The Lancet Psychiatry’de bu hafta yayınlanan büyük bir araştırmaya göre, COVID-19 atlatan 3 kişiden 1’i, enfeksiyondan sonraki 6 ay içinde bir zihinsel veya nörolojik bozukluk yaşıyor. Son bulgular, COVID-19’un beyin üzerinde ciddi ve potansiyel olarak uzun süreli etkilere sahip olabileceğini gösteriyor.
Araştırmacılar, COVID-19 teşhisi konan 236 binden fazla hastadan alınan verileri analiz ettiler ve yaklaşık yüzde 34’ünün koronavirüsle karşılaşmalarının ardından nörolojik veya zihinsel bozukluk teşhisi aldıklarını keşfettiler. Bu hastaların yaklaşık yüzde 13’ü ilk kez böyle bir tanı alıyordu.
TOPLAM 14 DURUM İNCELENDİ
COVID-19 geçirenlerde çalışılan 14 beyin bozukluğu şu şekilde: Anksiyete bozukluğu, demans, ensefalit, Guillain-Barré sendromu, uykusuzluk hastalığı, kafa içi kanama, iskemik inme, duygudurum bozukluğu, miyonöral kas hastalığı, sinir, sinir kökü veya pleksus bozuklukları, parkinsonizm, psikotik bozukluk, psikotik duygudurum ve anksiyete bozuklukları, madde kullanım bozukluğu.
Toplam 14 beyin bozukluğundan, duygudurum ve anksiyete bozuklukları, araştırmacıların gördüğü en yaygın durumlar arasındaydı, bunu madde kullanım bozuklukları ve uykusuzluk izledi. Nörolojik komplikasyonlar daha nadirdi, hastaların yüzde 2,1’i iskemik inme, yüzde 0,7’si demans ve yüzde 0,6’sı beyin kanaması bildirdi. Hem akıl sağlığı hem de nörolojik bozukluklar için risk, COVID-19’u ağır şekilde geçiren hastalarda ve özellikle yoğun bakımda olanlarda en büyük orandaydı.
Araştırmacılar ayrıca COVID-19’dan kurtulanlar grubunu grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonları teşhisi konan hasta popülasyonları ile karşılaştırdılar ve COVID19 grubunda nörolojik veya psikiyatrik durumlar için diğer iki gruptan önemli ölçüde daha büyük bir risk buldular.
Uzmanlar raporun bulgularını !dikkate değer! olarak nitelendiriyor. Önceki bir dizi çalışma COVID-19’u beyin sağlığı sorunlarıyla ilişkilendirdi, ancak COVID’den sonra artan nöropsikiyatrik hastalıkların tüm yelpazesi ilk kez bu kadar derin incelendi. Ayrıca çalışma, koronavirüs enfeksiyonundan sonra beyinle ilgili bir veya daha fazla semptom yaşayanlar için bir doğrulama duygusu sağlayacak. Özellikle zihinsel sağlık semptomları yaşayan biri, COVID-19’dan sonra bunun nadir olmadığını, bu semptomları deneyimlemekte yalnız olmadıklarını ve bunun için gerçekten yardım aramaları gerektiğini bilebilir.
KORONAVİRÜSÜN BEYNE NASIL SALDIRDIĞI BELLİ DEĞİL
Bilim adamları, COVID-19’un beyni tam olarak nasıl etkilediği konusunda hala tam emin değiller. En büyük teori iltihaptır. Amerika Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından yürütülen yakın tarihli bir araştırma, ölen COVID-19 hastalarının beyinlerinde vücudun virüse olan inflamatuar tepkisinin neden olduğu kan damarı hasarı buldu. Diğer araştırmalar, virüsün beyni ve hücrelerini doğrudan istila edebileceğini gösteriyor.
Düşük oksijen seviyeleri ve virüsün vücudun kan pıhtılaşma sistemi üzerindeki etkisi de olası açıklamalar olarak incelenmiştir. Çalışmanın bulguları önemli olsa da, uzmanlar gereksiz alarmlara gerek olmadığını söylüyor. Bir koronavirüs enfeksiyonu geçirmiş olmanız nörolojik veya psikiyatrik sorunlar geliştireceğiniz anlamına gelmiyor. Ancak, COVID-19 geçirdikten sonra devam eden veya tekrarlayan yeni veya olağandışı semptomlar sergilemeye başlarsanız, en azından birinci basamak doktorunuzla bir şeyler olup olmadığını görmek için bir araştırma yapmanız gerekebilir. Bu kapsamda çalışmanın ayrıca sağlık hizmeti sağlayıcılarına felç gibi ciddi nörolojik rahatsızlıklara olası bir katkıda bulunan faktör olarak COVID-19’u ‘radar ekranlarında’ tutmaları için bir hatırlatma görevi gördüğünü belirtiliyor.
COVID-19 SIRASINDA BEYİN SAĞLIĞINIZI KORUMANIN 10 YOLU
Pandemi sırasında beyin sağlığınızı korumak için atabileceğiniz 10 adım:
– Mümkün olan en kısa sürede aşıyı yaptırmayı düşünün.
– Fiziksel olarak aktif kalın
– Dengeli bir diyet uygulayın
– Sosyal bağlantıda kalın
– Düzenli bir uyku programı sürdürün
– Beyninizi canlandırın
– Gerekli tıbbi randevuları ertelemeyin
– Ruh sağlığınıza iyi bakın
– Ani kafa karışıklığı belirtilerine dikkat edin
– Beyin sağlığındaki değişiklikleri izleyin