Daha önce bir böbrek taşı düşürdüyseniz, bu idrar yolu taşlarının gerçekten ne kadar rahatsız edici ve sinir bozucu olduğunu bilirsiniz. Birçok insan, böbrek taşı düşürmeyi yaşanılabilecek en acı verici deneyimler arasında sayar. Böbrek taşının belirtileri genellikle ilgisiz durumların belirtilerine benzediğinden, bir böbrek taşı belirtisini her zaman fark edemeyebilirsiniz.
Bir kum tanesi kadar küçük olabilirler, ancak böbrek taşları size büyük bir darbe vurabilir. Bir dakika içinde tamamen iyi hissedersiniz ve bir sonraki aşamada, şiddetli ağrı ikiye katlanır ve acil servise koşmak istersiniz. Bu kadar küçük bir şey nasıl bu kadar acıtabilir?
BÖBREK TAŞI NEDİR?
Tipik olarak, taş tıkanıklığa neden olduğunda belirtiler kendisini göstermeye başlar. Böbrekte, üreteropelvik bağlantı adı verilen, idrarın çıktığı bir hunisi vardır. Bir tıkanıklık genellikle taş böbrekten dışarı çıktığında ve bu hunide veya üreterde, böbrekle mesane arasındaki tüpte sıkıştığında meydana gelir. 20 yıl boyunca böbrek taşına sahip olabilirsiniz ve bunun asla farkında olmayabilirsiniz. Sonra birdenbire sebepsiz yere geçmeye karar verirler ve işte o an acı çekmeye başlarsınız.
Böbrek taşları, belirli minerallerin, tuzların ve diğer maddelerin sertleşmiş veya kireçlenmiş birikintileridir ve üreterden geçmeden önce böbreklerde gelişir. Genel olarak, böbrek taşları erkekleri kadınlardan daha sık etkiler, ancak hemen hemen herkes böbrek taşı geliştirebilir. Bazı hastaların böbrek taşı geliştirme olasılığını artıran risk faktörlerinin yanı sıra, böbrek taşlarının bir dizi potansiyel nedeni vardır. Böbrek taşlarının en yaygın nedenleri ve risk faktörleri obezite, diyabet, susuz kalmak, aşırı tuz tüketimi, oksalat veya kalsiyum alımı gibi diyet faktörleri, bazı ilaçlar, hiperparatiroidizm, hormonal dengesizlikler ve ailede böbrek taşı öyküsüdür.
BÖBREK TAŞININ ERKEN UYARI İŞARETLERİ
Bir böbrek taşını kendi kendine teşhis etmek her zaman mümkün değildir, ancak bazı belirti ve semptomlar böbrek taşına işaret edebilir. Unutmayın, böbrek taşları erken dönemde neredeyse hiç belirtiye neden olmayabilir.
Taşın hangi böbrekte olduğuna bağlı olarak sırtınızın her iki tarafında da şiddetli ağrı hissedebilirsiniz ancak bu ağrı her zaman yaşanmayabilir. Genellikle ağrıyı sırtınızda veya yanınızda hissedersiniz. Ancak insan vücudu her zaman kitapların söylediği gibi davranmaz. Karın ağrısı veya kasık ağrısı da yaşayabilirsiniz. Ağrı, böbreklerin yakınında yukarıdan başlayıp sonra kasıklara doğru hareket edebilir. Ağrınız yoğun ve kısa süreli olabilir. Ya da belirsiz ve daha çok geçmeyen bir mide ağrısı gibi olabilir.
Tıkayıcı olmayan böbrek taşları da bazen ağrıya veya rahatsızlığa neden olabilir. Tıkanıklık olduğunda ağrı gelişir, bu da böbreği tıkadıkları veya geçtikleri anlamına gelir. Genellikle böbrek taşı ağrısı seyrektir. Yoğun ağrılar ve ardından ağrısız dönemler yaşayabilirsiniz. Ağrı gelir ve gider. Herkes acıyı farklı yaşar ve farklı eşikleri vardır. Bu nedenle, yalnızca acıya dayanarak vücudunuzda neler olup bittiğini anlamak zor olabilir. Ağrı azaldığında iyi olduğunuzu düşünebilirsiniz, ancak daha önce olduğu gibi aniden geri gelebilir.
Tüm böbrek taşları ağrıya neden olmaz. Bazıları herhangi bir belirti göstermez. Ancak aşağıdaki belirtiler ortaya çıktığında, bunlar bir şeylerin yolunda gitmediğini ve bir doktora görünmeniz gerektiğini gösteren açık işaretlerdir.
Mide bulantısı ve kusma
Böbrek taşları midenizi üşütmüş gibi hissetmenize neden olabilir. Ama normalde mide gribinden veya gıda zehirlenmesinden etkilendiğiniz şekilde değil. Acı o kadar dayanılmaz olabilir ki mideniz, bulandırır ve hatta kusturur. Ağrı sağ tarafınızdan yayılıyorsa, bu semptomlar apandisinizin patladığını düşünmenize yol açabilir.
