Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Demet Sağlam Aykut, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının neden olduğu endişenin, bireyler üzerinde anksiyete ve depresyon üzere değerli Ruh Sıhhati problemlerine neden olduğunu bildirdi.
KTÜ Farabi Hastanesi psikiyatri uzmanlarından Aykut, yaptığı yazılı açıklamada, Kovid-19 sürecinin, toplum üzerinde toplumsal, politik ve ekonomik tesirlerinin yanı sıra nüfusun büyük bir kısmı üzerinde ruhsal tesirleri olduğunu vurguladı.
Aykut, salgın nedeniyle artan ruhsal gerilimin, hastalık bulaşma korkusu, karantina uygulaması, salgın sürecine ait belirsizlik ve yetersiz bilgilendirilmenin, ruh sıhhati sorunlarının gelişme riskini beraberinde getirdiğini aktararak, “Kovid-19 salgınının neden olduğu kaygı, bireyler üzerinde anksiyete ve depresyon üzere kıymetli ruh sıhhati meselelerini ortaya çıkardı. Bu devirdeki ruhsal tesirler, şiddetli ve kalıcı ruhsal problemlere yol açabilmektedir.” sözünü kullandı.
Doç. Dr. Aykut, salgın devrinde, toplumda görülen ruhsal reaksiyonların hastalanma ve mevt korkusu, tedavi gereken durumlarda hastalığı kapma telaşıyla sıhhat kurumlarına başvurmaktan çekinme, geçim kaynaklarını kaybetme, izolasyonda iken çalışamama ve işten çıkarılmanın endişelerden yalnızca kimileri olduğuna işaret etti.
“Sosyal izolasyon ve yol açtığı yalnızlık hem ruhsal hem de fizikî sıhhati olumsuz etkilemektedir”
Kovid-19 sürecinin toplumun ruh sıhhati üzerinde olumsuz tesirlerinin “tsunami gibi” artış eğilimi gösterdiğini belirtti.
Aykut, bireylerin enfeksiyon tehdidine karşı yineleyici denetim etme ve garanti arama davranışı sergileyebildiklerini vurgulayarak, şu değerlendirmede bulundu:
“Hastalığa yakalanma kaygısı fazla olan şahıslar, hijyen kurallarını tıbben gereksiz ve çok boyutta uygulayabilmekte. Örneğin, önerilen biçimde el yıkamaktan daha ağır davranışlar ya da çok korunma yahut güvenlik davranışları gösterebilmekte, hastalıktan korunma ismine uzun vakit harcayabilmekte, önlemleri çok abartabilmektedir. Pandemi, yeni ruhsal bozukluklara taban hazırlayabilir yahut evvelden var olan bozuklukların şiddetlenmesine sebep olabilir. Salgın süreci, depresif belirtiler, anksiyete bozuklukları, bedensel belirtiler, suçluluk hissi, travma sonrası gerilim bozukluğu, deliryum, psikoz ve hatta intihar üzere çeşitli psikiyatrik bozukluklara neden olmuştur.”
Aykut, pandemi için birincil önleyici gayretler ortasında yer alan fizikî uzaklığın, karantina biçimindeki fizikî kısıtlamalardan kaynaklanan toplumsal izolasyon ve yol açtığı yalnızlığın hem ruhsal hem de fizikî sıhhati olumsuz etkilediğini anlattı.
Aykut, karantina ve izolasyonda görülebilen ruhsal belirtiler ortasında tasa, telaş, dehşet, huzursuzluk, sonluluk hali, çaresizlik hissi, tetikte olma hali, kas ağrıları, sıhhat telaşı, değersizlik ve suçluluk hissi, motivasyon kaybı, isteksizlik, dikkatini toplama zahmeti, iştah değişiklikleri, uykusuzluk, öfke ve tahammülsüzlük, tükenmişlik ve yalnızlık hislerinin da yer aldığının altını çizdi.
Salgının uzun devirli ruhsal tesirleri ortasında toplumsal ağların, şahıslar ortası bağların zayıflaması, öfke ve saldırganlığın ortaya çıkması, sıhhat çalışanlarına karşı olumsuz davranışların sayılabildiğini aktaran Aykut, ayrıyeten psikiyatri kliniklerine gidilememesi ya da müracaatların ertelenmesi nedeniyle ruhsal hastalıklarda şiddetlenme ya da nüksetmeler görüldüğünü kaydetti.
“Salgın sürecinde aile içi ruhsal baskı ve şiddette artma gözlenmektedir”
Aykut, salgının uzun devirli tesirlerinden bir oburunun ise aile içi şiddet olduğuna işaret ederek, “Salgın sürecinde aile içi ruhsal baskı ve şiddette artma gözlenmektedir. Öfkeli ve saldırgan tavırların maksadının sıklıkla bayanlar ve çocuklar olduğu görülmektedir.” sözlerini kullandı.
Damgalama ve ayrımcılığın, bulaşıcı hastalıklarda, rahatsızlığı yaşayan bir kişi yahut kümeye yönelik olumsuz, kötüleyici, düşmanca, değersizleştirici ve ayrımcı tavırları içerdiğini belirten Aykut, “Kovid-19 ile bağlı olarak hastalara, hastaların ailelerine, sıhhat çalışanlarına yönelik toplumsal damgalama ve ayrımcılık görülebilmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.