Bakteri ve virüs, mikroorganizmaların iki farklı tipidir. Bakteriler, tek hücreli canlı organizmalardır ve hücresel yapıya sahiptirler. Kendi metabolizmalarını gerçekleştirerek güç üretebilir, besinleri sindirebilir ve çoğalabilirler. Virüsler ise çok küçük ve bulaşıcı genetik malzemeye sahip olan mikroorganizmalardır. Çoklukla de DNA yahut RNA ismi verilen genetik gereç ile protein kabuğundan oluşurlar. Her ne kadar bakteriler ve virüsler canlıları hasta etmekte ortak bir role sahip olsalar da, aslında bu iki yapıyı birbirinden ayıran birçok farklı özellik vardır. Münasebetiyle biz de bu içerikte sizlere bakteri ve virüsler ortasındaki farklardan bahsedecek ve bu iki yapının neden hastalığa sebep olduğunu anlatacağız.
Bakteri ve virüs, mikroorganizmaların iki farklı tipidir ve beşerler üzerinde hastalıklara neden olabilen patojenlerdir.
Bakteriler, tek hücreli canlı organizmalardır ve kendi metabolik süreçlerini gerçekleştirerek güç üretebilir, besinleri sindirir ve çoğalır. Kendi genetik gereçlerine sahiptirler ve hücresel yapıları vardır. Bakteriler çeşitli hallerde bulunabilirler, kimileri yuvarlak, kimileri çubuk formunda yahut spiral yapıda olabilir. Virüsler ise hücre içinde çoğalan parazitik organizmalardır. Kendi metabolik süreçlere sahip olmadıkları için hücrenin içine girerek hücrenin metabolik makinelerini kullanır ve çoğalır. Virüsler, genetik gereçlerini koruyan bir protein kapsül (kapsid) içerisinde bulunurlar. Birtakım virüsler, dış zarf (envelop) ismi verilen bir lipid katmanıyla çevrilidir. Virüsler, hücreye bağlanmak için özel reseptörler kullanır ve hücre içine girdikten sonra hücrenin çoğalma düzeneklerini manipüle ederek kendi genetik malzemelerini çoğaltır. Peki bakteriler ve virüsler neden hastalıklara sebep olurlar?
Bakteriler, kendi metabolik fonksiyonlara sahip tek hücreli organizmalardır. İnsan bedenine girdiklerinde çeşitli enfeksiyonlara neden olabilirler.
Bakteriler, bilhassa zayıf bağışıklık sistemine sahip bireylerde yahut uygun olmayan hijyen şartlarında çoğalma potansiyelleri artabilir. Bakteriyel enfeksiyonlar, teneffüs yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, cilt enfeksiyonları, besin zehirlenmeleri üzere çeşitli hastalıklara yol açabilir. Bakteriler, enfekte oldukları dokularda çoğalarak toksinler üretebilirler. Bu toksinler, bedende zehirlenmelere ve hastalık belirtilerine yol açabilir. Örneğin, Salmonella bakterisi besin zehirlenmelerine, Streptococcus bakterisi boğaz enfeksiyonlarına ve Staphylococcus bakterisi deri enfeksiyonlarına neden olabilir. Ayrıyeten, birtakım bakteriyel enfeksiyonlar bağışıklık sistemi yansısına neden olur ve ateş, şişlik ve iltihaplanma üzere belirtilere yol açabilir.
Virüsler ise çok daha kolay yapıya sahip parçacıklardır ve kendi başlarına yaşayamazlar. Bir konak hücreye muhtaçlık duyarlar ve bu hücrenin içinde çoğalırlar.
