Gen haritamıza bakarak ve yakın aile etrafımızın geçmiş sıhhat problemlerine göz atarak, hangi hastalıklara yatkın olduğumuzu anlayabiliyoruz. Bu da bizi evvelden tedbir almaya yahut şuurlu hareket etmeye itiyor. Yapılan son araştırmalar sonucunda nörologlar, zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluklarının izini de genetiğinize bakarak sürebileceğinizi söylüyor.
Kaynak: https://www.nimh.nih.gov/health/publi…
Zihinsel hastalıklar ve duygudurum bozuklukları bir kişinin düşünme formlarını, hislerini ve olaylar karşısında sergiledikleri davranış biçimlerini direkt olarak etkileyen rahatsızlıklardır.
Ayrıca tek taraflı bir şey de değildir zira sahip oldukları rahatsızlık, hayatlarını ve kurdukları bağlantıları de direkt tesirler. Depresyon, anksiyete, bipolar kişilik bozukluğu ve daha birçok duygudurum bozukluğunun yahut zihinsel hastalığın ismini biliyoruz, kimilerimiz bunu yaşıyor ya da kimilerimiz yaşayan birine dayanak oluyor.
Peki size, bu hayatımızı etkileyen kalıcı yahut süreksiz bu rahatsızlıkların yalnızca gerilimli olduğumuz, travma geçirdiğimiz, makûs ilgiler ya da makûs bir hayat yaşadığımız için olmadığını söylesek?
Aslında bu duygudurum bozuklukları ve öbür zihinsel hastalıklar, hayatın akışında başımıza gelen şeylere verdiğimiz reaksiyonlardan çok daha fazlası!
Günlük tecrübelerimiz, kayıplarımız, çıkarlarımız, inişlerimiz ve çıkışlarımız elbette ki mental sıhhatimizi etkileyen şeyler. Ancak yaygın bilinenin tersine, genlerimizin de bu işte hissesi var!
Ulusal Akıl Sıhhati Enstitüsü NIMH tarafından yürütülen ve finanse edilen bir araştırma, zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluklarının, biyolojik, çevresel, ruhsal ve genetik faktörlerin bir kombinasyonunun sonucu ortaya çıktığını söylüyor.
Dahası, araştırma sürecindeki her yeni bilgi, makul genlerin ve gen varyasyonlarının zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluklarıyla alakalı olduğunu kanıtlıyor.
Her ne kadar genlerimizin, mental sağlığımızda rol oynadığı kanıtlanmış olsa da bu elbette tek belirleyici faktör değil. Yani zihin hastalıkları yahut duygudurum bozuklukları genetik diye keskin bir çıkarım yok ortada.
Yine de uzmanlar, ferdî riskinizin yüksek olup olmadığını belirlemek ve anlamlandıramadığınız durumlar içerisinde kaldığınızı hissettiğinizde genlerinizi de işin içine katarak düşünmenin çok yararlı olabileceğini vurguluyor.
Genler, çabucak hemen her hücremizde bulunan ve anne babalarımızdan bize geçen DNA kesimleridir. Kimi hastalıklara, genetik mutasyonlara yahut bir yahut birden fazla spesifik gendeki kalıcı değişikliklere sebep olabilirler.
Genetik yapınız yahut öbür bir deyişle genomunuz, beyninizin işlevlerini etkileyebilir. Münasebetiyle, pek çok zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluğu da dahil olmak üzere tüm başka hastalıklarda da genleriniz ve varyantları bir hastalık yahut rahatsızlığa yakalanma riskinizi azaltır yahut arttırır.
“Peki bu genler, zihin hastalıkları ve duygudurumu bozukluklarına yakalanma durumunu nasıl etkiliyor olabilir ki?” dediğinizi duyar üzereyiz. Kısaca davranışsal özellikler DNA’nıza yahut genetik yapı taşlarınıza bağlanmış olabilir.
Örneğin, nasıl ki yakın yahut uzak aile bireylerinizin kalp rahatsızlığı geçmişi olması sizin de kalp rahatsızlığı yaşama riskinizi arttırıyorsa, tıpkı durum birçok zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluğu için de geçerli.
Bu husus üzerinde yürütülen son çalışmalar, ailenizden birinin geçmişinde, depresyon, anksiyete, panik atak, obsesif-kompulsif bozukluk, yeme bozukluğu, nöro-bilişsel bozukluklar, uyku sıkıntıları yahut şizofreni üzere psikotik bozukluklar varsa, sizin de buna emsal yahut birebir aynı sıhhat meselelerini yaşama riskinizin yüksek olabileceğini söylüyor.
Genetik faktörler, beynin travmalar yahut öbür aksaklıklarla başa çıkma ve yönetme yeteneğini azaltıyor. Zihinsel hastalık ve duygudurum bozukluklarının riskini arttırıyor ve böylece, bizi bu hastalıklara daha yatkın ve savunmasız hale getirebilecek güce sahip oluyor!
Araştırmacılar ve nörologlar, pek çok hastalığın ve bozulmuş hissin kalıtsal oluşunu ve birtakım zihinsel hastalıkların benzeri niteliklere sahip olarak ortaya çıkışını, gen transferinin bu süreçteki kıymetli rolüne bağlıyor.
Bu noktada da genlerinize bir göz atmanın ve mevzu mental sıhhatiniz olduğunda şahsî riskinizi belirlemenin değeri artıyor. Ulusal Zihin Sıhhati Enstitüsü NIMH’nin bunu nasıl belirleyebileceğiniz konusunda bir önerisi var!
Aile sıhhati geçmişinizi denetim etmek önceliğiniz olmalı. Şayet anne, baba, anneanne, babaanne, dede, amca, hala, dayı yahut teyze üzere birinci derece akrabalarınızdan birinin bu türlü bir geçmişi varsa bunu ortaya çıkarmak, hekiminizin size daha yanlışsız tavsiyelerde bulunmasına, tedaviler önermesine ve erken teşhis koymasına katkıda bulunabilir.
Aile üyelerinizden aldığınız bilgilere dayanarak riskinizin yüksek olduğuna karar verirseniz, bir üst etaba geçebilir ve bir genetik danışmanını ziyaret edebilirsiniz.
Genetik danışmanları, mevcut aile sıhhati geçmişinizin, ailenizi ve sizi nasıl etkileyebileceği konusunda sizi bilgilendirebilir, gerekli görürse sizden aşikâr genetik testleri yaptırmanızı isteyebilir. Böylelikle siz de daha sağlam adımlarla ve şuurlu bir formda hareket etmiş olursunuz!
