Ödüllü Araştırma Birinci Defa Ortaya çıkardı: Kovid-19, Kalp Hastalıkları Ve Kanserden Koruyan Sistemin 'şalterlerini' Kapatıyor

İSTANBUL’un en büyük Kovid merkezlerinden biri olan Göztepe Süleyman Yalçın Kent Hastanesi’nde acile başvuran, serviste takip edilen ya da ağır bakıma kaldırılmış hastalar üzerinde yapılan bir çalışma, virüsün kısa bir müddet içinde bedeni kanser ve kalp hastalıklarından koruyan protein seviyelerini çok düşürdüğünü ortaya koydu. Üstelik Kovid’i ağır geçiren hastalarda bu protein seviyelerinin eski haline dönemediği de gösterildi. Kovid-19’un yarattığı bu etkiyi dünyada birinci defa ortaya koyan araştırma, dünyanın en büyük kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derneği’nin kongresinde de ödül aldı.

Koronavirüs enfeksiyonu, bedeni kalp damar hastalıkları ve kanser üzere kompleks kronik hastalıklardan koruyan ve hücre zarında bulunan “LRP1” isimli savunma proteini seviyelerinin düşmesine ve bedenin süreksiz bir müddet için de olsa toksik tesirlere karşı savunmasız kalmasına neden oluyor. İstanbul‘un en değerli pandemi merkezlerinden Göztepe Süleyman Yalçın Kent Hastanesi’nde takip edilen 180 hasta üzerinde yapılan araştırma, Kovid-19 enfeksiyonu geçirenlerin, ileride kalp damar hastalıkları ve kansere yatkınlığının artıp artmadığına da ışık tutacak. Sıhhat Bakanlığı ve etik şura onayı ile Kovid-19’un kan yağları, kalp ve metabolizma üzerinde tesirlerini inceleyen araştırma, dünyanın en büyük kalp kongresi olan Amerikan Kalp Derneği’nin (American Heart Association) Kongresi’nde, düzenleme komitesi tarafından Paul Dudley White International Scholar Ödülü’ne layık görüldü.

KOVİD GEÇİRENLERDE KALP HASTALIĞI YA DA KANSER YATKINLIĞI ARTACAK MI?

Çalışmayı yürüten gruptan Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Kardiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi ve Göztepe Süleyman Yalçın Kent Hastanesi Kardiyoloji Kliniği doktoru Prof. Dr. Mehmet Ağırbaşlı, “Hastanemize başvuran 180 hastanın metabolik bilgilerini izledik. Kovid-19’a yakalanan bireylerde savunma proteini seviyesi çok kısa bir müddet içinde ‘şalterler kapanırcasına’ çok düşük seviyelere iniyor. Gözetici protein disfonksiyonu, kalp hastalıkları ve kanserde hastalık oluşumunda tesiri büyük. Kovid’e yakalanan bireylerin ileride kanser ve kalp hastalıklarına yatkınlığı artacak mı, bu çok kıymetli bir soru” dedi.

VİRÜS, ÇOK KISA BİR MÜDDET İÇİNDE BEDENİ SAVUNMASIZ BIRAKIYORProf. Dr. Ağırbaşlı, “Vücudun metabolik gerilim anlarında kullandığı belirli savunma düzenekleri var. Bunlar da muhakkak gözetici proteinler içeriyor. Bu kollayıcı proteinleri hastanemizde acile başvuran, servislerde yahut ağır bakımda yatan hastalarda araştırdık. Gördüğümüz şey çok şaşırtıcıydı zira Kovid-19, hastalığa yakalanan bireylerde çok kısa bir vakit içinde hami protein seviyelerini düşürerek bedeni savunmasız bırakıyor. Hastalık yerinde gelişen inflamasyon ve sitokin fırtınası, pek çok toksik olabilecek molekülü tabiri caizse başı boş bırakıyor. Hastalık ilerledikçe beden, savunma düzeneklerini tekrar oluşturmaya çalışıyor lakin olağana dönmüyor” biçiminde konuştu.

“AĞIR HASTALARDA PROTEİN SEVİYELERİ BÜSBÜTÜN OLAĞANA DÖNMÜYOR”Koruyucu protein disfonksiyonunun daha evvelden de bilinen bir şey olduğunu ve kronik hastalıklarda, bilhassa iki büyük hastalık kümesinde (kalp damar hastalıkları ile kanser oluşumunda) oluşumunda kilit rolde olduğunu da vurgulayan Prof. Dr. Ağırbaşlı, şu bilgileri verdi: “Koruyucu protein disfonksiyonunun bu hastalıkların oluşumunda tesirli olduğunu biliyoruz. Lakin Kovid-19’da şimdiye kadar bu etkiyi gözlemlememiştik. İleride bu hastalarda tekrar tıpkı riske maruz kalabilecekleri bir sekel kalıyor mu; dünyada milyonlarca insanı etkilemiş bir hastalıktan bahsediyoruz, bu beşerler Kovid’den iyileşseler bile ileride kronik hastalıklara yakalanma riski, bilhassa iki büyük hastalık kümesi olan kalp damar hastalıkları ve kansere yakalanma riski, öteki popülasyonlara nazaran daha mı yüksek olacak? Bunların hepsini ileriki çalışmalar ortaya koyacak. Gözetici protein disfonksiyonunu Kovid-19’dan evvel de biliyorduk. İnflamasyon olduğu vakit, bu durum süratli bir halde gelişebiliyor. Lakin Kovid-19’da enteresan bir formda, acile müracaat yapan bütün hastalarda bu durumu gözledik. Münasebetiyle bu, Kovid-19’un bir özelliği olabilir. Zira çok çabuk bir halde bedenin sistemlerini değiştirebiliyor. Olağan ki sonra beden bu metabolik gerilimi anladığı vakit savunma sistemi olarak kollayıcı proteinleri tekrar devreye sokabilir lakin bizim gördüğümüz kadarıyla, ağır bakımdaki hastalarda bu protein seviyeleri büsbütün olağana dönmüyordu.”

