Paradox Interactive’in en son eseri, kurgusal hükümdarların arzularını gerçek dünyanın oyuncularıyla başarılı bir şekilde hemhal ediyor. Oyuncu tek bir hükümdarı kontrol ederek başlar, sonrasında yüzlerce yıllık feodal tarih boyunca hanedan silsilesine liderlik eder ve büyütür. Oyun boyunca meydana gelen rastgele olaylarda oyuncunun nasıl kararlar verdiği, birtakım fırsatları nasıl değerlendirdiği yazılacak hikayede önemli rol oynar. Sonuç olarak Crusader Kings III sizi gerçek tarihi araştırmaya itecek güçte bir hikaye anlatımına sahip.
Diğer Paradox Interactive oyunlarının modern savaşları veya yıldızlararası keşifleri simüle etmeye çalıştığı yerde Crusader Kings 3, çok sayıda karmaşık sistem ve neredeyse sonsuz ihtimalin hesaplanması yoluyla insanları simüle eder. Bu çabada da oldukça başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Bu bağlamda Crusader Kings III’ün tüm zamanların en iyi rol yapma oyunlarından biri olduğunu söylemek ile kalmayıp, aynı zamanda tüm zamanların en iyi strateji oyunları arasına girdiğini de söyleyebiliriz.
Bir lider, yani ana karakter öldüğünde liderlik sıfatı, taht sırasındaki bir sonraki kişiye geçer ve bu kişi yeni ana karakter olur. Oyuncunun nihai hedefi, hanedanının ve neslinin küçük lordlardan zengin krallara ve hatta imparatorlara kadar yükselmelerini sağlamaktır. Uygulanabilir stratejiler arasında sıcak savaş, asil dindarlık hamleleri ve çeşitli entrikalar ile düzenlenen cinayet komploları bulunur. Hanedanlığınızın namını artırmak için neredeyse aynı anda üçünü de içeren planlara girmeniz gerekecek. Elbette asil aileler arasındaki evlilikler de çok önemli hamlelere dönüşebilmektedir.
Crusader Kings III’ün en öne çıkan yanı, “ortaçağ dünyasına dalmak” fikrini tam anlamı ile sunmasıdır. Dokuzuncu yüzyılda, krallıkların genel itibariyle ufak ve kırılgan olduğu zamanlarda oyun başlayabilir ve bilinen dünyanın herhangi bir köşesinde hükümranlığınızı sürebilirsiniz. Ya da oyuna Kutsal Roma İmparatorluğu ve Papalık gibi dünya üzerinde etkisi müthiş büyük olan ve yönetmesi oldukça karmaşık devletlerin olduğu 11. yüzyılda başlayabilirsiniz. Britanya Adaları’ndan Afrika’ya, Hindistan’dan Moğolistan bozkırlarına kadar ortaçağ dünyasının dört bir yanına yayılmış yüzlerce farklı tarihi figürden herhangi birinin yerine geçebilirsiniz. Tarih sahnesinde yerinizi alıp kendinizi zamanın kışına bıraktığınızda, ortaçağın hikayesinin sizin de etkileriniz ile yeniden yazılışına tanıklık edeceksiniz.
Bu muazzam deneyimin sağlanmasındaki en önemli faktör, diğer strateji oyunlarının hayır dediği yerlerde Crusader Kings III’ün evet demesidir.
Karınızı veya kocanızı sevmiyor musunuz? O halde boşanabilirsiniz. Komşunuzun topraklarını mı almak istiyorsunuz? Oyunda bunu yapmanız için birçok yol var. Bağlı olduğunuz hükümdardan hoşlanmıyor musunuz? Onu baştan çıkartıp, uykusunda öldürebilirsiniz . Bu arada oyundaki diğer karakterlerin de sizin ile benzer arzular içerisinde olacağını unutmayın. Buradaki zorluk, delirmeden veya bir psikopata dönüşmeden kendinizi ve neslinizi yukarılara taşımak için doğru kararları doğru sırayla hayata geçirmektir.
Crusader Kings III, seride ilk kez bir stres sistemini barındırıyor. İyi ve dindar bir hükümdara korkunç şeyler yaptırabilirsin, ancak onu çok zorlarsan stresten deliye dönebilir hatta kahrından ölebilir. Krallar ve kraliçeler kelimenin tam anlamıyla delirebilir, idare yetenekleri azalır ve kendilerini bir depresyon içinde mahvolmaya hazırlarlar. Bu stres sistemi bir dengeyi öngörür. Oyuncuları kontrolleri altındaki karakterleri anlamaya ve kendilerini onların yerine koymaya sürükler. Oyuncular böyle bir açıdan tüm zorluklarla başa çıkma deneyimini yaşarlar.
Oyun ciddi anlamda vahşice ve akıl almaz kararlar almayı gerektirebiliyor. (Oğlunuzu, karınızı öldürmek ve yakın akraba evliliği gibi.) Crusader Kings serisinin önceki oyunları oyuncular tarafından son derece karmaşık ve alışması güç bulunmuştur. Bunun sebebi dönemlerin teknik yetersizliği ve zayıf hikaye anlatımı ve arayüz fonksiyonelliği olsa gerek. Arayüz demişken, Crusader Kings III’ün arayüzü yine serinin önceki oyunlarına nazaran çok daha modern ve kolay alışılabilir ve öğrenilebilir bir yapıda diyebiliriz.
