Halk arasında istifçilik olarak bilinen kompulsif biriktirme hastalığı (dispozofobi), çok sık görülen bir hastalıktır. Bu hastalığa sahip olan kişiler; değersiz, eski, evde işe yarama ihtimali dahi olmayan birçok eşyayı çöpe atmayıp biriktiriyor ve zamanla eşyalarla duygusal bağ kuruyor.
Zamanla evlerinde adım atacak yer kalmayınca hem kendileri hem de birlikte yaşadıkları kişiler için sıkıntılı durumlar ortaya çıkıyor.
Bu hastalığın temelinde genetik faktörler, travmalar, erken çocukluk dönemlerinde maruz kalınan aile tutumları, ayrılık anksiyetesi olarak da bilinen terk edilme korkusu gibi sebepler yatabiliyor.
Peki, kompulsif biriktirme hastalığı (istifçilik) belirtileri neler? Kompulsif biriktirme hastalığından kurtulmanın yolu var mı? İşte, Kompulsif biriktirme hastalığı (istifçilik) belirtileri ve tedavisi..
KOMPULSİF BİRİKTİRME HASTALIĞI NEDİR?
Günümüzde nüfusun neredeyse %3’ünde görülen kompulsif biriktirme hastalığı (dispozofobi); kişilerin değersiz, kullanılmayan ve sağlıksız bir ortam yaratan birçok eşyayı saklamaları, biriktirmeleri veya atmamaları olarak tanımlanabilir. Bu hastalıkta, saklanan eşyalar düzensiz ve birbirinden bağımsızdır. Yani ‘Hayatın bir alanında lazım olur’ diye bir şeyleri saklamak ile aynı şey değildir.
Saklanan veya biriktirilen şeyler genellikle anlamsızdır ve oldukça düzensiz bir şekilde toplanmaktadır. Bu nedenle bu eşyaların dağınık, kirli ve oldukça bakımsız bir görüntü oluşturduğu söylenebilmektedir. Ayrıca, biriktirilen bu eşyalar hiçbir zaman bir işe yaramamakta ve kalabalık bir görüntü oluşturmaktan ileri gidememektedir.
Belirli bir zaman sonra bu hastalığa sahip olan kişilerin yaşam alanlarında neredeyse adım atacak yer kalmamaktadır. Bu durum kişilerin kendileri ile birlikte yaşadıkları diğer kişiler için de oldukça sıkıntılı durumlara neden olmaktadır.
KOMPULSİF BİRİKTİRME HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalığın en net belirtisi, kişilerin, her türlü eşyayı biriktirme eğiliminde olmalarıdır. Genellikle bu kişilerde farklı türde kişilik bozuklukları da görülebilmektedir. Belirtiler şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Kağıt, tarihi geçmiş gazeteler, plastik eşyalar, poşetler, eski kıyafetler gibi işe yaramayan şeyleri saklama
- Toplanılan eşyaları çöpe atamama
- Çöpleri atmaya çalışanlara öfkelenme ve ileri düzeyde rahatsızlanıp kaygı duyma
- Eşyaların herhangi birinin kaybı durumunda kaygı, endişe, öfke, toplum içinde garip davranışlar sergileme
- Kişinin sosyal hayatında davranış bozuklukları göstermesi
- Toplanan eşyalar arasında bir benzerlik ya da bir bağlantı olmaması
- Genellikle kontrolsüz biriktirme nedeniyle ev ve işyerlerinde hareket alanı pek olmaması
- Nerdeyse tüm odaların eşya ile dolu olması
KOMPULSİF BİRİKTİRME HASTALIĞI NEDENLERİ
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB) durumu olan bu hastalığın temelinde kişilerin dürtülerini kontrol edememeleri yatmaktadır. Çocukluk dönemlerinde aile içi sorunlar, yoksulluk, kıtlık gibi ciddi problemler yaşamış kişiler, ilerleyen yaşlarda kompulsif biriktirme hastalığı yaşayabilmektedir.
Ayrıca anne, baba, eş veya çok sevilen bir dosttan gelen herhangi bir hediyenin kaybedilme korkusu da kompulsif biriktirme hastalığının başlamasına neden olabilmektedir. Duygusal eksiklikler, sevgi ve şefkat eksikliği, çeşitli korku ve endişeler, reddedilme ve aldatılma gibi durumlar bu hastalığın başlamasına ve gelişmesine sebep olabilmektedir.
Kişilerin içinde bulundukları ağır bir depresyon, istifleme hastalığını beraberinde getirebilmektedir. Biriktirdikleri eşyaları gereksiz şeyler olarak göremez ve onlar ile duygusal bir bağ kurarlar. Bunama da istifçiliğe sebep olabilmektedir. Ayrıca sevgi eksikliği, kariyer sorunları veya psikoz da kompulsif biriktirme hastalığının nedenleri arasındadır.
KOMPULSİF BİRİKTİRME HASTALIĞINDAN KURTULMANIN YOLU VAR MI?
Bireylerde gelişen kompulsif biriktirme hastalığı, kişinin kendi hayatının yanı sıra bu kişi ile yaşayan diğer insanların da hayatı üzerinde oldukça sıkıntılı durumlar yaratmaktadır. Bu nedenle mutlaka bir uzman yardımı almak gerekmektedir.
Kompulsif biriktirme hastalığı olan kişiler genel olarak bu durumdan rahatsızlık duymaz ve aksine bu kişiler biriktirdikleri şeylerin atılması ve kaybolması durumunda rahatsızlık hissetmektedir. Bu nedenle tedavi olmaya yönelik herhangi bir çabaları yoktur.
Bu kişiler, genellikle çevreleri tarafından desteklenerek ve yönlendirilerek bu hastalıktan kurtulmaktadır. Kompulsif biriktirme hastalığı olan kişiler için alanında uzman bir psikologdan yardım almak en doğru yoldur. Psikologlar tarafından uygulanan doğru tedavi yöntemleri ile kişiler dispozofobiden kurtulabilmektedir.
Biriktirme hastalığında daha çok bilişsel davranışçı terapi yöntemi uygulanmaktadır çünkü ilaç tedavisi, takıntı hastalığı olan bireylere pek etki etmeyebilir.