Sağlıklı hayatın anahtarı spor, tıbbın kesin sebebini de tedavisini de şimdi bulamadığı otizmin de dermanı olmaya aday… Gerçek beslenme, özel eğitim ve medikal dayanak ile harmanlandığında otistik çocuklar üzerinde son derece olumlu sonuçlar veren spor, ‘çağın vebası’ denilen otizme karşı umut oldu. ‘Özel çocuk’lara özel programların hazırlandığı Mac Otizm, bu alanda yol almaya başladı.
TAHLİLSİZ BİR ‘RAHATSIZLIK’ DEĞİL
Dünya genelinde milyonlarca ailenin ortak sorunu haline gelen otizm, Türkiye’de de yürek yakan bir süratle çoğalıyor. Lakin her ne kadar ‘çağın vebası’ üzere ağır tanımlar ile söz edilse de tahlilsiz bir ‘rahatsızlık’ da değil. Sebebi tam olarak belirlenemediği üzere tıbben şimdi kesin bir tedavisi de yok. Lakin otizmli çocuğun, münasebetiyle ailesinin hayat kalitesini arttırmak için izlenebilecek birtakım yollar var. Bunlardan en kıymetlisi de spor… Sağlıklı hayatın anahtarı ya da destekleyicisi olan spor, milyonlarca ailenin kâbusu haline gelen otizmin de dermanları ortasında. Üstelik giderek daha fazla kabul gören bir ‘sorun çözücü’… Medikal takviye, uygun beslenme ve özel eğitim ile birleştiğinde sporun otizm üzerindeki olumlu tesiri çok daha besbelli hale geliyor…
MAC OTİZM SPOR İLE DAYANAK VERİYOR
Bugün Türkiye’de büsbütün spor odaklı hizmet veren bir kurum da var. Kendi oğlu da otistik olan, spor sayesinde yüzde 90 olan teşhis oranının yüzde 30’a kadar inmesi üzerine harekete geçen Memet Tazegül tarafından kurulan Mac Otizm, otistik çocuklara özel tasarlanan merkezde deva arayışındaki ailelere spor ile dayanak veriyor. Bu bahiste uzman antrenörler eşliğinde otistik çocuklara makul bir nizam içinde spor yaptırılan Mac Otizm’in değerli paydaşlarından Klâsik ve Tamamlayıcı Tıp Uzmanı Tabip Didem Gülmez, “Santral hudut sisteminin yapısal yahut işleyiş kaynaklı olabileceği düşünülen bir bozukluktur. Çeşitli spektrumlar ve belirtilerle ortaya çıkmakla birlikte genel olarak çocuklarda toplumsal irtibatı azaltmaktadır.
DUYUSAL YOLAKLAR GELİŞTİRİLEBİLİYOR
Otistik çocuklar birtakım hareketleri yinelemekte, göz temasından kaçınmakta, kendi iç dünyasına dönmektedir. Çoklukla 3 yaştan evvel ortaya çıkmakta ve irtibat, etkileşim ve davranışlarını olumsuz istikamette etkilemektedir” halinde tanımladığı otizmde fizikî aktivitenin yararlarını şöyle aktarıyor; “Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar, beynin farklı bölgelerinde atipik ilişkiler ve yeni yolaklar kurmadaki gelişimsel birtakım meseleler nedeniyle yeni temaslar kurma, yeni motor hünerler öğrenmede badire yaşayabiliyor. Ana bulgu; merkezi hudut sistemine uzak olan bölgelerde (kollar ve bacaklar gibi) bu irtibatların daha da az gelişmiş olmasıdır. Yeni yolakların oluşabilmesi için bedenden ya da etraftan duyusal bilgilerin alınması, muhakkak amaçlar ve hedeflerin edinilmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır. Ama otizmli çocuklar hudut hücre irtibatlarındaki farklılıklardan ötürü edindiği bilgileri bir ortaya getirmekte sıkıntılar yaşayabiliyor. Lakin bugün bilim dünyasının da kabul ettiği üzere otizmli çocuklarda motor ve duyusal yolaklar biraz zahmetli de olsa geliştirilebiliyor. Fizikî aktivite, yeni yolakların oluşturulması için otizmli çocuklarda en sık kullanılan prosedür olarak gündemde.
