– “Güzelavrat otunun ziyanı kadar faydası da var”
Güzelavrat otu bir çok hastalıkların yanı sıra mantar tipleri ve kimi tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisinde kullanılıyor
Karadeniz Teknik Üniversitesi İlaç ve Farmasötik Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Sena Sezen, “Bu bitki içerisinde atropin ismi verdiğimiz, alkaloid yapısında bir maddeyi yüksek oranda taşır”
“Atropin içeren ilaçlar, klinikte çeşitli emellerle kullanılır; bunlar ortasında ameliyat öncesi anesteziye hazırlık, birtakım göz hastalıkları, mide barsak sistemi ile ilgili kimi hastalıkların tedavisi ve ayrıyeten öteki kimi ilaçlar, makul mantar çeşitleri ve kimi tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisi yer almaktadır”
TRABZON – Ülkemizde son devirlerde yaşanan zehirlenme hadiselerinin ıspanağa karışan güzelavrat otunun neden olmasıyla ilgili ihtarlarda bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi İlaç ve Farmasötik Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Sena Sezen, kelam konusu bitkinin tıbbı alanda bir çok hastalığın yanı sıra zehirlenme hadiselerin tedavisinde kullanıldığını söyledi.
Yapraklarının ezkaza tüketildiğinde zehirlenmelere yol açtığını belirten Sezen, “Bu bitki içerisinde atropin ismi verdiğimiz, alkaloid yapısında bir maddeyi yüksek oranda taşır. Atropin içeren ilaçlar, klinikte çeşitli maksatlarla kullanılır. Bunlar ortasında ameliyat öncesi anesteziye hazırlık, kimi göz hastalıkları, mide barsak sistemi ile ilgili kimi hastalıkların tedavisi ve ayrıyeten öteki kimi ilaçlar, makul mantar tipleri ve birtakım tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisi yer almaktadır. Kendisi de çok önemli zehirlemeye neden olabilen atropin hususunun dozu, yani kullanılan ölçüsü çok kıymetlidir. Değerli tedavi edici tesirlerine karşın, yanlış dozda kullanıldığında yahut atropin içeren bitkiler büyük oranda tüketildiğinde ölümcül zehirlenmelere yol açar. Zehirlenmelerde en spesifik belirti ani başlayan yakın görme bozukluğu ve gözbebeği büyümesidir. Kuru-kızarmış deri, halüsinasyonlar, ajitasyon, ateş yüksekliği, havale, şuur değişikliği, bayılma, göğüs ağrısı, bedende istemsiz hareketler, titreme üzere çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Koma, teneffüs zahmeti ve mevte kadar giden ağır bir klinik tablodur. Zehirlenme hadiselerinde, kuşkulu bitkinin hastaneye getirilmesi gerçek teşhise katkı sağlayacaktır” dedi.
“Üretim evresinde denetim yapılmalıdır”
KTÜ Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi birebir vakitte İLAFAR Araştırma Kümesi Sorumlusu Doç. Dr. Gülin Renda ise, güzelavrat otunun bölgede nemli orman altlarında yetişen otsu yahut yarı çalımsı yüksek bir bitki olduğunu tabir ederek, “Ispanağın, güzelavratotu yani Atropa belladonna ile ve adamotu olarak bilinen Mandragora autumnalis ile karışabildiği söz edilmektedir. Güzelavratotu bölgemizde nemli orman altlarında yetişen otsu yahut yarı çalımsı yüksek bir bitkidir ve yaklaşık 2 metreye kadar boylanır. Gövdesi dallanmıştır, yaprakları kısa saplı, oval yahut eliptik formlu ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, uzunluğu ise yaklaşık 30 cm’ye kadar uzamaktadır ve doruğu sivridir. Adamotu bitkisi daha çok Güney ve Batı Anadolu’da bilhassa tarihi harabelerin etrafında yetişir. Yapraklar bitkinin tabanında rozet formunda bulunur. Her iki bitki de atropin, hiyosiyamin ve skopolamin taşır. Yaprakları ezkaza tüketildiğinde zehirlenmelere yol açarlar. Ispanak ülkemizin birçok yöresinde yetiştirilen bir sebzedir. Üretimi yapılan vilayetlerin başında İzmir, Ankara, Bursa ve Samsun gelir. Ispanakta gövde otsu yapıdadır, bitki uzunluğu 40-80 cm ortasında değişmektedir. Etli yapraklı çeşitlerde yapraklar ekseriyetle oval biçimlidir. Yapraklar 2-30 cm uzunluğunda ve 1-15 cm genişliğinde olabilmektedir. Yaprak biçimlerine nazaran; yuvarlağa yakın oval ve yaprak uçları sivri çeşitler, yaprak ayasının dilimlenme özellikleri farklı olan çeşitler ve yaprak yüzeyine nazaran, düz olan ve kabarcıklı olan ıspanak çeşitleri bulunmaktadır. Öteki zehirli bitkilerin yapraklarının ıspanağa nazaran biraz daha ince olduğu söylenebilir. Bu nedenle diğer bitkilerle karışma durumu açısından bilhassa üretim etabında denetim yapılmalıdır” sözlerini kullandı.
