Son vakitlerde toplumsal medyada buz küvetine girerek sağlıklı ve dinç kaldığını tez edenler ve birbirlerini düelloya davet edenler görmeye başladık. Bu nedenle beyin kanaması, ritim bozukluğu ve kalp krizi geçiren insanların olduğu haberleri de gelmeye başladı. Çok sıcaklardan bunalanlar, sıhhatte alternatif yolları denemeyi sevenler, hatta tahminen de ekonomik zorlukların gerilimini sıra dışı işlerle unutmaya çalışanlar bilhassa bu bahse ilgi gösteriyor.
Vücudun olağan sıcaklığı 36-37 santigrat derece ortasındadır. Beden sıcaklığı 35 santigradın altına düştüğünde ve 37,5 santigrat derecenin üstüne çıktığında metabolik değişimler olmaya başlar. Dış ortamın sıcaklığının değişimi ile birlikte cilt ve cilt altı yağ dokusu ter bezleri ile bir arada bu sıcaklık değişimine adaptasyon sağlamaya çalışır. Soğukta damarlar büzülür, sıcakta ise gevşeyerek reaksiyon gösterir. Nabız ve tansiyon bu maruziyetle süratle saniyeler içinde değişir. Cilde temas eden dış ortamın sıcaklığı düşük olduğunda (duş alma, denize girme, şok banyosu vb.) sıcaklık derecesine nazaran reaksiyonun büyüklüğü ortaya çıkar.
Sıcaklık düşüşünün dereceleri vardır. Bunları serin, soğuk, çok soğuk ve donma biçiminde sıralayabiliriz. Banyo yaparken ülkü su sıcaklığı 37-41 derece ortasıdır.
Temizlenmek için hafif sıcak bir su muhtaçlığı hissederiz. 41 derecenin üstündeki banyoların kullanım sıklığı genelde kaplıcalar olmaktadır. 41 derecenin üstündeki banyolarda da sıhhat açısından birtakım tedbirler almaya gerek vardır. Soğuk su ile temasta ise, serinlemek için girilen deniz yahut havuz suyunun sıcaklığı genelde 20 ila 30 derece ortasındadır. Örneğin Antalya’da yazın deniz sıcaklığı 28-30 derece iken, kuzey Ege kıyılarında deniz sıcaklığı 20-22 derece civarında olabilmektedir. Bu sıcaklıkları beden tolere eder ve rastgele bir risk oluşturmaz. 18 derecenin altında ise bilhassa cilt altı yağ dokusu ince olan kalp-damar hastaları, tansiyon ve şeker hastaları olumsuz etkilenmeye başlarlar. Bu risk 12 santigrat derecenin altında ise karşı konulamaz hale gelir. Bu ortada soğuğa maruziyetin mühleti de çok değerlidir. Birkaç saniyelik bir soğuk tesiri ile dakikalara uzayan bir soğuk tesirinin yarattığı risk birebir derecede olmayacaktır.
Genç ve sağlıklı bireylerin bilhassa de sauna sonrası kısa periyodik şok havuzuna girerek kendilerini daha dinç hissettiklerini çok sık duyarız. Lakin çok nadiren de olsa yerde bir damar hastalığı, tansiyon yahut ritim bozukluğu olan bir genç bireyde bile tehlikeli bir sonuçla karşılaşılabileceği unutulmamalıdır. Damar hastalığı olmadığı halde, yerde sinsi ve ölümcül bir ritim bozukluğunun varlığı kolay bir tetiklenme ile genç ve sağlıklı görünen bireylerde bile ani mevte sebebiyet verebilir.
Soğuğun tıbbi olarak yararlı olabileceğini düşündüğümüz durumlar da vardır. Örneğin travma sonrası o bölgeye soğuk uygulama en kolay ve en tesirli tedavilerden birisidir. Yeniden venöz yetmezliği olanlarda bacaklara duş sonrası soğuk su uygulamanın yararı vardır. Kalbi durmuş olarak acile getirilen bir hastada beyin ödemini azaltmak için ağır bakım kaidelerinde hipotermi tedavisi uygulanmaktadır. Lakin bu tedavilerin varlığı soğuk duş tedavisinin herkes için yararlı olabileceği manasına gelmez. Bunun için kritik sıcaklık bedelini kalp ve damar hastaları için “18 derece”, sağlıklı bireyler için de “12 derece” olarak söyleyebiliriz. Sağlıklı olup da daha düşük derecelere maruz kalmanın, sıhhat önlemleri açısından kesinlikle daha kısa bir mühlet sonu olmasına azami dikkat edilmelidir.
Kuzey ülkelerinden gelen buzlu havuza yahut denize girme görüntüleri size anlamsız bir yürek vermesin. Alkol kullanımının fazla olduğu insanlarda cilt altı yağ dokusu daha kalın olduğundan bu beşerler soğuktan nispeten daha az etkilenmektedirler.
Yaşamın; trafikteki yeşil, sarı ve kırmızı ışıkla tanımlanabilecek, “süresi” ve “değeri” de herkes için farklı olabilen biyolojik sonları olduğunu unutmayalım. Sarı ışıkta geçip de, kırmızı ışıkta geçebilecek insanlara lütfen cüret vermeyelim. Sıhhatle ve serin kalın…
WebTwitterInstagramFacebookLinkedIn
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
