Dünya çapında 117 ülke ve 6 bin 475 kentin hava kirliliği bedellerinin tahlil edildiği 2021 Dünya Hava Kirliliği Raporu kamuoyuna açıklandı. Rapora nazaran Türkiye, hava kirliliği sıralamasında 46’ıncı sıradaki yerini korudu. Türkiye’yi Avrupa bölgesinde inceleyen rapora nazaran, Avrupa’nın havası en kirli kenti Iğdır.
Yıllık 7 milyona yakın mevtle ilişkilendirilen hava kirliliği günümüzün en büyük çevresel sıhhat tediti olarak görülüyor.
İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IQAir tarafından yıllık yayımlanan rapor, metreküp başına düşen ince parçacıklı husus (PM2.5) yoğunluğu ölçümlerini temel alıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) tarafından geçen yıl güncellenen hava kirliliği eşik bedellerini kullananan rapora nazaran dünya çapında kentlerin yüzde 97’sinde bu eşik kıymetler aşılmış durumda. Yani WHO standartlarına nazaran incelenen 6 bin 475 kentten sırf 222’si 2021’de pak hava soludu.
WHO standartlarına nazaran bir bölgede pak hava solunabilmesi için PM2.5 kıymetinin en fazla 5 μg/m olması gerekiyor.
Buna nazaran Türkiye’de hava kirliliği 2021’de yıl boyunca WHO kılavuz kıymetlerinin 3 ila 5 katı üzerindeydi. Türkiye’de PM2.5 yoğunluğu 2021 yılında ortalama 20 μg/m olarak ölçüldü. 2020 için bu oran 18,7’ydi. Türkiye, bu oranla Avrupa bölgesindeki 42 ülke ortasında havası en kirli 7’inci ülke oldu.
Raporda 2021’de İspanya’dan Türkiye’ye Avrupa genelinde görülen ağır yangınların hava kirliliğinde artışa katkıda bulunduğu belirtiliyor.
PM2.5 yoğunluğuna nazaran havası en kirli başşehirleri sıralayan raporda Ankara, PM 17,2 yoğunluğuyla 54’üncü sırada yer alıyor.
Türkiye’nin Avrupa bölgesi dahilinde incelendiği raporda Avrupa’nın havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır 66 μg/m yoğunluğuyla birinci sırada. 1,588 kent ortasında birinci sıradaki Iğdır’ı 49.8 μg/m yoğunluğuyla Rusya’nın Krasnoyarsk kenti ve 47.2 μg/m yoğunluğuyla Sırbistan’ın Yeni Pazar kenti izliyor. Dördüncü sırada 46 μg/m yoğunluğuyla Bosna Hersek’in Foča kenti var ve onu 44.4 μg/m yoğunluğuyla Düzce takip ediyor.
- İstanbul’dan Uludağ’ı neden göremiyoruz?
Türkiye’nin havası en kirli kentleri sıralamasında Iğdır’ı Düzce ve Erzurum izliyor.
2020’de birinci sırada yer alan Çorum ise Bursa’nın çabucak önünde havası en kirli 9’uncu kent.
Saç telinin çapının 30’da biri kadar büyüklükteki PM2.5 parçacıkları kimi teneffüs yolu hastalıkları ve akciğer kanseriyle ilişkilendiriliyor.
2021’de 5 yaşın altındaki yaklaşık 40 bin çocuk vefatıyla ilişkilendirildi
Hava kirliliğinin günlük maliyetinin 8 milyar dolarla global gayrisafi ulusal hasılanın yüzde 3 ila 4’üne karşılık geldiği iddia ediliyor.
Rapora nazaran hava kirliliği nüfusun en kırılgan kısımlarını daha fazla etkiliyor. 2021’de 5 yaşın altındaki yaklaşık 40 bin çocuk vefatı direkt PM2.5 kirliliğiyle ilişkilendirildi.
- 2020 Dünya Hava Kirliliği Raporu: Türkiye 46’ncı sıraya geriledi, havası en kirli vilayet Çorum oldu
Eylül 2021’de WHO, global sıhhat tesirleri nedeniyle, hava kirliliği kılavuz kıymetlerini 2006 yılından bu yana birinci sefer güncelledi. Buna nazaran tavsiye edilen PM2.5 kıymeti 10 μg/m’dan 5 μg/m’a indirdi.
