Daha evvel tekraren izlediğim Azra Kohen’in kitabından uyarlanan “Fi” isimli diziye dün akşam tekrar başladım. Hem ana karakterin psikiyatrist olması hem de Netflix’te izleyecek düzgün bir şey bulamamam buna sebep oldu. Bir sineması ikinci defa izlediğimizde o güne kadar dikkatimizi çekmeyen bir şey görürüz, birebiri oldu bana da.
Hiç Louvre Müzesi’ne gittiniz mi bilmiyorum ya da Dom Katedraline.
Oralara gittiğinizde ünlü heykelleri, tabloları görünce içimizde çok garip bir hayranlık ve ürkme hisleri olur. Bilhassa Dom Katedralinin ihtişamı karşısında gözlerim dolmuştu benim. Psikoloji biliminde bu sanat çarpmasının bir ismi var:
“Stendhal Sendromu” yani kişinin kusursuz bir sanat yapıtının ihtişamı karşısında kendinden geçme hali. “Sanat zehirlenmesi” diye de geçiyor.
Dizide de bu sendrom geçiyor. Bende araştırmak istedim ve kendimi bu sayfalarda buldum :)
19 yy.da Fransız muharrir Stendhal, Floransa’da bulunan Santa Croce Bazilikası’nı gezerken bedeninde değişik rahatsızlıklar fark eder. (Kalp çarpıntısı ve halsizlik gibi)
Stendhal: “Floransa’da olmaktan, o süper insanların mezarında dolaşmaktan ötürü kendimden geçmiştim. Bu büyük hoşluğun fikri beni avuçları içine almıştı. Bir an ilahi hislere gömüldüm. O an her şey ruhuma sahicilikle hitap etmeye başladı. Ah,keşke unutabilsem. Kalbim süratle atmaya başlamıştı. Hayat gözlerimin önünden çekilmişti. Yürürken yere yuvarlanıp gitmekten korktum.” diye anlatır o günkü hislerini.
Psikosomatik hastalıkların ortasına Stendhal Sendromu da girer.
Floransa sendromu olarak da isimlendirilen bu sendromdan etkilenenlerden biri de çok tanıdık bir isim olan Sigmund Freud. Yunanistan’a yaptığı bir seyahatten çok etkilenen Freud bir makalesinde bu his yoğunluğundan bahseder. Yaşadığı tecrübeyi ”endişe verici bir yabancılaşma duygusu” olarak tanımlar. Hatta Freud’un Davut heykelinin karşısında bayıldığı söylenmektedir.
2014 yılında da bahisle alakalı mükemmel bir deney yapıldı. İtalya’daki bir sanat araştırmaları merkezinin, psikolog ve teknik uzmanlarla işbirliği içinde yaptığı deneyde, Floransa’da bulunan Medici Riccardi Sarayı’nın ziyaretçileri gözlemlendi.
Medici Riccardi Sarayı’nda, fresklerle süslü şapeli gezen ziyaretçilerin kalp atış ve nefes alış suratları, tansiyonları, göz ve kas hareketleri incelendi. Fresklere bakan ziyaretçilerin manzaraları kaydedildi ve kendilerinden yapıtlara bakarken neler hissettiklerini yazmaları da istendi.
Deneyde, birtakım ziyaretçilerin yapıtlara bakarken yüz kaslarının gevşediği, gözbebeklerinin küçüldüğü, kalp atışı, nefes alış suratı ve tansiyonlarında değişiklikler olduğu belirlendi.
Görsel sanat yapıtlarına işitsel uyarıcılar da eşlik ettiğinde ise beyindeki aktivitenin daha da arttığı görüldü. Ziyaretçilerin kimileri da hislerini ‘aşırı duygulanma’ ve ‘tatlı bir yorgunluk’ olarak tanımladı.
Siz de benim üzere sanat aşığıysanız aman dikkat zehirlenmeyin.
‘Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir.’ ©Onedio