Yemek yapmak. Sanatların en hoşu ve kusursuzudur. Beş duyumuzu birden harekete geçirir, hatta bir duyumuzu daha uyandırır; elimizden geleni ortaya koyma gereksinimimizi. En sevdiğim tedavi budur.
-Paulo Coelho
Yemek yapmak ekseriyetle misyon olarak bayanların, meslek olarak da erkeklerin işidir. Kimileri için bir hobi, hatta bir tutku, kimileri içinse bıkkınlık veren bir angaryadır, bazıları için ise mutfak bir sığınak üzeredir. İnsanın hayatta kalmak için hava ve sudan sonraki en kıymetli gereksinimi yemektir. Yaşamsal bir muhtaçlık olmasının dışında, ruhsal tesirleri olan yemek yeme aksiyonu üzere, yemek yapmak da insan psikolojisiyle yakından alakalıdır. Yemek yapmak ve yemek yalnızca biyolojik bir aksiyon değildir; ruhsal süreçler de iş başındadır.
Yemek yapmak ruhu besler
Yaşamı duyularımız yoluyla algılar ve deneyimleriz. Duyularımızı ne kadar fazla kullanırsak o kadar çok olgunlaşırlar ve biz de böylelikle yaşama daha kolay ahenk sağlarız. Duyuların kullanılması beyin faaliyetleri için çok kıymetlidir. Zira duyular, zihnin algılamasını sağlayan araçlardır ve algılama ne kadar fazla olursa zihin de o ölçüde gelişir. Düşünme, algılama, his ve davranışlarımızla ilgili tüm süreçleri yöneten zihnimizin gelişmesi, ruhumuzun zenginleşmesi manasına gelir. Yemek yapmak, duyma, dokunma, tat ve koku alma olan beş duyumuzu ağır bir halde kullandığımız bir cins zihin idmanıdır. Yemek yemek bedenimizi beslerken, yemek yapmak da ruhumuzu besler.
Yemek yapmak denetim ve istikrar marifetini arttırır
Yemek yapmak, karar verme ve denetim maharetini artırır ve hayatımız üzerinde daha fazla denetime sahip olmamıza yardımcı olur. Yemek yaparken kullandığımız karar verme, plan yapma, tertip, uyum, vakit idaresi ve istikrar üzere maharetler, ruh sıhhatinin temel öğelerindendir. Yemek yapmak karar verme ve planlama ile başlar. Ne yapacağımıza, hangi halde yapacağımıza karar verdikten sonra, ne vakit ve nasıl yapacağımızı planlarız.
Yemek yaparken tek bir şeye konsantre oluruz ve denetim büsbütün bizdedir. Uyguladığımız tanımın adımlarını tek tek sırasıyla izlerken uyum ve istikrar marifetlerimizi kullanırız. Zihnimiz yaptığımız süreçlere odaklanarak konsantre olur ve fikir sürecini buna nazaran yönlendirir. Bu resen konsantrasyon durumu, zihni meşgul olduğu tüm fikirlerden uzaklaştırarak ve olumsuz kanıları frenleyerek telaş, ruhsal karmaşa ve gerilimdi azaltır ve rahatlama sağlar.
Yemek yapmak bir çeşit meditasyondur
Yemek yapmak, sabır, sükûnet, farkındalık ve konsantrasyon gerektirir. Farkındalık, şu an ve şimdinin şuuruna olmak, fikirlerimizi ve hislerimizi güzel ya da berbat olarak yargılamadan dışardan gözlemlemektir. Farkındalık, hayatın yanımızdan akıp gitmesine müsaade vermeden anı yaşamaktır. Yemek yapmak, beş duyunun ve haz hissinin etkin olduğu sakinleştirici bir duygusal tecrübe olarak şu an ve şimdiyi yaşamanın tatmin edici yollarından biridir. Bu manada, yemek yapmak bir çeşit meditasyondur.
Meditasyon tüm dikkat ve konsantrasyonu tek bir noktaya odaklayarak zihni boşaltmayı gayeler. Meditasyonda odak, nefesimiz, duyularımız, bir kelam ya da cisim olabileceği üzere bir aksiyon de olabilir. Her şeyi bilgisayarlar ve elektronik aygıtlarla yaptığımız ve “sanal” bir dünyada gerçeklik hissinden, şu an ve şimdiyi yaşamaktan uzaklaştığımız günümüzde, kendi ellerimizle yaptığımız, sözün tam manasıyla “gerçek” olan yemek yapmak, şu an ve şimdiyi yaşamamızı sağlar.