“LRP MOLEKÜLÜ NEREDEYSE YOK OLUYOR”Prof. Dr. Mehmet Ağırbaşlı şöyle devam etti: “Vücudun kendisinin ürettiği, pıhtılaşmaya karşı esirgeyici olan proteinler var tekrar. Bunların da Kovid-19’da aşağı gittiğini görüyoruz öteki çalışmalardan. Biz, kendi çalışmamızda ise LRP1 diye bir moleküle baktık. Bunun ateroskleroz (damar sertliği), inflamasyon ve pek çok hastalıkta esirgeyici olduğunu biliyoruz. Kovid geçiren hastalarda bu molekülün çabucak hemen yok denecek kadar azaldığını gördük. Dünyada baktığınızda, neredeyse yarım milyar insan bu hastalığa yakalandı ve güzelleşti. Bu kadar çok insanı etkileyen bir hastalık şayet (kalp, kanser gibi) kronik hastalık risklerini artırırsa bu ileride, sıhhat sistemlerinin de baş edemeyeceği seviyede bir yük getirecektir. Hastalığın nasıl oluştuğunu anlarsınız, tedavi de geliştirebilirsiniz. Örneğin güzel kolesterol olarak bildiğimiz molekülün içerisinde olan en değerli protein Apo A’nın, sentetik formları var. Bunlar aslında Kovid pandemisinden evvel sepsis dahil pek çok hastalıkta kullanılıyordu. Bizim çalışmamızda baktığımız protein olan LRP’nin ise miyokard infarktüs (kalp krizi) ve başka hastalıklarda kollayıcı rolünün olduğu daha evvelden bilindiği için de bunların sentetik analogları üretilmeye çalışılıp, insanlarda Faz-2 deneylerine geçilmişti.”

“HASTALIĞIN BİLİNMEZİ BU KADAR ÇOKKEN KORUNMAK ZORUNDASINIZ”Kovid-19’un etkilemediği neredeyse hiçbir sistem olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Ağırbaşlı, hastalık bu kadar risk yaratıyorken aşının çok az görülen yan tesirlerinin polemik konusu edilmesine de değinerek kelamlarını şöyle noktaladı: “Özellikle kardiyovasküler sistem, teneffüs sistemi ve çabucak tüm sistemleri etkiliyor. Bu hastalığın uzun tesirleri hakkında hiçbir şey bilmiyoruz. Hastalığa karşı elimizdeki en uygun koz şu anda önlemek ya da hastalığa hiç yakalanmamak. Aşıların ise şu anki aktiflikleri son derece güçlü olmakla birlikte yan tesirleri çok çok ender. Aslına bakarsınız tıpta kullandığımız bütün tedavilere bakın, hepsinin yan tesir riski olduğunu görürsünüz. Lakin biz, yarar ve ziyanı gözetmek zorundayız. Şayet korunmaya çalıştığınız hastalık çok tehlikeli bir hastalıksa, kimi yan tesirleri kabul eder, o hastalığa karşı tedbir alırsınız. Aşılar da bu kümeye giriyor, kullandığımız bütün tedaviler de bu kümeye giriyor”

AĞIR GEÇİRENLERDE BU MOLEKÜLLE İLGİLİ GENETİK YATKINLIK OLABİLİR

180 Kovid-19 hastasının incelendiği çalışmada, LRP1 protein seviyelerinin erken devirde üçte teğe düştüğünü, ilerleyen periyotta savunma sistemleriyle toparlamaya başladığını lakin olağana dönemediğini gösterildi. LRP1 ise kalp damar hastalıkları, diyabet, kanser üzere öbür kronik hastalıklarla çok bağlantılı bir protein. Koronavirüsün, bu hastalıklardan bedeni koruyan sistemin en değerli enzimlerinden olan ACE2’yi etkisiz hale getirdiği, öbür hami protein düzeylerinin azalmasının da bu olayla bağlantılı olduğu düşünülüyor. Türk bilim insanlarının yaptığı bu çalışma ayrıyeten Kovid-19’u ağır geçiren hastalarda da bu sistemlere ilişkin genetik değişimlerin yatkınlık oluşturabildiğini vurguluyor.

– Karabulut