FOX TV ekranlarında yayımlanan ve büyük bir ilgiyle izlenen Masumiyet dizisinin dün akşamki bölümünde İrem karakteri, babasının Hale’yi kıskandığını düşündüğü için babasının sevgilisinin yardımını talep etti.
Bu sahnenin ardından bağımlı kişilik bozukluğunun ne olduğu merak konusu oldu. İzleyiciler, ‘Bağımlı kişilik bozukluğu nedir, belirtileri nelerdir, tedavisi var mı?’ sorularına yanıt aramaya başladı.
Peki, bağımlı kişilik bozukluğu nedir, beliritleri nelerdir? Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi var mı? İşte, bağımlı kişilik bozukluğu ile ilgili bilgiler..
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?
En sık karşılaşılan kişilik bozuklarından biri olan Bağımlı kişilik bozukluğu, önüne geçilmezse ilişkilere büyük zarar vermektedir.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilerin temel özelliği, aşırı bir şekilde kendisine bakılma ihtiyacı duymalarıdır. Bu kişiler yoğun bir ayrılma korkusu yaşamakta ve buna bağlı olarak sakin ve yapışkan davranış göstermektedir. Bu kişiler pasif davranış göstermekte ve kendi işlerini tek başına halledemedikleri için başkalarının kendi yaşamlarına karışmasına izin vermektedir.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişilerde kararsızlık durumu belirgindir. Aşırı bir güven sağlanmadıkça, bu kişilerin yaşamlarındaki önemli kararların çoğunu eş, anne, baba, arkadaş gibi başkaları vermektedir.
Bu kişiler katılmadığı durumlarda bile kendi fikirlerini söyleyememekte ve başkalarının düşüncelerine katılmaktadır. Bunun temelinde desteğini yitireceği ya da kabul görmeyeceği korkusu yatmaktadır.
Kendi becerilerine dair güvensizlikleri nedeniyle bir işi başlatma ve tek başlarına iş yapma konusunda sıkıntı yaşamaktadır. Bağımsızlık ya da bireyselliklerini kazandıklarında başkalarını kaybedeceklerine dair korku yaşadıkları için bağımsızlık yönünde adım atmakta zorluk yaşamaktadır. Bu nedenle başkalarının bakım ve desteğini sağlamak için hoş olmayan şeyleri yapmayı isteyecek kadar aşırıya gitmektedirler.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler kendilerine bakamayacaklarını düşünüp kaygılanmakta ve bu nedenle tek başlarına kaldıklarında kendilerini yalnız ve çaresiz hissetmektedir.
Yakın bir ilişkileri bittiğinde başka bir ilişki arayışına giren bu kişiler, başkalarının ilgisine ihtiyacı olduğunu düşünebilmek için sürekli olarak hayatta tek başına ve kendi kendilerine bakma durumunda kalacaklarına yönelik yoğun endişe duymaktadır.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Bağımlı kişilik bozukluğu ve bağımlı kişilik özellikleri olan kişilerdeki belirgin durumlar şunlardır:
Karar vermekte zorlanma: Başkalarının yardımı olmadan karar alamayan bu kişiler, birçok durumda olduğu gibi basit kararları bile başkalarına danışmadan vermekte zorlanmaktadır. Yanlış şeyler yapacaklarına ve hatalı davranacaklarına inanıp cezalandırılacaklarını düşünürler.
Kendini ifade edememe: Başkalarıyla anlaşamadıkları konularda bunu ifade etmekte zorlanmakta, ya bir şey söyleyemez ya da ezile büzüle söylemektedir. Ne istediklerini, neyi sorun gördüklerini ifade edemediklerinden kişiler arası ilişkilerde sorunlarına çözüm bulamadıkları için kötüye kullanılmaya açık hale gelmektedirler.
Hayır diyememe: İstemedikleri doğrultuda kendilerinden bir şey istendiğinde ya da zorlanıldıklarında karşı koyamaz ve “hayır, yapmak istemiyorum” diyemez. Karşıdaki ne istiyorsa o doğrudur.
Güven eksikliği: Kendilerine güvenmeyip kendilerini yetersiz gördüklerinden aktiviteleri veya sohbetleri başlatan taraf olmazlar. Kendi fikirleri olduğunda ya susarlar ya da “bende aynı şekilde düşünüyorum” gibi söylemlerle itaat eden bir yaklaşım içinde olurlar. Dinlerken de aktif bir şekilde dinleyemez ve söylenenleri anlamak değerlendirmek ve bir katkıda bulunmak gibi bir niyetleri olmaz.
Yalnız kalamazlar: Yalnızken çaresiz ve sıkıntılı olan bu kişiler, ne yapacaklarını bilemez ve rutin yapmaları gereken işleri yaparlar. Kafalarından sürekli bir an önce eşini arama, onun gelmesi, arkadaşıyla buluşma gibi düşünceler geçer. Dışarıdan arkadaş canlısı ya da eşine çok bağlı biri gibi değerlendirilseler de alttaki motivasyon yalnız kalmanın verdiği kötü hissetme halinden kurtulmaktır.
Bir ilişki bittiğinde hemen diğerini arama: Bağımlı kişilik özelliğine sahip kişiler yakınlık kurdukları insanlarla ilişkileri bittiğinde bu duruma tahammül edemezler. Yakın arkadaşlar ve özellikle de duygusal ilişki yaşanan kişilerde bu tahammülsüzlük çok daha şiddetli olur. Terk edilmeye ve reddedilmeye ve ayrılığa aşırı hassasiyetleri olduğu için bunun sıkıntısını yaşarlar ve aynı zamanda şiddetli bir boşluk duygusu hissederler. Bu yoğun hisler çok rahatsız edici olduğundan bir an önce başka birini bulmak için harekete geçerler ve birine bağlanmaya yoğun ihtiyaç duyarlar. Bu durum, onları bağlanacakları kişinin duygusal istismarına açık hale getirir.
Terk edilme korkusu üzerine sürekli düşünme: Aşırı bağımlı olduğu kişi ile ilişki sürerken aşırı tedirgindir olurlar ve günün büyük çoğunluğunda terk edilecekleri ile ilgili düşüncelerle mücadele ederler. Terk edilme korkusunun yoğunluğu, bağımlı oldukları kişinin söz, davranış ve tutumlarını sürekli gözlemelerine ve bir olumsuzluk aramalarına neden olur.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ
Tedavi genellikle senelerce sürmekte ve çok az vakada kısa sürede sonlanmaktadır. Her hastaya göre en doyurucu hekimin ne olduğunu mutlaka ruh hekimi belirlemelidir. Klinik psikologlar sadece testlerde yardımcı olabilmektedir.