YANLIŞSIZ ANTRENMAN PROGRAMI
Otizmli çocuklarda kaba motor hareketlerinde (oturup kalkma, istikrarlı yürüme, koşma, zıplama, tırmanma, fırlatma marifeti gibi) santral hudut sistemi kaynaklı farklılıklar olabildiği üzere beden kas ve eklemlerinde de kimi farklılıklar görülebilir. Örneğin; otizmli çocukların kimilerinde eklemler daha esnek ve birtakım kasları da zayıflık/aşırı kasılma gösterme eğiliminde olabilir. Eklemler olağana nazaran daha esnek olduğu vakit daha fazla kas çalışmasına gereksinim duymaktadır. Esnek eklemlere sahip çocuklarda tasa ve dehşet hislerine da sık rastlanmaktadır. Bilhassa germe ve güçlendirme antrenmanları bu durumların güzelleştirilmesine yardımcı olmaktadır. Vücudumuzun her hareketinde istikrarımızı korumak için farklı hudut ve kas kümeleri çalışır. O nedenle baş ve gövdeyi sabit tutmak için verilecek misyonlar çocuğun istikrarını güzelleştirmek için yararlı olacaktır. Yanlışsız idman programı; uyku, saldırganlık ve stereotipik hareketleri de olumlu etkilemektedir.
“GELİŞMELERİ HIZLANDIRMADA KIYMETLİ BİR ETKEN”
Otizm spektrum bozukluğu gösteren çocuklarda oksijen alımını ve oksijenin hücre içinde kullanılmasını sağlayacak ‘aerobik egzersizlere’ yer verilmelidir. Bedenden toksin ve ağır metal atımı yapmak için kas hareketleri ile lenfatik damar çalışmasını desteklemek büyük kıymet taşır. Yapılan birçok araştırmada otizmli çocukların kilo almaya yatkın oldukları görülmüştür. Bunda bedende daima bir yangı hali bulunması (aşırı geçirgen bağırsağa bağlı), sindirim enzim/vitamin/mineral yetersizliği,belirli besinlere karşı çok düşkünlük ve fizikî aktivite yetersizliği etken olabilir. Bilhassa alınan gücün yakılması ve bedendeki enflamasyonun azaltılması için sistemli fizikî egzersiz/spor büyük değer taşımaktadır. Antrenman programı da beslenme üzere şahsa özel farklılıklar içermektedir…” Sporun birçok disiplinle bir ortada olması gerektiğini vurgulayan Gülmez, “Sporun medikal takviye, beslenme ve özel eğitimle bütünleşmesi gelişmeleri hızlandırmada değerli bir etkendir.
“ÇOCUKLARIN TOPLUMSALLAŞMASI SAĞLANMALI”
Otistik çocuklara kombine tedavilerin olumlu tesir yaptığına dair birçok yayın bulunmaktadır. Mac Otizm’de bizimle birlikte olan çocuklarda da bunu sağlamaya çalışıyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Otizm konusunda en kıymetli ögelerden birinin de erken teşhis olduğuna dikkat çeken Gülmez, şöyle devam etti: “Çocuklarda oluşabilecek en ufak değişiklikler bile takip edilmeli. Göz temasının kesilmesi, yineleyen hareketler, ismine yahut uyaranlara karşılık vermeme üzere durumlar çocuğun olağan davranışları dışında ise bir uzmanla görüşülmeli. Otizmin son yıllarda süratle artmasının birçok sebebi var. Lakin endüstrileşme en büyük sorumlular ortasında görülmekte. O nedenle toplum olarak yapmamız gerekenler var. Öncelikle çevresel toksinleri azaltmak ismine doğal hayat, organik tarım ve organik zirai yollar benimsenmeli, hazır besinler yerine eski yol meskende hazırlanan besinler tercih edilmeli. Pak hava temini için gayret sarf edilmeli, çocukların toplumsallaşması sağlanmalı, bilgisayar/telefon başında uzun vakit geçirmesi engellenmelidir.”
