Tüm dünyaya yayılan koronavirüs pandemisi, insanların konutlarına kapanmasına, sonların kapatılmasına ve ekonomik istikrarsızlığa yol açtı. Son günlerde tedbirler neredeyse büsbütün ortadan kalktı, fakat pandeminin ruhsal tesirleri hala sürüyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali akabinde ekranlara yansıyan savaş ve artırım haberleri de eforu.
Gidişatı izleyip de kaygılanmamak pek kolay değil. Lakin gerilimli ve sıkıntı devirlerde bile keyifli kalmak için yapılabilecek kimi şeyler var.
His dünyası, son derece karmaşık lakin birebir vakitte üzerinde en çok inceleme yapılan alanlardan biri.
- Einstein’ın memnunluk formülleri 1 milyon 560 bin dolara satıldı
- Memnunluk hormonlarınızı güzel kullanıyor musunuz?
- Memnunluk takıntısından neden kurtulmalıyız?
BBC Future, yıllarca dünya çapında birçok psikoloji uzmanıyla görüştü ve gerilimle daha güzel baş etmenin yolları hakkında görüş aldı. Kısa bir müddet evvel bu bahisteki araştırmaları taradık. İşte her ne olursa olsun memnun kalmanın, kimileri sizi şaşırtacak olan ipuçları.
1. Dikkatinizi dağıtın
Pandemi, savaş ya da sizi gerilime sokan her neyse, onu başa takıp, tekrar tekrar düşünme döngüsüne girmek çok kolay.
Fakat kısa bir müddet evvel meydana gelen gerilimli bir olayı düşünmek yerine, öteki bir mevzuya odaklanarak dikkatinizi dağıtırsanız, tansiyonunuzun düşmesine yardımcı olabiliyor.
2. Meditasyonun herkese uygun gelmeyeceğini unutmayın
Güç periyotlarda meditasyonu yararlı bulan birçok kişi var. Kimilerine ise hiç âlâ gelmiyor. Nedeni de üstte anlatılan, gerilimli durumları uzun uzadıya düşünme eğilimini tetikleyebilecek olması.
Zihni boşaltmaya çalışırken, o boş zihne gerilim yaratan kanılar doluşabiliyor.
Meditasyonun yararlarıyla ilgili bulguların tahminen de fazla kesin olmaması tahminen de bundan kaynaklanıyor.
Zihnini boşaltmakta zorlananların meditasyon dışında bir bahse odaklanmaları tavsiye edilebilir.
3. Duruma diğer gözle bakın
Hislerimizi nasıl bir çerçeveye oturttuğumuz, onları yorumlama biçimimizi de etkiliyor.
Derren Brown, 2017 tarihinde yayınlanan Happy (Mutlu) ismindeki kitabında neleri ele aldığını anlatırken, maça çıkarken “kazanmam gerek” diye düşünen bir tenis oyuncusu örneği veriyor. ‘Kazanmak her şeydir’ gözüyle bakınca, kaybetmek kendini çok kıymetsiz hissettirebiliyor.
Bu, genelde mükemmeliyetçilerin düştüğü bir tuzak ve onlar da zati bu nedenle, başaramadıklarını düşündüklerinde daha çok suçluluk duygusu, utanç ve öfke duyuyorlar. Vazgeçme olasılıkları bile bu nedenle daha yüksek olabiliyor.
Maça “Elimden gelenin en uygununu yapacağım” diye çıkan oyuncu ise sahiden de bunu yapmışsa, kaybedince o kadar acı çekmiyor. Başarısızlığın nasıl yorumlandığı, iki oyuncunun kendilerinden beklentilerine bağlı olarak değişiyor.
Bunun günlük hayata nasıl uyguIanabileceğini düşünmeye paha: “Hastalanmayacağım, hastalanamam” üzere denetiminiz dışındaki bir duruma odaklanmak yerine, “hijyen kurallarına uyacağım, toplumsal arayı koruyacağım” diyerek, elinizden gelenin en uygununu yapmaya çalışabilirsiniz.
Burada anahtar sözcük denetim. Gerilimli durumlar, genelde denetimimizin dışındaki şartlardan kaynaklanıyor ve bunları denetim etmeye çalıştıkça daha da sıkılıyor ve endişeleniyoruz. Meğer denetim edilebilecek şeylere odaklanmak, korkuları azaltabiliyor.
4. Olumlu düşünmeyi yahut memnunluğu takıntı haline getirmeyin
Bu biraz karşıt gelebilir, lakin vilayetle de olumlu düşünmek için uğraşmak tersine neden olabiliyor. Mutluluğun peşine düşmek de o denli. Bunun nedenlerinden biri, kendi mutluluğumuzu ne kadar çok düşünürsek, oburlarının memnunluğunu o kadar az düşünmemiz. Bu da kendimizi insanlardan kopuk ve izole hissetmemize yol açabiliyor.
