Bu makalemi her an hasretle andığım babama ithaf ediyorum…
Çocuklarla bağlantı kurmak, kendi kuralları ve manaları olan eşsiz bir sanattır. Çocuklar kendilerini çok az direkt söz ederler ( Haim G. Ginott). Konuşurken verdikleri iletiler çoklukla şifresi bilinmeyen bir bilgisayar üzeredir.
Çocuklarımızla bağlantı kurarken onların ne hissettiklerini nasıl anlarız?
Çocuklara güçlü sorular sorarak onların ne hissettiğini anlayabiliriz. Aslında bütün insanları keşfetmenin en güzel yolu onlara sorduğumuz sorulardan geçmektedir. Anne – baba ve çocuk, yetişkinler ortasındaki en değerli ve değerli lisan sevgidir. Pekala ebeveyn olarak çocuklarımıza nasıl sorular sormalıyız ki onları eleştiren değil, keşfeden olabiliriz (Vaillnat, G.E ). Her anne baba çocuğuna gündelik sorular sorar. “Okulda ne yaptın?”, “Sınav nasıldı?” vb. üzere sorular yöneltir. Bu sorular kişiyi keşfetme tanımaya yönelik değil, tam zıddı denetimci yaklaşımdır. Çocuklarla bağlantı halindeyken onları dinlerken yargılayıcı ve denetimci bir yaklaşım göstermemeliyiz. En kıymetlisi şartlı sevgi alış veriş yapmamalıyız. Örneğin, ‘Ödevini yapmazsan arkadaşlarınla oyun oynamana müsaade vermem.‘ üzere cümleler kurduğumuzda sevgi ile çocuğumuzu tehdit etmiş oluruz. Bu ne mana geliyor. Ödevini yapmazsan sana sevgimi vermem. Bu irtibatın yerine örneğin; “Bugün ne öğrendin?”, “Bugün seni memnun eden rastgele bir şey oldu mu?” üzere sorularla daha sağlıklı ve inançlı bağlar sağlayabiliriz. Bu durum birebir formda yetişkinler ortasında da vardır. Romantik alakalarda, eşler ortasında denetimci, merak soruları vardır. Neden? Niye soruları bireyler hakkında yargılayıcıdır ve doğal olarak karışımızdaki çocuk ya da yetişkin fark etmez bu durum karşısında savunmaya geçecektir. Bu stil irtibatlar şahıslar ortasındaki sohbetin sonlanmasına ve irtibatın zayıflamasına neden olmaktadır.
Peki biz anne – baba olarak çocuklarımızla alakaları nasıl güçlendiririz?
Ebeveynlerin çocuklarını tanıması için evvel mizaçlarını ve kişiliklerini bilmesi gerekmektedir. Ailelerin çocukları ile bağlantı kurması için çocuğun iç dünyasını merak etmesi ve onu hakikaten keşfetmeyi istemesi gerekmektedir. Bu durum biz yetişkinler içinde farklılık göstermemektedir.
Çocukları dinleyerek ve anlayarak kendi duygusal tecrübelerimizden yararlanarak yardımcı olabiliriz.
Çocukların ne hissettiklerini anlamamız için o anda ne yaşadıklarını anladığımızı göstermek için fikirlerimizi uygun sözlerle açıklamalıyız. Örneğin; Çocuğunuza bir birey olduğunu hissettirecek kelamlar kurun. Büyüdüğünü fark eden çocuğun davranışları ona nazaran değişir. Çocuğunuzla aranızda inançlı bağlanma sağlayın. Bağlantının temel kuralı anlayışlı, sempati ve sevgi lisanını tercih etmektir. Hislerimiz hayatımızın bir modülü olduğunu bilmek, yetişkinler ve çocuklar için büyük bir rahatlıktır. Çocuklara bunu benimsetmenin en yanlışsız yolu onları anlamaktan geçer.
Balıklar yüzer, kuşlar uçar ve beşerler hisseder… İnsanoğlu üzerinde otorite ve baskı kuran bireyleri hem severler, hem de kızarlar. Ailelerin çocuklara karşı tutarsız ve çelişkili davranışlar göstermesi çelişkili hislerin barındırılmasına neden olur. Duygusal benzerlikler ayna nöronlar ise çocuklara nasıl hissettiklerini anlamalarına yardım eder. Ayna karşısında fizikî özelliklerimizi benzerliklerimizi öğreniriz. Duygusal benzerlikler ise yansıtılan hislerle öğrenilmektedir ( Haim G. Ginott) . Çocuklar ebeveynlerinden gerçek bir karşılık bekler. Gerçek hisleri yansıtan cümleleri duymak isterler.
Özetlersek ebeveynler çocukların duygusal gereksinimlerine dengeli biçimde yanıt verirse inançlı bağlanma sağlanmaktadır. Çocukların duygusal gereksinimlerine karşılık vermez, kaçıngan bağlanma, çelişkili davranırsa korkulu bağlanma ortaya çıkar. Çocuklarda ve yetişkinlerde bağlanma tipleri hayatımızı etkileyen kıymetli bir faktördür. Çocuğumuzla ortamızda inançlı bağlanma sağladığımız da keyifli ve sağlıklı yaşamasını etkileriz. Keyifli insanları mutsuz beşerden ayıran en bariz özellik güçlü bağlardır. Sonuç olarak aileler çocukları ile irtibat kurarak daha güçlü alakalar sağlayabilirler. Çocuklarla güçlü bağları sağlayan değerli düzenekler ise sohbet etmek, dinlemek, sevgi lisanını kullanmaktır.
Bowlby’den sonra bağlanma teorilerin en çok katkısı olan araştırmacı Mary Ainsworth yaptığı bir çalışmada 1 yıl boyunca 26 bebeği ve anneyi konutunda ziyaret ederken annelerin reaksiyonlarını ölçmüştür. Sonuç olarak çocuk her ağladığında anne ne kadar sevgi gösterirse, çocuk daha sonraki devirde daha az ağladığını fark etmektedir. Araştırmalara nazaran çocuk ile anne ortasında inançlı bağlanma kurulduğunda çocuk kendini daha fazla inançta hissediyor. Birebir halde bu durum biz yetişkinler içinde geçerlidir. Zayıf ya da yüzeysel toplumsal bağlar; bağışıklık sistemimizi olumsuz tesirler. Velhasıl sevdiklerimizle güçlü bağlantılar kurduğumuzda hastalandığımızda duygusal destekleyici özelliğini göz gerisi edemeyiz. İnançlı bağlanma yalnızca bedensel sağlımızı değil, ruh sıhhatimizi da etkilemektedir. Bu nedenle çocuk yetiştirme teknikleri hürmet ve anlayış üzerine kurulduğunda gelişme gösterir. Anne – baba ortasında etkileyici alakada hislere karşı daha hassas ve gereksinimlere karşı daha fazla hassaslıkla sağlanabilir.
Doğru sorular şahısları birbirine yakınlaştırır, şahısları ayıran karşılıklardır.
Cihan Taş
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio