Şu içinde bulunduğun tek anlık ömrünü fırsat bil ve onunla meşgul ol, ne geçmişe üzül ne gelecekten kork.
-Mevlâna
Vücudun çeşitli içsel ve dışsal uyaranlara verdiği otomatik reaksiyon olan gerilimi, günlük hayatta karşılaşılan olayların, insan bağlarındaki baskının sonucu hissedilen kahır ya da zorlanma durumu olarak tanım edebiliriz. Gerilim, insanın baş edebilme gücünü aşan ya da zorlayan durumlarla karşılaştığında kendini koruyabilmek için verdiği otomatik reaksiyonlardır. Gerilimin asıl kaynağı, hayattaki aksilikler ve meselelerdir. Gerilimi ekseriyetle sorunun ortaya çıkmasını engelleyemediğinizde ya da meseleye tahlil bulamadığınızda yaşarsınız.
Sınırlarınızı zorlayan ve yapamayacağınızı düşündüğünüz her şey gerilim yaratır. Gerilim, daima olumsuz düşünmek, yersiz telaşlar duymak üzere nedenlerle kendinizin ürettiği bir sonuç da olabilir. Gerilime karşı dayanıklılığınızı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Örneğin, olumlu ve umutlu bireyler gerilimle daha sağlamdır. Zorluklarla baş etme yeteneğinize güveniyorsanız gerilime karşı daha güçlü olursunuz fakat her şeyin denetiminiz dışında olduğunu düşünüyorsanız gerilimden kaçamazsınız.
Stres durumunda fizyolojik ve ruhsal istikrar bozulur. Kişi dengeyi sağlamak için fizyolojik ve ruhsal değişimler yaşar. Gerilimle ilgili belirtiler, fizikî, duygusal, zihinsel ve toplumsal olmak üzere dört kümede toplanabilir:
1. Fizikî Belirtiler: Baş ağrısı, sistemsiz uyku, sırt ağrıları, çene kasılması yahut diş gıcırdatma, kabızlık, ishal ve kolit, döküntü, kas ağrıları, hazımsızlık ve ülser, yüksek tansiyon yahut kalp krizi, çok terleme, iştahta değişiklik, yorgunluk yahut güç kaybı, kazalarda artış.
2. Duygusal Belirtiler: Kaygı yahut kaygı, depresyon yahut çabuk ağlama, Ruhsal durumun süratli ve daima değişmesi, asabilik, gerginlik, özgüven azalması yahut güvensizlik hissi, çok hassasiyet yahut kolay kırılabilirlik, öfke patlamaları, saldırganlık yahut düşmanlık duygusal olarak tükendiğini hissetme.
3. Zihinsel Belirtiler: Konsantrasyon, karar vermede zahmet, unutkanlık, zihin karışıklığı, hafızada zayıflık, çok derecede hayal kurma, tek bir fikir yahut niyetle meşgul olma, mizah anlayışı kaybı, düşük verimlilik, İş kalitesinde düşüş, yanılgılarda artış, muhakemede zayıflama.
4. Toplumsal Belirtiler: İnsanlara karşı güvensizlik, diğerlerini suçlamak, randevulara gitmemek yahut çok kısa vakit kala iptal etmek, İnsanlarda kusur bulmaya çalışmak ve kelamla rencide etmek, haddinden fazla savunmacı tavır, birçok bireye birden küs olmak, konuşmamak.
İyi Gerilim ve Berbat Stres
Günümüzde birçok insan, farkına varmasa bile ağır bir gerilim yüküne sahiptir. Güzel ya da makus ne olursa olsun hayatımızdaki zihinsel değişiklikler, gerilimli durumlardır. Günlük rutin hayatımızda değişikliğe neden rastgele bir şey, gerilim vericidir. Çağdaş toplumun hastalığı olarak tabir edilen gerilim, aslında günlük ömrün bir kesimidir. Bize etraftaki uyaranlar karşısında daha yeterli davranma ve seçim yapma fırsatını verir. Kişinin etrafından gelen tesirlere reaksiyon vermeye yetecek güçten mahrum olması manasına gelen “sıfır stres” ölümdür ve hayatla uyuşmaz. Tam aksisi olarak kişinin çok güç sarf etmesine ve tükenmesine yol açan “aşırı stres” de ölümcül olabilir.
Motive eden, harekete geçiren, fakat bunu yaparken dehşet, telaş, huzursuzluk üzere güç azaltıcı, yorucu hislere sebep olmayan gerilim “iyi stres”tir. Ağır ruhsal uyarımlar nedeniyle yoran “kötü stres” yaşlanmaya sebep olur ve ömrü kısaltır. Makûs gerilim bağışıklık yanıtlarını da olumsuz tesirler. Yaratıcılığa, üretime, umuda, memnunluk çağrışımlarına, sevgiye, yardıma, merhamet hissine, işbirliğine, uzlaşmaya yönelten gerilimler ise ömrü uzatıcı, bağışıklık yanıtını güçlendiricidir.
Stresi denetim altına alma yolları
Stresle baş etmek için kullanabileceğiniz pek çok yol vardır. Gevşeme teknikleri, sorun çözme marifetleri geliştirme, algılama stratejileri geliştirme, irtibat hünerlerini arttırma, vakti faal kullanma, antrenman, spor, diyet yapma bunların başında gelir. Gerilim ile tesirli formda baş etmek için öncelikle aşağıdakileri yapmanız gerekir:
1. Sağlıklı ömür alışkanlıkları geliştirin (beslenme, uyku nizamı, antrenman vb.)
2. İşlerinizi ertelemeyin. Evvel büyük ve değerli işlerinizi sonra küçük işlerinizi yapın.
3. Zihninizi denetim edemediğiniz vakit olaydan biraz uzaklaşın dinlenin ve sonra geri dönün.
4. “Hayır” demeyi öğrenin.
5. Yakınlarınıza hislerinizi ve niyetlerinizi anlatın, onlarla meselelerinizi paylaşın.
6. Çok denetimci olmadan olayları akışına bırakın.
7. Değiştirebileceğiniz şeyler için gayret edin, değiştiremeyeceklerinizi kabul edin.
8. Kendinize vakit ayırın, hobi edinin.
9. Ruhunuzu dinlendirmek için müzik dinleyin, yoga ya da meditasyon yapın.
10. Diğerlerine yardım edin ve onların da size yardım etmesine müsaade verin.
Stresinizi yönetmekte zorlanıyor, gerilimin ruhsal ve bedensel tesirlerini çok ağır yaşıyorsanız, bir psikologla görüşüp, dayanak alarak gerilimle daha düzgün ve aktif bir biçimde baş edebilirsiniz.
Web
YouTube
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
