Doğum, bayanın ömründe en acı veren olaylardan biri. Lakin travmanın milyonlarca yeni anne üzerinde bıraktığı uzun devirli tesirler hala gereğince dikkate alınmıyor.
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (PTSD) çok gerilim, dehşet ve hüzünlü olayların akabinde yaşanan bir durum. Birinci Dünya Savaşı’ndan dönen askerlerde birinci teşhisler konmuştu. 100 yılı aşkın vakit geçse de PTSD hala savaşla ilişkilendirilen ve daha çok erkeklerin yaşadığı bir rahatsızlık olarak düşünülüyor.
Halbuki dünyada milyonlarca bayan da doğum sonrası PTSD semptomları gösteriyor.
Doğum travmasını ağır yaşayan bayanlar, o andaki kaygı ve çaresizlik hislerini daha sonra da kabuslar, canlı anılar ve geçmişe dönüş biçiminde deneyim edip bunları hatırlatan olaylar karşısında panik, telaş ve ıstıraba kapılabiliyor, o travmayı hatırlatan her şeyden kaçma, o husus hakkında konuşmama eğilimine girebiliyor.
Bu ağır semptomlara karşın doğum sonrası PTSD lakin 1990’larda resmi kabul gördü.
Dünya Sıhhat Örgütü bilgilerine nazaran, gebelik ve doğumla ilgili problemlerden ötürü dünyada her gün 803 bayan hayatını kaybediyor.
Doğum sonrasında kaç bayanın PTSD semptomları gösterdiğine dair fazla data bulunmuyor. Bu sorunun 100 doğumdan 4’ünde ortaya çıktığı varsayım ediliyor. 2003’te yapılan bir araştırmada da “travmatik doğum” yapan bayanların üçte birinde daha sonra PTSD ortaya çıktığı görüldü.
Dünyada her yıl 130 milyon bebeğin doğduğu düşünülürse bugün çok sayıda bayanın teşhis konmamış halde doğum sonrası PTSD sorunu yaşadığı varsayım edilebilir.
PTSD riski ne vakit artıyor?
Doğum sonrası PTSD semptomları farklı halde ortaya çıkabiliyor. Doğum anının hafızada geri dönüş formunda ve tıpkı acı ve endişe hissiyle daima tekrar yaşanması, kişinin kendisini tehdit altında hissetmesi, takıntılı davranış geliştirme yahut çok tasa hissi gibi…
Uzmanlar, doğumun denetimli bir biçimde gerçekleşmediği kanısına kapılan, o sırada kâfi bakım ve takviyeden yoksun olan bayanların PTSD riskinin daha yüksek olduğunu söylüyor.
Doğumdan çok evvel öteki bir travma yahut depresyon yaşamış bayanlarda PTSD riskinin beş kat arttığı söz ediliyor.
Anıların depolanması sorunu
PTSD beyin ve hafızanın işleyişi ile ilgili denebilir. Olağanda anılar beynin hipokampus bölgesinde depolanır. Lakin travmatik bir olay yaşayan kişinin zihni, insanın evrim sürecinde gelişmiş ve kendisini etraftaki tehlikelerden muhafazasını sağlayan “savaş yahut kaç” yansısı vermeye başlar ve beynin dehşet ile ilgili kısmı olan amigdal bölgesi devreye girer. Bu ise anıların inançlı bir halde depolanması yerine beynin bu ilkel kısmında takılıp kalmasına neden olur.
Travma yaşanan anı hatırlatan bir olay, örneğin televizyonda doğum yapan bir bayan görmek, kişinin tekrar o anın tehlikesini canlı bir formda hissetmesine ve panik atak üzere fizikî yansılara neden olabilir.
PTSD semptomları gösteren eski askerlerin beynindeki sağ amigdal bölgesinin öteki insanlarınkine kıyasla yüzde 6 daha büyük olduğu görüldü. Bu bölgenin endişe hissinin denetimi ile ilişkili olduğu biliniyor.
Tıpkı durumun doğum sonrası PTSD yaşayan bayanlar açısından da geçerli olup olmadığı incelenerek kimlerin risk altında olduğu belirlenip geç teşhislerin önüne geçilebilir.
Teşhisi etkileyen faktörler
Teşhis konusundaki mahzurlardan biri de bayanların uygun bir anne olmadıkları yahut bebeklerini sevmedikleri duygusu yahut izlenimi yaratma telaşı ile bu bahiste konuşmaktan çekinmesi.
Kimileri doğum travmasının feminist bir sorun olduğuna,
