1970-2020 yılları ortasında asbest unsuruna bağlı kanser olaylarının Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yüklü olmak üzere 400 köyde yaklaşık 100 bin bireyde görüldüğü bildirildi.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Lüfti Çöplü, Türkiye’de 1970-2020 yıllarında üniversiteler tarafından yapılan araştırmaları inceleyerek, asbest hususuna bağlı kanser hadiselerinin görüldüğü köylerin haritasını çıkardı. Çöplü, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yüklü olmak üzere 400 köyde yaklaşık 100 bin kişinin asbestten etkilendiğinin belirlendiğini söyledi.
Türkiye’de 1970’li yıllara kadar bilhassa İç Anadolu ve akabinde Doğu Anadolu ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde artan akciğer kanseri hadiseleri sonucunda üniversitelerin ilgili kısımları tarafından çalışma başlatıldı. Yapılan çalışmalarda köy meskenlerinin duvar sıvası ile çatısında kullanılan ve sağlam husus olarak bilinen asbestin akciğer kanserine neden olduğu belirlendi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Lüfti Çöplü de üniversitelerin yaptığı araştırmaları inceleyerek, asbeste bağlı kanser hadiselerinin görüldüğü köylerin haritasını çıkardı. Haritaya nazaran İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi yüklü olmak üzere 400 köyde yaklaşık 100 bin kişinin asbestten etkilendiği görüldü.
“Asbest solunduğu vakit akciğerde birçok hastalığa yol açıyor”
Prof. Dr. Lütfi Çöplü, asbestin ısıya ve aşınmaya çok güçlü husus olduğunu ve bu nedenle eski yıllarda bilhassa köy konutlarının üretiminde kullanıldığını söyledi. Çöplü, “Asbest lifsel yapıda bir unsur. Yani uzun çubuklar halinde olan ve dokunulduğu vakit yün hissi veren bir unsur. Bu unsur Anadolu’da çok evvelden beri biliniyor. Buna ‘ak toprak’ ya da ‘çorak toprak’ ismi de verilir ama bu husus solunduğu vakit akciğerde birçok hastalığa yol açıyor. Bunlar; akciğer kanseri, akciğer zarı kanseri, karın zarı kanseri, akciğer zarında kalınlaşma, kireçlenme ve bir de akciğerin kendisinde sertleşme yapabiliyor. Tabi solunduktan çabucak sonra belirtilerini vermez, 15-20 yıl geçmesi lazım. 1970’li yıllardan itibaren bu unsurun kanserojen olduğu anlaşılınca kullanımı 2000’li yılların başında bu birçok ülkede yasaklandı. Bunun içinde Türkiye de var” dedi.
“Yaklaşık 100 bin kişinin bu asbest maruziyetinden etkilendiği varsayım ediliyor”
Prof. Dr. Çöplü, bilhassa İç Anadolu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Ege Bölgesi’nin iç kesitlerinde asbeste bağlı kanser hadiselerinin sıklıkla görüldüğünü belirtip, “Sahil kesitlerinde ve Trakya’da bu türlü bir durum yok. Karadeniz ve Akdeniz Bölgesi’nde şu anki bilgilerimize nazaran bu türlü köyler yok. Türkiye’de yaklaşık olarak 400 tane kanserli köy var. Bununla ilgili olarak Hacettepe Üniversitesi’nin de öbür üniversitelerin de çalışmaları var. Yaklaşık 100 bin kişinin bu asbest maruziyetinden etkilendiği varsayım ediliyor. Bu mevzuda birinci araştırma bizim kurucu liderimiz Prof. Dr. İzzettin Barış ve Diyarbakır’dan Selahattin Akbaş tarafından yapıldı daha sonra öteki üniversiteler de bu araştırmalara devam ettiler. Yapılan araştırmalar sonucunda İç Anadolu’dan başlarsak Eskişehir, Kütahya, Ankara, Çankırı, Yozgat, Çorum, Sivas, Malatya, Diyarbakır ve Elazığ asbest maruziyetinin yoğunlukla görüldüğü illerimiz” diye konuştu.
“Her 100 hastanın 4’ünde asbest maruziyeti bulduk”
Prof. Dr. Çöplü ayrıyeten Hacettepe’de ‘Çevresel Asbest Maruziyetine Bağlı Akciğer Zarı Bulguları’ bahisli öteki çalışma daha yaptıklarını belirterek, “2012-2016 yılları ortasında Hacettepe Üniversitesi Hastanesi’nde bilgisayarlı tomografi çekilen 30 bin hastayı araştırdık ve bunların yüzde 4’ünde asbest maruziyetini belirleyen ‘plevral’ kalınlaşma dediğimiz akciğer zarı kalınlaşması ve kireçlenmesi bulduk yani burada akciğer tomografisi çektiren her 100 hastanın 4’ünde asbest maruziyeti bulduk. Bu oldukça yüksek bir oran. Hacettepe’ye gelen hastalar Ankara ve civarından gelir. O nedenle bizim araştırmamız daha çok İç Anadolu’yu temsil eder. Türkiye çapında bu türlü bir araştırma yapılsa bunun daha düşük olacağını varsayım ediyoruz zira kıyılarda, Marmara Bölgesi’nde, Ege’nin kıyı kesitlerinde bunun pek olmayacağını düşünüyoruz” dedi.
“Ağaçlandırma yararlı olabilir”
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan kanserli köyler hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Çöplü, “Buralardaki köylerin topraklarının yapı taşlarının incelenmesinde de ‘tiremolid asbest’ denilen bir asbest tipinin ön planda olduğu anlaşılıyor. Artık kentlerin nüfusu artıyor, köylerden göç oluyor. Artık köylerde yaşayan insanların nüfusu yüzde 10 civarında münasebetiyle bu köylerin yerleri değişebiliyor. Köy konutlarından asbeste maruz kalma ihtimali de azalmış oluyor ancak yeniden de bu asbest birikintileri açık alanda olduğu için rüzgarla ve atmosferik koşullarla uzaklara kadar taşınabiliyor. Bunun için de o bölgelerin ağaçlandırılması yararlı olabilir” diye konuştu.
