Bambi… Birinci çocuk kitabımdı. Ormanın hoşluğu, parlayan güneş, pofuduk tavşanlar, bir yavru ceylan ve annesi… En az Ayşegül serileri üzere büyüleyiciydi fotoğrafları. Ne yazık ki yürekleri dağlayan hüzünlü kıssasını de unutmuyorum. Aslan Baba harpte vurulmuş müziğinde da ağlayan ben için Bambi’yi unutmak da pek benlik bir davranış olmazdı esasen.
Anne kız münasebeti dünyadaki en özel bağlardan birisi değil midir?
Bir anne-kız birbirinin sırdaşıdır, yoldaşıdır, en yakın arkadaşıdır. Birbirinde huzur bulduğu yerdir ve hatta inançlı bağlanmanın temellerini bile birlikte atarlar. Son günlerde Netflix’te yayınlanan “Biz Kimden Kaçıyoruz Anne?” dizisinde de bir anne kız alakası izliyoruz fakat o denli bu türlü bir bağlantı değil; hastalıklı, saplantılı ve vefatına bir sevgi. Yavrusuna ziyan veren herkesi yakıp yıkan öldüren bir anne…
Dizi boyunca ne annenin (Melisa Sözen’in canlandırdığı karakter) ne de Bambi’nin (Eylül Tumbar) ismini bilemiyoruz. Fakat ismini bile öğrenemediğiniz bu karakterlerle o denli bağ kuruyorsunuz ki bir seri katili sevebileceğinize bile inanamıyorsunuz. Üniversitedeyken büyük bir heyecanla izlediğim Dexter üzere. Haklı bir nedeni olduğunu düşündüğünde seyirci katili seviyor ve onunla özdeşleşiyor.
Aslında dizi her ne kadar cinayetlerle dolu olsa da senaristin odaklandığı hususun bu olduğunu düşünmüyorum. Senarist cinayetlere odaklanmak yerine, travmatik ve ağır bir psikiyatrik hasta olan annenin kızının üzerinde nasıl baskı kurabileceğini, onu dünyadan izole ederek nasıl denetim altında tutabileceğine yönelik geliştirdiği yanlış inançlarına odaklanmak istemiş. Bu anne-kızın travmatik bağlarını irdelemek ve annenin yarasını kaşıyarak bu acıyı kızını denetim edebilmek için nasıl kullandığını ortaya sermek istemiş.
Peki bir anne kendi öz anne babasını öldürecek kadar nasıl sevebilir yavrusunu? Bu yüzden senelerce kentten kente kaçmış ne kendisine ne de yavrusuna yer edinememiş, aslında kendisinden kaçamamış bir karakter Bambi’nin annesi.
Dizide Melisa Sözen’in (Bambi’nin annesinin) çocukluk yılları ele alınırken narsist bir anne ve nispeten onu sevmeye çalışan sevgisiz bir anne baba elinde büyüdüğünü görüyoruz. Narsistik aile sisteminde; en az bir birincil bakıcının narsist olduğu ve aile üyelerinin konuşulmayan lakin kesin olarak tanımlanmış roller oynadığı fonksiyonsuz aile üniteleridir.
Böyle bir sistemde,
• Öteki aile üyelerine açık yahut zımnî yollarla hükmeden ve herkesin körü körüne övgü ve itaatini bekleyen bir narsist (burada dizideki Başak Daşman – Buzlar Kraliçesi)
• Narsistin tarafını tutan ve statüyü koruyan ve kolaylaştırıcı ebeveyn (Melisa Sözen’in babası)
• Narsistin idealize edilmiş ve öz imajını yansıtan altın bir çocuk
• Ailenin “sorunlu çocuğu” olarak belirlenen konutun günah keçisi ya da yüz karası (işte Bambi’mizin annesi)
Narsist aile sisteminde oyuncu sayısı ya da meskenin üyeleri diyelim farklı sayılarda olabilir fakat temel yapı çoklukla birebirdir. Narsist piramidin zirvesindedir, kuralları dikte eder ve herkesi hizada tutmak için duygusal olarak manipülatif taktikler kullanır. Bu manada narsistin eşi yahut partneri de dahil olmak üzere ailedeki herkes narsist için rehindir. Her narsistin eşi arabuluculuk yapamayabilir lakin bu türlü davrananların ziyadesiyle nedenleri vardır.
1. Travma Bağı: İstismar döngüsü bir travma bağı yaratır, bu nedenle arabulucu ebeveyn öbür bir tartışma ya da hengameden kaçındığı için narsisti şad etmeye koşullanır. Dizide sistem içinde yer alan baba karısıyla ortası âlâ olsun diye tabiri caizse kızını kurdun önüne atıyor.
2. Beyin Yıkama: Narsistler yeterli birer gastlighting ustasıdırlar bu nedenle arabulucu ebeveynlerin beyni yıkanır. Örneğin, bir narsist, çoklukla ailenin tüm problemlerinin kaynağı olarak günah keçisi ilan edilmiş çocuk olduğunu söylüyorsa ailedeki herkes bu söylentiye bir mühlet sonra inanır ve onu pekiştirir.
3. Endişe Salmak: Narsistler, öteki insanları denetim etmek için endişeyi nasıl kullanacaklarını uygun bilirler. Tipik bir narsist aile sisteminde reddedilme, cezalandırılma, azarlanma yahut alay edilme korkusu her vakit vardır tıpkı saldırmaya hazır görünmez canavar üzere. Dizide genç Melisa Sözen’in köpeğini korumak için narsist annesine birinci karşı duruşunun bedelinin köpeğinin vefatına neden olması üzere.
4. Öğrenilmiş Çaresizlik: Üstte da bahsettiğim üzere narsistle oyun oynanmayacağını öğrenen baba evladını korumak yerine itaat etmeyi tercih eder. Pasif rolü devam ettirir.
5. Aşk: Aşkın gözü kördür derler gerçekten son derece gerçek bir kelamdır. Arabulucu ebeveyn şayet narsist bir bayana aşıksa ki bu bağ erkeği son derece yücelten onore eden biçimde başlamışsa, yaşlandığında yalnız kalmaktan korkan erkek narsist partnerinin tüm hareketlerini kabul edecek ve gözü ondan diğerini görmeyecektir.
Narsistik istismarın sorumlusu anne mi baba mı?
Bu üzere durumlarda odak noktası ekseriyetle narsist ebeveyn üzerinde olsa da bilindiği üzere tango için iki kişi gerekir. Gerçek şu ki bunların olmasına müsaade veren ebeveyn de suçsuz değildir ve istismarın bir modülüdür. Elbette geçmişin yükünü de taşımanın kimseye yararı yoktur. içimizdeki çocuğu düzgünleştirmek ona şefkat göstermek de bizim sorumluluğumuzdur.
Diziye dönecek olursak, yazar/senarist Perihan Mağden romanı ile ilgili verdiği bir söyleşide, “İnsanlar okuyunca ‘ben de yapardım’ diye hissetsinler istiyorum” demiş. Romanını okumadım lakin diziyi izleyen birçok kişi anne öldüğünde derin bir ah çekiyorsa, muharrir bunu başarmış demektir.
Dizide emeği geçen herkesi kutluyorum. Side’de yaşayan biri olarak çekimlerin burada da yapılmış olması heyecan vericiydi.
Hepinize geçmişin yüklerinden kurtulabileceğiniz, kendinizden kaçmadığınız memnun günler diliyorum.