yeterince çalışma yapıldığını düşünüyor musunuz?
– Öncelikle çok yetenekli ve bu konuda gençlerle dolu bir piyasa olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Çıkış noktası ve kullanımı gereği kodlama ve programlama dilleri bilen kişilerin sayısı oldukça fazla, bir de trade adrenalinini tattılar mı ok yaydan çıkıyor zaten.
Gördüğüm kadarıyla Algo Trade için çalışma yapan sayısı oldukça fazla, herkes bu konuda istekli zira insani limitlerin dışına çıkan 7/24 açık bir piyasadan bahsediyoruz. Sadece bu bile Algo Trade ve otomatik işlemleri zorunlu kılıyor, psikoloji ve hareketsizlik gibi unsurları katmıyorum bile. Ama çalışmalar hep bireysel, bu da yavaş ilerlemesine ve gelişmesine sebep oluyor. Kurumsal ilgi de yavaş yavaş artmaya başladı. Bu konuda beraber çalıştığımız Matriks’in IQ adlı bir terminali var ve şu anda Binance ve BitMex borsalarında Algo trade entegrasyonu var ve daha birçok borsanın ekleneceğini de şimdiden söyleyebilirim. Hatta klasik terminalde BtcTurk ile de robot kullanılabiliyor.
Türk kripto para camiası gerçekten çok büyük ve dünyada ses getirebilen bir topluluk. Bunun örneklerini büyük borsaların bize olan ilgisinden anlayabiliyoruz aslında. Eğer bu bir dijitalleşme yarışıysa, bu konuda da ses getirebileceğimizi düşünüyorum.
– İndikatörler konusunda bir çok takipçinize birebir yardımlarda bulunuyorsunuz. Bu konuda kendini geliştirmek isteyen arkadaşlarımıza tavsiyeleriniz nelerdir.
– Öncelikle nasıl bir trader olmak istediklerine ve vadelerine karar vermeliler, ama bu zamanla oturacaktır, yine de işlem yoğunluğuna göre zaman aralıklarında grafikleri takip etmeleri gerektiği için başlangıç için önemli bu dediğim. Bir de ilk öğrenmeleri gereken şeylerden biri Stop Loss olmalı. Klasik bir cevap belki ama olmazsa olmazı bu işin. Ardından da eğitim diyorum tabii ki, kendilerini sürekli geliştirmelerini isterim. Bunun için artık sınırsız dijital kaynaklar mevcut. En basiti YouTube bunlarla dolu, ama içinden rafine bilgiyi seçmek onların elinde çünkü aynı zamanda bir bilgi çöplüğü, çok fazla yanlış yönlendirme ve kaynak var.
İnternet büyük nimet tamam ama arama yaptığınızda “Hipotenüs” için en çok çıkan yanıtlar Pisagor’un karısı olduğu yönünde ve bu gerçeklerden çok uzak. Tıpkı “İETT açılımı nedir?” aramasında herkesin bildiği o malum esprinin de çıkması gibi. Bu nedenle rafine bilgi ile çalışmaları. Eğer amaç Algo Trade ise Teknik analiz ve indikatörlerle başlamalılar. Çok var hangisi ile başlayayım diyenler olacaktır, cevap basit: mantığınıza uyanla başlayın, hepsini bilmek öğrenmek zorunda değilsiniz, birkaç tanesine çok çok hakim olun yeter. Zamanla trade alışkanlığınıza daha uyanları seçebileceğinizi görebilirsiniz.
– Kripto paralara yatırım yapma konusunda ne düşünüyorsunuz? Bu bağlamda kripto para haber sitelerini takip ediyor musunuz?
– Kriptoda yatırımım var ama bu diğer piyasalara nazaran önemsiz bir boyutta. Açıkçası Algo Trade sistemimi kripto için de kurduktan sonra artırmayı düşünüyorum. Haber sitelerini herkes kadar takip ediyorum ama otomatik işlemlerle ilgilenenler bilir, bir müddet sonra haber sizin için ikinci planda kalıyor çünkü algoritmik sistemleriniz yön ayırt etmeksizin fiyatı takip ediyor. Bu konuda haber analizi yapan algolar var şu an dünyada kullanılan hatta ülkemizde de sentiment analizi dediğimiz sosyal platformlarda bahsedilme sayısı ve konusuna göre analizler yapılabiliyor ve bu ileride piyasalarda machine learning ve yapay zekanın daha da aktif olmasıyla çok daha fazla önem kazanacaktır.
Takipçi Soruları – En son manuel işlemininizi ne zaman yaptınız?
– Manuel işlem ayrı bir haz, ne kadar makinalaşsanız da kopamıyorsunuz, önceden her gün manuel işlem yapardım fakat algoritmik trade sonrası bu bazen haftada hatta ayda bire düştü, orta ve uzun vade işlemlerimi manuel yapıyorum genellikle ama ben izlemeyeceğim için otomatik stop seviyesi koyuyorum veya algoya bağlıyorum kendisi stop olsun veya kar alsın.
– Kripto piyasası mı BİST mi?
– Şu an için BİST ve FX ön planda ama geleceği kimse bilemez. Planlarda Kripto hep olacak.
– En sevdiğiniz 3 indikatörünüz hangileri?
– MavilimW, MOST ve TD Sequential (Bu arada MOST sevgili Anıl Özekşi’nin ve TD Sequential Tom DeMark’ın, ben sadece Tradingview’da kullanılabilmesi için kodladım)
– Algoritmik trade konusuna yeni başlayanlara A dan Z ye bir yol haritası verebilir misiniz?
(Bu soruyu cevapladım sayılır sizin sorularda vardı benzeri)
– Algoritmaya giriş yapacaklar için temel olarak hangi dil öğrenmek gerekir?
-Çok fazla dil var fakat en çok kullanılanlar Python ve C#, dolayısıyla çok sayıda hazır kod ve kaynak var bu dillerde.
– Algoritmaları kullanmak için programlama dili bilmek zorunlu mudur?
– Kullanmak için zorunlu değil tabii ki ama kurgu aşamasında kodlama bilmek veya bilen birine sormak gerekecektir eğer kendinize özel bir sistem kullanmak isterseniz.
– Pine script nasıl öğrenebiliriz?
– Online Manual var fakat yetersiz buluyorum, yani bu konuda kodlama geçmişim olmasaydı ben çok fazla zorlanırdım. Eğer farklı bir kodlama dili biliyorsanız kolay olacaktır ama ilk başlangıç Pine ise işiniz zor.
– Td sequential indikatörü kripto trade de kullanılır mı?
– Kesinlikle kullanılır, hatta zaman zaman BTC ile alakalı paylaşımlar yapıyorum ve çok başarılı buluyorum. Tabi tüm kurallarını iyi bilmek ve uygulamak kaydıyla. TD Sequential ile illgili çok fazla olumlu geri dönüş alıyorum ve insanlar farkına varsın diye bazılarını takipçilerimle paylaşıyorum. Eğer size yakalayabilirse yani mantığınıza yatarsa ve trade alışkanlığınıza uygunsa bence harika bir indikatör TD.
– Verdiğiniz içten yanıtlar ve bize zaman ayırdığınız için teşekkürler Kıvanç Bey.
– Ben teşekkür ederim. Yayın hayatınızda başarılar.
Fidelitas Lex röportajı için Tıklayın
Yazının devamı için Kripto sektörü duayenlerinden Kıvanç ÖZBİLGİÇ özel röportajı