Oksijenin akciğerlerden dokulara, karbondioksitin ise ters yönde taşınmasına yardımcı olacak yeterli kırmızı kan hücresine sahip olmayan kişilerde anemi oluşur. Anemi, vücutta oksijen taşımak için yeterli sağlıklı kırmızı kan hücresine sahip olunmadığı bir sağlık sorunudur.
Anemi, çok sayıda belirtiyle kendini gösteren farklı türlerde ortaya çıkabilir. Orak hücreli anemi veya talasemi olanlar gibi bazı insanlar anemik doğarlar. Vücutlarının kırmızı kan hücreleri veya kırmızı kan hücrelerinin belirli kısımlarını üretmedeki zorluğu genetik ve kalıtsaldır.
Ancak anemisi olan çoğu yeterli demir veya B12 vitamini almadıkları için bu sağlık sorununu yaşarlar. Demir ve B12 vitamini, folat ile birlikte sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin üretimi için gerekli olan iki elementtir.
Anemi neden oluşur?
Vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin (eritrositler) normal ömrünü bozan herhangi bir süreç anemiye neden olabilir. Eritrositler kemik iliğinde üretilir ve ortalama ömürleri 120 gündür.
Anemi çoğunlukla 2 ana nedenden dolayı ortaya çıkar. Birincisi kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobin üretiminin azalmasıdır. İkinci ana neden ise kırmızı kan hücrelerinin artan kaybı ve yıkımıdır.
Anemi genellikle kırmızı kan hücrelerinin ortalama değerine göre sınıflandırılır. Ortalama eritrosit sayısı düşükse (80’den az), anemi mikrositik anemi (düşük eritrosit sayısı) olarak sınıflandırılır. Eritrositlerin ortalama değeri orta (80-100) ise normositik anemidir (normal eritrosit seviyesi). Eritrositlerin ortalama değeri yüksekse, makrositik anemidir (yüksek eritrosit seviyesi).
Demir eksikliğine bağlı anemi
Demir eksikliği aneminin en yaygın nedenidir ve bu eksiklik esas olarak akut veya kronik olabilen kan kaybına bağlıdır. Kan kaybı, suyun kan dolaşımına çekilmesine ve böylece damarların dolmasına neden olur, bu da kanı sulandırır ve farklı sağlık sorunlarına yol açar.
Akut kan kaybı ani ağır kanamadır ve travmatik yaralar, ameliyat komplikasyonu ve doğumda komplikasyonlar gibi durumlarda ortaya çıkar. Kronik kan kaybı ise uzun süre devam eden ve sıklıkla kanser veya tümör gibi kronik bir hastalıkla ilişkili olan kan kaybıdır.
Kan kaybına ek olarak, demir eksikliğinin yaygın nedenleri arasında zayıf beslenme, yoğun fiziksel aktivite, adet dönemleri, sindirim sistemi bozuklukları (Crohn hastalığı veya mide ülseri gibi) ve belirli ilaçların kullanımı bulunur.
B12 vitamini eksikliğine bağlı anemi
Vitaminler, kırmızı kan hücrelerinin üretimi için çok önemlidir. Özellikle B12 ve B9 vitaminleri ve ayrıca C vitamini kırmızı kan hücresi üretimi için gereklidir. Bu vitaminlerin eksikliği durumunad kırmızı kan hücresi üretimi azalır ve anemi ortaya çıkar. En yaygın türü B12 vitaminine bağlı anemidir.
Kronik hastalıklar
Bazı hastalıklar, kırmızı kan hücresi üretme işlevini bozabilir ve bu da anemiye yol açar. Bu hastalıklar temel olarak akut ve kronik enfeksiyonlar, kanser, HIV/AIDS, böbrek hastalığı ve romatizmal eklem iltihabı gibi kronik hastalıklardır.
Genetik
Bazı anemi formları, yaşam boyunca gelişmeye ek olarak kalıtsal olabilir. Eritrositlerin düzensiz ve katı bir hilal şekli (orak) geliştirmesi ve daha sonra erken ölmesine bağlı olarak kusurlu bir hemoglobin formunu içeren orak hücreli anemi genetiktir.
Kanda anormal bir form veya yetersiz miktarda hemoglobin anlamına gelen talasemi de genetik bir anemi formudur.
Aneminin 9 sessiz belirtisi
Yetişkinlerde anemi gelişme riski daha yüksek olanlar genel olarak vejeteryanlar, fizyolojik nedenlerle kan kaybı yaşayanlar (kadınlarda sancılı adet dönemleri), hastalıklar (iç kanama, hemoroid) ve gönüllü kan ve plazma bağışçıları, hamile ve emziren kadınlar, kronik hastalıklara sahip olanlar ve yetersiz beslenendir.
Aneminin çok sayıda belirtisi vardır, ancak normal aktiviteler sırasında yorgunluk ve geçmeyen yorgunluk genel olarak en yaygın işarettir. İşte aneminin 9 sessiz belirtisi.