İdrarda kan
İdrarınızın pembe veya kırmızı bir ton aldığını görmek endişe vericidir. Ama aslında idrar renginin değişmesi için çok az kan bile yeterli olur. Pancar gibi besinler ve bazı ilaçlar bu etkiye sahip olabilir, ancak ne olursa olsun kontrol edilmelidir. İdrardaki kan bir böbrek taşından veya diğer birçok sorundan kaynaklanabilir ve bazıları böbrek, mesane veya prostat kanseri gibi ciddi olabilir.
İdrar değişiklikleri
İdrar farklı şekillerde değişiklik gösterebilir. Böbrek taşları, idrarınızdaki konsantre minerallerin kristalleşmesinden doğar. Konsantre idrar, susuz kaldığınız zamana benzer şekilde daha koyu, daha bulanık ve daha kötü kokuludur. Güçlü koku genellikle amonyakla karıştırılır, ancak kokunun böbrek taşından çok idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanması daha olasıdır.
Böbrek taşının tıkanması sadece ağrıya neden olmaz. Çeşitli idrar problemleri yaratabilir. Taş mesaneye yakın idrar yolunda ilerledikçe, daha sık idrara çıkabilir ve idrar sırasında ağrı hissedebilirsiniz. Böbrek taşları aynı anda her iki tarafta bile olabilir ve idrar akışını tamamen durdurabilir, bu nadir de olsa bir acil durumdur.
Ateş ve üşüme
Bazı insanlar böbrek taşı olduğunda grip benzeri semptomlardan şikayet ederler. Ve bu basit bir taştan daha büyük bir problemdir. Eğer ateş ve titremeyle birlikte böbrek ağrıları yaşıyorsanız, böbrekler veya idrar yollarında enfeksiyon gelişmiş olabilir. Acil tıbbi yardım almalısınız.
BELİRTİLER CİNSİYETE GÖRE FARKLILIK GÖSTEREBİLİR
Erkeklerin böbrek taşı geliştirme olasılığı kadınlardan iki kat daha fazladır. Ancak son yıllarda boşluk kapanıyor. Genetik, her iki cinsiyet için de büyük bir rol oynar. Ailesinde böbrek taşı öyküsü olan erkeklerin, böbrek taşı geliştirme olasılığı iki ila üç kat daha fazladır. Diğer risk faktörleri, taş oluşumuna katkıda bulunan faktörlerle ilgilidir.
En büyük risk faktörü susuz kalmaktır. Özellikle dışarıda çalışan insanlar kronik olarak susuz kaldıkları için genellikle böbrek taşı geliştirirler.
Erkek ve kadın anatomisindeki farklılıklar da farklı semptomlara yol açabilir. Erkekler için doğuma girmek gibi; taş dar üreterden geçerken karınlarında, bellerinde veya kasıklarında ağrı hissederler. Bu aynı zamanda karnın üst kısmında merkezlenen ve donuk ve ağrılı veya zonklayıcı bir ağrı olabilen bir miktar mide rahatsızlığına da neden olabilir. Öte yandan kadınlar, böbrek taşlarını donuk ağrılardan daha keskin ağrılara kadar yükselebilen adet krampları ile karşılaştırabilir.
Hem erkekler hem de kadınlar bir konuda hemfikirdir: Böbrek taşları gerçekten çok sancılı bir süreç. Böbrek taşı düşüren doğum yapmış kadınlar sıklıkla böbrek taşı ağrısının doğum ağrısından daha kötü olduğunu söylüyor.
BÖBREK TAŞLARI ÖNLENEBİLİR Mİ?
Tedaviye girmek zorunda kalmaktansa, mümkün olduğunca ilk etapta böbrek taşlarını önlemeye çalışmak en iyisidir. Düşük sıvı alımı böbrek taşı oluşumu için en büyük risk faktörüdür ve daha fazla su içmek özellikle yararlı olabilir.
Böbrek taşlarının nedenine ve bir kişinin tıbbi geçmişine bağlı olarak, bazen daha fazla böbrek taşı geliştirme olasılığını azaltmak için diyet veya ilaçlarda değişiklik yapılması önerilir. Kişi bir taşı düşürdüyse, taş türünü belirlemek için laboratuvarda analiz ettirilmesi özellikle yararlı olabilir, böylece özel önleme yöntemleri düşünülebilir.
Kalsiyum oksalat böbrek taşı oluşturma eğilimi olan kişilere, ıspanak, pazı, pancar, buğday tohumu ve yer fıstığı gibi oksalat bakımından zengin gıdaları tüketmelerini sınırlamaları önerilebilir. Ayrıca limon suyu veya limonata içmek böbrek taşlarını önlemede yardımcı olabilir.
Çoğu böbrek taşı kendiliğinden geçer ve daha büyük taşları veya geçmeyen taşları çıkarmak için başarılı tedaviler geliştirilmiştir. Böbrek taşı olan kişiler, yaşamları boyunca gelecekteki taşlara karşı risk altındadır.
