Kafein, kahve çekirdekleri, çay yaprakları ve kakao üzere çeşitli bitkilerde bulunan doğal bir uyarıcıdır. Ayrıyeten soda ve çikolata üzere içecek ve yiyeceklere de yaygın olarak bulunur. Kafein, beyin ve beden üzerindeki uyarıcı tesirleri nedeniyle yüzyıllardır kullanılmaktadır. İçeriğimizde kafeinin ne olduğunu, ne işe yaradığını ve kafein tüketmenin faydalarını ve ziyanlarını inceleyeceğiz.
Kafein, ksantin alkaloidleri ailesine ilişkin doğal bir uyarıcıdır.
Genellikle kahve, çay, güç içecekleri ve çikolatada bulunur.
Kafeinin acı bir tadı ve beyin üzerinde hafif bir psikoaktif tesiri vardır, bu nedenle güç düzeylerini artırmak ve uyanıklığı geliştirmek için kullanılır.
Peki, kafein nasıl çalışır?
Kafein, beyinde bizi yorgun ve uykulu hissettiren bir kimyasal olan adenozinin tesirini bloke ederek çalışır.
Kafein tükettiğimizde, kan dolanımına girer ve beyne ulaşır, burada adenozin reseptörlerine bağlanır ve adenozinin onları aktive etmesini önler.
Bu da dopamin ve norepinefrin üzere başka nörotransmitterlerin düzeylerinde artışa yol açarak uyanıklığın artmasına, ruh halinin güzelleşmesine ve bilişsel fonksiyonların gelişmesine neden olur.
Kafein kaynakları nelerdir?
Kafein kahve çekirdekleri, çay yaprakları, kakao ve yerba mate üzere çeşitli doğal kaynaklarda bulunur. Ayrıyeten soda, güç içecekleri ve çikolata üzere birçok yiyecek ve içeceğe de eklenir.
İçeceklerdeki kafein içeriği, tipine ve hazırlama formülüne bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir.
İşte yaygın içeceklerin ve yaklaşık kafein bedellerinin bir listesi:
-
Kahve (8 oz): 95 mg
-
Siyah çay (8 oz): 47 mg
-
Yeşil çay (8 oz): 28 mg
-
Enerji içecekleri (8 oz): 80 mg
-
Soda (12 oz): 35 mg
-
Bitter çikolata (1 oz): 23 mg
Enerji içecekleri ve kahvede çokça bulunan kafeinin yararları nelerdir?
Enerji ve uyanıklığı artırır.
Kafeinin temel yararlarından biri güç düzeylerini yükseltme ve uyanıklığı artırma yeteneğidir. Bunun nedeni, kafeinin merkezi hudut sistemini uyararak adrenalin ve başka uyarıcı hormonların salınımını artırmasıdır.
Bilişsel işlevi geliştirir.
Kafeinin hafıza, dikkat ve reaksiyon mühleti üzere bilişsel fonksiyonları güzelleştirdiği gösterilmiştir. Bunun nedeni, kafeinin dopamin ve asetilkolin üzere bilişsel süreçlerde yer alan nörotransmitterlerin düzeylerini artırmasıdır.
Bazı hastalıkların riskini azaltır.
Araştırmalar, kafein tüketiminin Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığı ve karaciğer kanseri üzere kimi hastalıkların riskini azaltabileceğini göstermiştir. Bunun nedeni, kafeinin bedeni hücresel hasara ve oksidatif gerilime karşı muhafazaya yardımcı olabilecek antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip olmasıdır.
Bunca yarara sahip olan kafeinin ziyanları da elbette mevcut.
Uyku sistemini bozar.
Kafeinin en önemli zararlarından biri uyku sistemini bozabilmesidir. Bunun nedeni, kafeinin yaklaşık 5 saatlik bir yarılanma ömrüne sahip olmasıdır, yani tüketildikten sonra birkaç saat boyunca bedende kalabilir. Günün geç saatlerinde kafein tüketmek uykuya dalmayı zorlaştırabilir ve uyku kalitesini de düşürebilir.
Anksiyete ve huzursuzluğa neden olur.
Çok fazla kafein tüketmek de tasa, huzursuzluk ve sinirliliğe neden olabilir. Bunun nedeni, kafeinin bir gerilim hormonu olan kortizol üretimini uyarmasıdır, bu da telaş ve gerginlik hislerine yol açabilir.
Kalp atış suratını ve kan basıncını artırır
Kafein tüketimi, bilhassa kafeine karşı hassas olan yahut altta yatan kardiyovasküler rahatsızlıkları olan şahıslarda kalp atış suratını ve kan basıncını da artırabilir. Bu durum kalp krizi, felç ve öteki kardiyovasküler olay riskini artırabilir.
Yan tesirlerinden kaçınmak için önerilen kafein alımı ne kadardır?
Önerilen kafein alımı yaşa, cinsiyete ve öteki kişisel faktörlere bağlı olarak değişir. Genel olarak, FDA günde 400 mg’dan fazla kafein tüketilmemesini önermektedir, bu da yaklaşık 4 fincan kahveye muadildir.
Bununla birlikte, kimi bireylerin kafeine karşı daha hassas olabileceğini ve daha az tüketmeleri gerekebileceğini unutmamak değerlidir.