Şahsen Crusader Kings 3 oynamayı hızlı öğrenmedeki en büyük yardımcı, oyunun iyi dizayn edilmiş yeni oyun içi ansiklopedisi oldu. Paradox Interactive imzalı diğer birçok oyun gibi, Crusader Kings III’de bir oyun içi öğretici(tutorial) yoktur. Onun yerine, oyun içi ansiklopediden alınan bilgilendirici ipucu sistemi oyunu öğrenmenize yardımcı olacaktır. Bu sistem, isteğe bağlı olarak oyunun çeşitli kavramlarını açıklayan aktif bir ipucu sistemidir. Bu sistem ile oyundaki çeşitli kaynakların birimlerini(dindarlık, prestij, altın gibi.) detaylı meclis üyeleri sistemini, Bizans İmparatorluğu’na mahsus bazı mekanikleri ve vasallık sistemini daha kolay ve çabuk öğrenebiliyorsunuz. Tabi bu bilgileri okudukça, kavramları öğrendikçe karşınıza sürekli yenileri çıkacaktır. Ancak endişe etmeyin, kavramların açıklamaları oldukça kısa ve öz yazılmış. Çok fazla vaktinizi alıp kafanızı karıştırmayacaklardır.
Elbette Crusader Kings 3 sadece bir kitap gibi okuyacağınız bir oyun değil, yazılan bu hikayede sizin imzanızın olduğu bazı sayfalar da olmalıdır. Eğer arkanıza yaslanıp tüm olan biteni tahtınızdan takip ederseniz, günün sonunda oturacak bir tahtınız kalmayabilir. Mirasınızı ileriye taşımanın tek yolu, kendi planlarınızı yapmaktır. Bu bağlamda ihtiyaç duyacağınız bolca altın ve prestiji kazanmak için de Crusader Kings III’ün karakter şöhreti sisteminin nasıl çalıştığını çok iyi öğrenmeniz gerekecek.
Dünyadaki herhangi bir karaktere tıkladığınızda, portrelerinin altında sizinle ilgili fikirlerini temsil eden küçük yeşil bir sayı görebilirsiniz. Biraz daha derine inerek fikirlerinin neden bu şekilde olduğunu öğrenmeye başlayabilirsiniz. Belki aynı dini paylaşmıyorsunuzdur veya birbirine zıt ahlaki veya etik özellikleriniz var. Belki de onlardan daha fazla toprağa ve altına sahipsinizdir.
Oyunun menülerinde yeterince uzun süre dolaştığınızda; diğer karakterleri arkadaş edinmek, savaş açmak ile tehdit etmek veya öldürmek için kendinize haklı sebepler bulacaksınız. Oyun öylesine derin ve detaylı ki, oyuncu olarak, oyundaki diğer karakterler için olduğu kadar kendi ana karakteriniz için de tehlike arz edebilirsiniz. Örneğin birkaç nesil öncesinde atalarınızın ayrıldığı ancak toprak olarak hala yakın olduğunuz uzak akrabalarınız olabilir, ve onlar sizin planlarınızın tam aksine icraatlar gerçekleştiriyor olabilirler veya düşmanınız ile ortaklık kuruyor olabilirler. Bu noktada onları da karşınıza aldığınızda, yakın aile üyeleriniz tarafından ayıplanabilir ve destek kaybedebilirsiniz. Yani bir şeyler planlarken yalnızca elinizdeki artıları ve eksileri değil, bütün bir jeopolitik ortamı değerlendirmelisiniz. Ya da hiçbir şeyi değerlendirmeyip herkese savaş da açabilirsiniz elbette, sonuçta başarılı oldukça iyi bir savaşçı olduğunuz için yeni destekçiler kazanacaksınızdır. Zevk sizin istediğiniz gibi oynamak mümkün, ki bu yazımızın başından beri bahsettiğimiz, oyunun en özel yanıdır.
Crusader Kings 3’te eksik olan tek şey zamanı geriye sarabilme imkanıdır. Elbette bunu hataları düzeltmek ve hile yapmak bağlamında söylemiyorum. Crusader Kings III’te herşeyi takip etmek neredeyse imkansız, bu bağlamda zaman zaman durup bir kronoloji düzleminde tüm gelişmeleri tüm detayları ile görebilme imkanımızın olması oyunu inanılmaz bir yere taşıdır. Böyle bir sistemin olmaması gerçekten önemli bir eksiktir. Dindarlığım neden yükseldi? Bu gemiler nereden geldi? Komşu krallıkta neden birdenbire yeni bir kral ortaya çıktı? Paradox, oyunculara oyunun ana karakter gözünden yürüyen hikayesinin anlatımında ihtiyaç duyulan tüm bilgileri veriyor olsa da, yapımcılar hala oyuncuların tam anlamıyla olanları geriye doğru incelemesine nasıl imkan sağlayabileceğini çözememiş gibi görünüyor.
Ne olursa olsun, Crusader Kings 3 ile epey fazla zaman geçirdikten sonra, kendimi hala her geçen dakika oyun hakkında daha fazla şey öğrenirken buluyorum. Canossa hanedanlığını kontrol ettiğim oyunumu tam üç kez yeniden başlattım ve her seferinde ana karakterimin ve bir bütün olarak oyunun nasıl oynanması gerektiğiyle daha çok bilgi sahibi oldum ve kendimi karakterime daha hakim hissettim. Oyuna her yeniden başlayışınızda bir öncekinden daha iyi bir deneyim yaşadığınızı siz de fark edeceksiniz. Diğer rol yapma türündeki başyapıtlarda olduğu gibi, Crusader Kings III de binlerce saat oynanabilecek bir oyun olduğunu gönül rahatlığı ile söyleyebiliriz.