Çok sayıda böbrek taşı olan bazı kişiler için evde bakım uygun olabilir. Böbrek taşı düşürürken bol sıvı içmek önemlidir. İlaçlar ağrının kontrolüne yardımcı olabilir. Bununla birlikte, ilk kez böbrek taşını düşündüren semptomlar görülüyorsa, bazı böbrek taşları tedavi edilmediğinde tehlikeli komplikasyonlara neden olabileceğinden hemen bir doktora görünmek önemlidir.
Tedavi, taşın türüne, ne kadar kötü olduğuna ve semptomlarınızın ne kadar sürdüğüne bağlı olarak değişir. Böbrek taşlarını önleyebilmek için bunların yanı sıra aşağıdaki önerileri de dikkate alabilirsiniz:
Her gün yeterince sıvı tüketin
Yeterli idrar üretmiyorsanız, sağlık uzmanınız her gün en az 3 litre sıvı içmenizi tavsiye edecektir. Bu, yeni taş oluşturma riskinizi azaltmanın harika bir yoludur. Egzersizle veya sıcak havalarda terlediğinizde kaybedilen sıvıların yerine daha fazla içmeyi unutmayın. Tüm sıvılar, sıvı alımınız için sayılır. Ancak çoğunlukla kalorisiz veya düşük kalorili içecekler içmek en iyisidir. Bu, şekerli veya alkollü içeceklerin sınırlandırılması anlamına gelir.
Diyetinizdeki tuz miktarını azaltın
Bu ipucu, yüksek sodyum alımı ile ilgili taş geliştiren kişiler içindir. Sodyum, hem idrarda kalsiyumun çok yüksek olmasına neden olabilir. Sağlık uzmanınız, çok fazla tuz içeren gıdalardan kaçınmanızı tavsiye edebilir. Uzmanlar, günde 2.300 mg’dan fazla tuz yememeyi tavsiye ediyor. Peynir (her tür), tuzlu işlenmiş etler, şarküteri etleri, hazır çorbalar, konserve sebzeler, beyaz ekmek, unlu mamuller, cips gibi tuzlu atıştırmalıklar, hazır salata sosları ve belirli kahvaltılık gevrekler, turşu, bazı çeşniler ve bazı baharat karışımları tuz bakımından yüksektir ve ölçülü olarak tüketilmelidir.
Önerilen miktarda kalsiyum tüketin
Genellikle aralarından seçim yapabileceğiniz iyi kalsiyum kaynakları, tuz oranı düşük olanlardır. Her gün yemeklerle birlikte kalsiyum açısından zengin yiyecekler veya içecekler yemek iyi bir alışkanlıktır.
Üç ila dört porsiyon kalsiyum yönünden zengin yiyecekler yerseniz, genellikle diyetinizden yeterli miktarda kalsiyum alabilirsiniz. Pek çok yiyecek ve içecekte kalsiyum bulunur.
Bol meyve ve sebze yiyin
Böbrek taşı oluşturan herkesin günde en az beş porsiyon meyve ve sebze yemesi önerilir. Meyve ve sebze yemek size potasyum, lif, magnezyum, antioksidanlar, fitat ve sitrat verir ve bunların tümü taşların oluşmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Bir porsiyon; bir ortya boy meyve veya bir patates veya bir su bardağı kadar çiğ sebze anlamına gelir. Pişmiş sebzeler için bir porsiyon yarım su bardağıdır. Doğru miktarda meyve ve sebze yemediğinizden endişeleniyorsanız, sizin için neyin en iyisi olacağı konusunda sağlık uzmanınızla konuşun.
Düşük oksalat seviyesine sahip yiyecekler yiyin
Bu öneri, idrar oksalatı yüksek olan hastalar içindir. Kalsiyum yönünden zengin besinler yemek, genellikle idrarınızdaki oksalat seviyesini kontrol edebilir. Kalsiyum tüketimi, vücudunuzdaki oksalat seviyesini düşürür. Ancak bunu yapmak idrar oksalatınızı kontrol etmiyorsa, belirli yüksek oksalatlı gıdalardan daha az yemeniz istenebilir. Neredeyse tüm bitkisel besinler oksalat içerir, ancak birkaç yiyecek çok daha fazla içerir. Bunlara ıspanak ve badem örnek olarak verilebilir. Genellikle oksalat içeren yiyecekleri yemeyi tamamen bırakmak gerekli değildir. Bunun bireysel olarak belirlenmesi gerekir ve ilk etapta oksalat seviyenizin neden yüksek olduğuna bağlıdır.
Daha az et tüketin
Sistin veya kalsiyum oksalat taşları yaşıyorsanız ve idrar ürik asidiniz yüksekse, sağlık uzmanınız size daha az hayvansal protein yemenizi söyleyebilir.
Sağlık uzmanınız beslenmenizin taş riskinizi artırdığını düşünüyorsa, size şu anda yediğinizden daha az et, balık, deniz ürünleri, kümes hayvanları, kuzu eti ve koyun eti yemenizi söyleyecektir. Sınırlanacak miktar, şu anda ne kadar yediğinize ve diyetinizin ürik asit seviyenizi ne kadar etkilediğine bağlıdır.