Viral enfeksiyonlar, insan hücrelerine girdikten sonra hücrenin genetik gerecini kullanarak enfekte hücreleri çoğaltır. Virüsler, hücrelerin olağan fonksiyonlarını bozar ve hücre hasarına neden olurlar. Bu durum, birçok hastalığa yol açabilir. Örneğin, grip, soğuk algınlığı, HIV, herpes, hepatit ve COVID-19 üzere viral enfeksiyonlar vardır. Virüsler, bilhassa teneffüs yoluyla bulaşan hastalıkların yayılmasında etkilidirler. Bir virüs, teneffüs yoluyla bedene girdiğinde teneffüs yollarındaki hücrelere bağlanarak enfeksiyonu başlatır. Viral enfeksiyonlar, hücre hasarı, bağışıklık sistemi reaksiyonları ve inflamasyon üzere bir dizi tesirle kendini gösterir. Virüslerin hastalık yapma potansiyeli, virüsün cinsine, bedendeki enfeksiyonun şiddetine ve bireyin bağışıklık sistemine bağlı olarak değişir.
Genel bağlamda hem bakteriler hem de virüsler insanlarda hastalıklara neden olabilen mikroorganizmalardır.
Bakteriler, enfekte oldukları dokularda çoğalma ve toksin üretme yetenekleriyle enfeksiyonlara yol açarken, virüsler hücrelere girerek çoğalır ve hücre hasarına neden olurlar. Her iki durumda da hijyen kurallarına ahenk, enfeksiyonların yayılmasını önlemede değerlidir. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve uygun tedavi teknikleriyle, bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı tesirli tedbirler alınabilir. Peki bakteri ve virüslerin birbirinden farkları nelerdir?
Hastalıklara neden olma
Bakteriler, çeşitli hastalıklara neden olabilirler. Örnek olarak, zatürre, idrar yolu enfeksiyonları ve boğaz enfeksiyonları üzere birçok bakteriyel enfeksiyon vardır. Virüsler ise hastalık yapabilen birçok farklı cinste bulunurlar. Örnek olarak, grip, soğuk algınlığı, HIV ve COVID-19 üzere viral enfeksiyonlar virüsler tarafından oluşturulan hastalıklardır.
Yapısal özellikler
Bakteriler, tek hücreli organizmalardır ve kendi hücre yapılarına sahiptirler. Bu hücreler, çekirdek, sitoplazma ve hücre zarından oluşur. Virüsler ise daha kolay yapıya sahiptir ve hücre yapısı yoktur. Yalnızca genetik gereçten (DNA yahut RNA) ve bir protein kabuk olan kapsid denilen bir zarf oluşur.
Bağımsızlık
Bakteriler, kendi başlarına yaşayabilen ve üreyebilen bağımsız organizmalardır. Virüsler ise bir konak hücreye gereksinim duyarlar. Virüsler, bir hücrenin içine girerek onun genetik malzemesini kullanır ve çoğalır. Virüsler, hücrelerin içerisinde çoğalabilen parazitler olarak kabul edilir.
Boyut
Bakteriler mikroskobik organizmalar olmalarına karşın, virüsler ekseriyetle bakterilere nazaran daha küçüktür. Virüsler, elektron mikroskoplarıyla bile görülebilmeleri için çoklukla çok büyütülmesi gereken boyutlara sahiptirler.
Antibiyotik duyarlılığı
Bakteriler, antibiyotikler tarafından öldürülebilir yahut büyümeleri durdurulabilir. Bunun nedeni, bakterilerin kendi metabolik fonksiyonlara ve hücre yapısına sahip olmalarıdır. Öte yandan, virüsler antibiyotiklere hassas değillerdir. Virüslerin çoğalması ve enfeksiyon yapması için bir konak hücreye muhtaçlık duymaları nedeniyle antibiyotikler virüsler üzerinde tesirli değildir.
Tedavi seçenekleri
Bakteri enfeksiyonları ekseriyetle antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Lakin virüs enfeksiyonları için antiviral ilaçlar mevcuttur, fakat tedavisi çoklukla semptomatik ve bağışıklık sistemi destekleyici tedavilerle sonludur. Virüs enfeksiyonları çoklukla kendi başlarına güzelleşebilir ve antiviral ilaçlar semptomları hafifletmeye yahut mühletini kısaltmaya yardımcı olabilir.