Yemek yapmak bir terapi yoludur
Yemek yapmanın istikrar, uyum, denetim, duyusal farkındalık, planlama ve organize etme, vakit idaresi marifetlerini, bellek, dikkat ve odaklanmayı, benlik hürmeti ve muvaffakiyet hissini artırıcı, gerilimi ve korkuyu azaltıcı özellikleriyle insan psikolojisine olumlu tesirlerini gösteren bilimsel araştırmalar sonucunda, yemek yapmak, “harekete geçirme” ismi verilen tedavi yolunun terapi araçlarından biri olarak kullanılmaya başlamıştır.
Stresle baş etmede, benlik hürmeti oluşturmada, yeme bozukluğu ve öğrenme zahmetlerinin ortadan kaldırılmasında, depresyon, anksiyete ve öbür ruh sıhhati problemlerinin tahlilinde tesirli olan harekete geçirme tekniğinde temel hedef, odaklanma ve farkındalık ile maksada yönelik olumlu davranışlarda bulunma hünerini artırmaktır, zira gayeye yönelik hareketlerin kazandırdığı amaçlılık hissinin verdiği güç, insanın olumlu düşünmesini ve davranmasını sağlar. Yaratıcılık ve hayal gücünün birleştiği, gayeye yönelik ve ödüllendirici bir aksiyon olan yemek yapmak da insanın olumlu düşünme kapasitesini artırır. Üretme, muvaffakiyet ve haz hislerinin bir ortada yaşanmasını sağlayarak özgüveni ve benlik hürmetini güçlendirir.
Yemek yapmak sevginin ifadesidir
Yemek ekseriyetle sevdiklerimiz için yaptığımız bir harekettir; hem kendimizi hem de sevdiklerimizi fizikî ve duygusal olarak doyurma yoludur; sevgi ve aşkın en derin sözüdür. En çok da sevdiklerimize yemek yaparken özeniriz, onlar için en güzelini, en hoşunu hazırlamak isteriz. Zira yaptığımız yemeği beğenmelerini isteriz.
Bu isteğimizin iki nedeni vardır: Birincisi sevdiklerimizin keyif almalarını ve memnun olmalarını istememizdir. İkincisi ise onların takdirini kazanmak ve övgü almak istememizdir, böylelikle gurur ve bedellilik hissimiz artar, bu da özgüvenimizin artması manasına gelir. Duygusal bağlarda yemek yapmanın özel bir yeri vardır; yemek yapmak çift münasebetlerinde Gary Chapman tarafından tanımlanan beş sevgi lisanından biri olan “hizmet davranışlarında bulunma” sevgi lisanını kullanma biçimlerinden biridir. Hizmet davranışları, sevdiğimiz kişinin güzeline giden şeyler yapmak demektir. Hizmet ederek, yani onu keyifli edecek, sevindirecek şeyler yaparak, onu ne kadar çok sevdiğimizi gösteririz.
Beraber yemek yemek ilgileri güçlendirir
Tüm gününü dışarıda geçirecek olan aile bireylerinin güne daima birlikte yapacakları bir kahvaltıyla başlarken o gün yapacaklarını birlikte planlamaları ya da yapmaları gerekenler konusunda birbirlerine istişareleri, yardımlaşmaları, akşam konuta döndüklerinde yeniden tıpkı masanın etrafında toplanarak yaşadıklarını paylaşmaları güçlü ve sağlıklı irtibat bağları kurmalarını sağlar. Bu manasıyla birlikte yemek yemek birlik, beraberlik, paylaşım, yakınlık, memnunluk, itimat, şefkat, korunma, sevme, sevilme, kendine güvenme, kabul edilme, onaylanma üzere olumlu pek çok hissin hissedilmesini sağlayan kıymetli bir toplumsal davranıştır. Lakin değişen dünyada “Nerede o eski günler?” dedirterek geçmişe hasret duymamıza neden olacak halde uzaklaştığımız hayat alışkanlıklarının başında bir arada yemekten vazgeçmek geliyor.