Memnun olmaya çalışmakla, vaktin akıp gittiği hissine kapılmak ortasında da bir ilişki var.
Daha evvelki örnekte olduğu üzere “Mutlu olmam gerek” diye bir sonuca odaklanırsanız, muvaffakiyete ulaşamadığınız anda kendinizi daha da makûs hissedebilirsiniz. Meğer gerilimli periyotlarda, kendini keyifli hissetmekte zorlanmak son derece doğal.
Her gün bize memnunluk getirecek küçük şeylere odaklanarak, kendimizi daha yeterli hissedebiliriz.
5. Küçük şeylere odaklanın
O halde, memnun olmaya çalışmak yerine, bizi memnun eden küçük şeylere odaklanmak daha âlâ denilebilir.
Deri Minutes to Happiness (Mutluluğa On Dakika Kala) isimli kitabın müellifi Sandi Mann, İngiltere’de Central Lancashire Üniversitesi’ne öğretim üyesi. Mann, günlük tutmayı tavsiye ediyor. Stratejisi, “pozitif psikolojiye” dayalı. Olumlu psikoloji, her gün bize memnunluk getirecek küçük şeylere odaklanmanın, ruh halini düzeltebileceği temeline dayanan bir psikoloji kısmı.
Mann aşağıdaki altı soruyu cevaplamanın memnunluğu bulmamıza yardımcı olabileceğini söylüyor. Üstelik bunu yapmak yalnızca 10 dakika alıyor:
1. Sıradan da olsa, hangi tecrübelerden zevk aldınız?
2. Ne çeşit övgüler yahut yorumlar aldınız?
3. Yalnızca şanslı olduğunuz anlar nelerdi?
4. Küçük de olsa, başarılarınız nelerdi?
5. Nelere minnet duydunuz?
6. Âlâ hislerinizi nasıl tabir ettiniz?
Bunların yanıtını yazacağınız kısa bir günlük tutmanın iki açıdan faydası var. Yazmak, size memnunluk veren küçük şeyleri hatırlamanıza yardımcı oluyor. Ayrıyeten, geçmişte sizi memnun eden her şeyin kayıtlı olduğu, ileride üzerinde düşünebileceğiniz bir arşiv oluşturuyor.
Balkona “Her şey düzelecek” pankartı asan italyanlar6. Paklık yapın, konutu düzenleyin
Meskenden çıkamadığınız anlarda, bu fırsatı kıymetlendirerek paklık yapın. Meskenin kalabalık ve dağınık olması yapılacak işlere odaklanmayı zorlaştırıyor. Bilhassa de pandemi devrinde olduğu üzere meskenden çalışacaksanız, ortalığı toplamak işinizi daha yeterli yapmanızı sağlayabilir.
Yatak odasının dağınık olması ile ahenge zorluğu ortasında, dağınık bir mutfakla abur cubura uzanmak üzere sıhhatsiz seçimler yapmak ortasında irtibat olduğu söyleniyor.
Meskende daha çok vakit geçirecekseniz, hayat alanınızı derleyip toparlamaya değecektir.
Lakin eşyaları ayıklamak herkese düzgün gelmeyebilir. İstiflemeyi sevenler, birtakım eşyaların varlığından güç alıyor olabilir. Bu türlü bireyler için ortalığı toplamak, beynin ağrıyı işleyen kısımlarını harekete geçirebilir.
7. Toplumsal medyanın tesirini dengeleyin
Toplumsal medya makûs haberlerle dolu üzere görünebilir, fakat pek çok kişinin arkadaşları ve sevdikleriyle ilgilerini yürüttüğü kıymetli bir mecra.
Telefonunuzu yatak odanıza sokmamak, yahut ekrana bakarak geçirdiğiniz vakti sınırlamak, toplumsal medyanın olumsuz tesirlerini dengelemenize yardımcı olabilir.
8. Kentten çıkın
Kentte yaşıyorsanız, yapılabilecek öbür bir şey de kısa bir müddet oradan ayrılmak.
Kentte yaşayanlar ortasında moral bozukluğu oranları oldukça yüksek. Lakin bir su görüntüsü ya da masmavi bir gökyüzü bunu düzeltebiliyor.
2016’da kaleme alınan bir makaleye nazaran, gördüğünüz ‘mavilik’ oranı yalnızca yüzde 20 yahut yüzde 30 oranında artsa bile, gerilim ortalamanız bir alt düzeye düşebiliyor.
İşin ilginci, yeşil alanlar birebir etkiyi uyandırmıyor, bu nedenle kırlara gitmek yerine deniz kenarını tercih etmek daha güzel.
Bir dahaki sefere dünya hakkında endişelenmeye başladığınızda, sizi kaygılandıran bahisleri tekrar tekrar düşünmek, daima toplumsal medyadan gelen haberlere bakmak, yahut herkes için olmasa da meditasyon yapmak yerine bu adımlardan kimilerini atmayı düşünün. Unutmayın: hisleri şekillendirmek bizim elimizde.