1. Nefes darlığı ve baş dönmesi
Demir veya B12 vitamini eksikliğinde, vücut kırmızı kan hücrelerinin düzgün çalışması için gerekli bir protein olan yeterli hemoglobini üretemez. Hemoglobin demir bakımından o kadar zengindir ki, kana kırmızı rengini verir. Oksijenin hücrelere bağlanmasına izin verir.
Vücutta yeterli hemoglobin üretmek için demir veya B12 vitamini bulunmadığında, vücudun bazı kısımları ihtiyaç duydukları tüm oksijeni alamazlar. Bu nedenle nefes darlığı ve baş dönmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir.
2. Geçmeyen yorgunluk
Aneminin en yaygın ve önemli belirtilerinden biri genel bir tükenme hissidir. Yorgunluk baskın belirtidir. Bu, tespit edilmesi zor bir belirtidir, çünkü her insan yorgunluğu farklı şekilde algılar. Bazı insanlar hiçbir efor göstermeden daha yorgun hissederken, bazıları ise fiziksel olarak aktif olduklarında bunu hissederler.
Yorgunluk, nefes darlığı ve baş dönmesine yol açan aynı durumdan kaynaklanır. Demir veya B12 vitamini eksikliği, hemoglobin eksikliğine ve dolayısıyla yetersiz oksijene yol açar.
3. Soluk cilt
Organlarınıza oksijen sağlayacak sağlıklı kırmızı kan hücreleri yetersiz olduğunda, en büyük organ olan cilt etkileri hemen hisseder. Demir ve B12 vitamini eksikliği cildinizin kan akışını etkileyebilir ve daha solgun ve hatta mat görünmesine neden olabilir.
4. Göğüs ağrısı
Kırmızı kan hücreleri azaldığında, kalbin kanı vücutta dolaştırabilmek için daha fazla çalışması gerekir. Bu nedenle kalp normalden daha hızlı atar ve göğüs ağrısına neden olur. Bu ağrıyı ihmal etmeyin, özellikle de başka kalp problemleriniz varsa mutlaka bir uzmana başvurun.
Kalbin normalden daha fazla çalışması ritim bozukluklarına ve kalp üfürümü, genişlemiş bir kalp kası ve hatta kalp yetmezliğine neden olabilir.
5. Hamilelik veya kan kaybına neden olan hastalıklar
Tükettiğiniz demir miktarı normalde yeterli olabilir, ancak bazı durumlarda başka bir nedenden dolayı kan kaybettiğiniz için anemi yaşayabilirsiniz. Örneğin, hamile kadınlar anemiye karşı özellikle savunmasızdır, çünkü bebeğin büyümesini ve gelişmesini desteklemek için vücudun çok daha fazla kan hücresi üretmesi gerekir. Bebeğin demir, B12 vitamini veya folattan yoksun olması durumunda, vücut daha az sağlıklı kırmızı kan hücresi üretecektir.
Bunun haricinde ülser, hemoroid, mide iltihabı ve kanser gibi sağlık sorunlarına sahip yetişkinler ve çocukların anemi riski önemli düzeyde yüksektir.
6. Garip yemek istekleri
Aneminin en sıra dışı belirtilerinden biri pika hastalığıdır. Bu hastalık buz küpleri, toprak ve hatta kalem veya kuru boya gibi gıda dışı maddeleri yeme isteğidir.
Bu yeme bozukluğu olan hastaların neden bu kadar sıra dışı maddeleri çiğnemek veya yemek istedikleri hala bilinmemektedir. Ancak bu demir eksikliği anemisinin çok yaygın bir belirtisidir.
7. Eller ve ayaklarda soğukluk
Ekstremitelerinizin normalden daha soğuk olduğunu fark ederseniz bu, demir eksikliği veya anemi belirtisi olabilir. Bunun nedeni anemi durumunda vücudun sağlıklı kırmızı kan hücrelerinden yoksun olmasıdır. Demir, kan hücrelerinin hücrelerin geri kalanına ısı ve besin sağlamasına yardımcı olur, bu nedenle bir eksiklik durumunda, soğumaya yatkınlık görülür.
8. Sık ortaya çıkan baş ağrıları
Stres, uyku eksikliği, hastalık ve diğer birçok nedenden kaynaklanan ara sıra baş ağrıları yaşamak normaldir. Ancak normalden daha fazla baş ağrısı yaşıyorsanız, demir seviyenizi kontrol etmenin zamanı gelmiş olabilir.
Sadece hafif bir baş ağrısı hissetseniz bile ihmal etmemeniz gerekir. Baş ağrınız uzun süre devam ediyorsa daha ciddi bir sağlık sorununu saklıyor olabilir.
9. Çarpıntı veya düzensiz kalp atışları
Çarpıntı veya gözle görülür kalp atışları, demir eksikliği anemisinin başka bir belirtisidir. Anemi yaşayanlar düşük hemoglobin seviyelerine sahiptir ve bu hemoglobin eksikliği, kalbin oksijen taşımak için daha fazla çalışması gerektiği anlamına gelir. Kalbinizin düzensiz veya hızlı bir şekilde atmasına neden olan şey budur.