İlişkileri sağlam ve kıymetli kılan bir arada yemek yeme davranışından vazgeçmek aslında çiftlerin ve ailelerin yaşadıkları meseleleri tahlile ulaştırmada yaralanacakları güçlü bir bağlantı aracını kullanamamaları manasına geliyor. Bir arada yemek yemenin yaratacağı duygusal gücün gücünden yararlanmak için çiftlerin küs olsalar bile sabah kahvaltılarında ve akşam yemeklerinde tıpkı masada oturmaları büyük ehemmiyet taşıyor. Zira günümüzde bağlantılar adeta pamuk ipliğine bağlı durumda, insanların birbirine tahammülü ve toleransı giderek azalıyor. Çiftler en ufak tartışmaları bile büyük arbedelere ve küslüklere dönüştürüyor. Küslükler de çiftin ortasındaki bağı zayıflatarak problemlerin daha fazla büyümesine yol açıyor. Bu durum en çok da aile birliğini tehdit ediyor ve artık evlilikler kolay kolay sonlandırılıyor.
Günlük ömürde sıradanmış üzere görünen lakin sevgi, bağlılık ve yakınlığı tabir eden, bağlantıları sağlamlaştıran birlikte yemek yeme davranışı, yaşanan aksiliklerin ve küslüklerin unutulacağı, sevgi ve yakınlığın paylaşılacağı bir ortam sunar. Çiftin vakit zaman birbirine kırılıp kısa bir müddet konuşmak istememesi bağlantının doğal bir modülüdür. Gergin, kızgın ve gerilimli anlarda kısa bir müddet konuşmamak kırıcı kelamlar söylemekten, pişmanlıkla sonuçlanacak hengameler etmekten kollayıcı bir yol olabilir. Fakat küslüklerin uzaması ve çiftin ortasındaki bağlantının uzun mühlet kesilmesi öfke ve gerginliğin artmasına yol açarak bağda onarılması güç hasarların ortaya çıkmasına ve çiftin birbirinden uzaklaşmasına neden olabilir. Çiftler kısa periyodik küslüklerin akabinde tekrar bağlantı kurmaya devam etmek için en kolay ve tesirli yol olarak bir arada yemek yemeyi tercih ederek olumlu bir adım atabilirler. Zira yemek yemenin fizyolojik bir gereksinimi karşılama dışındaki en değerli fonksiyonu berber yenen yemeklerde irtibata ve duygusal paylaşıma imkan vermesidir.
Beraber yemek sıhhat için de gereklidir
Küsken birlikte yemek yerine yalnız başına yenecek bir yemek sıhhat açısından da aksilikler içerir. Beyin biyokimyasında yemek ile hisler ortasında bağlantı kuran hormonların tesiri vardır. Bu bağlantıda başrolü, beynimizde haz-ödül hissini harekete geçiren bölgeler ortası temasta vazifesi olan dopamin oynar. Gerilim durumunda dopamin seviyesinin düşmesi yeme muhtaçlığının artmasına neden olur. Gergin ve gerilimli olduğumuzda memnunluk hormonları olarak da bilinen serotonin ve endorfin hormonlarının daha fazla salgılanmasını sağlayan şeker ve karbonhidrat yüklü besinleri tüketmek isteriz.
Öte yandan çağdaş hayatın ağır akışında yemeğe ayrılan mühletin azalması, fast-food yiyeceklerin kolay ulaşılabilir, süratli tüketilebilir ve daha ucuz olması üzere nedenler bizi bir arada yemek yemekten her geçen gün daha çok uzaklaştırıyor. Gündüz dışarıda yerken tercih etmek zorunda kaldığımız fast-food yiyecekleri akşam meskendeki sofralarımıza da taşımaya başladık. Böylelikle sağlıklı beslenme alışkanlıklarımızdan uzaklaşarak beslenmeye bağlı hastalıklara davetiye çıkarır olduk. Halbuki bir arada yemek için hazırlanan sağlıklı yiyeceklerle sağlıklı bir ömür için gereken beslenme alışkanlıklarımızı koruyabiliriz.
Web
YouTube