Bilhassa küçük çocuklar, yaşlılar, astım, KOAH ve kalp hastalarının yangın dumanından korunması gerektiğini vurgulayan TÜSAD, rastgele bir maruziyet durumunda çabucak doktora başvurulması gerektiğini belirtti.
Türkiye’yi tesiri altına alan orman yangınlar ülkemizin orman varlığında önemli kayıplar oluştururken, bölgelerde yaşayan halkımız hem can hem mal kaybına uğradı. Ayrıyeten pek çok canlı da hayatını kaybetti ya da ömür alanlarını terk etmek zorunda kaldı. Türkiye Teneffüs Araştırmaları Derneği (TÜSAD), tüm bunların yanı sıra orman yangınlarının bir olumsuz tesirinin de teneffüs sorunları olduğunu dikkat çekti. Yangın bölgelerinde bulunan ve dumana maruz kalan vatandaşlarımız için kıymetli ihtarlarda bulunan TÜSAD, orman yangınlarının birebir vakitte bir halk sıhhati sorunu olduğunu ve sonucunda meydana gelen hava kirliliğinin çok önemli sonuçları olacağını belirtti. TÜSAD, bu hususta şu uyarıyı yaptı: “Yangınlar ne yazık ki orman ve onların doğal mesken sahipleri hayvanları yok ettiği üzere havayı da hayli olumsuz etkiliyor. Yangın dumanındaki küçük ya da büyük partiküller havaya karışıyor. Bu gazlardan zehirlenerek mevt en istenmeyen sonuç. Bilhassa küçük çocuklar, yaşlılar, astım, KOAH ve kalp hastalarının yangın dumanından kesinlikle korunması gerekir.”
TENEFFÜS SORUNLARINA DİKKAT
TÜSAD İdare Konseyi Üyesi Doç. Dr. Onur Turan, yaşananların iklim krizi sonucu ortaya çıkan afetlerin çok önemli sıhhat problemlerine yol açacağını gösterdiğine dikkat çekerek, şunları aktardı: “Örneğin, orman yangınları sırasında ortaya çıkan çeşitli dumanlar, gazlar ve başka solunan hususlar bilhassa akciğerler için ziyan verici tesirlere sahip. Dumana bağlı akciğer hasarı; yanan hususun cinsine, yanma biçimine ve oluşan ısının sıcaklığına bağlı olarak değişir. Dumanın neden olduğu sistemik tesirlerin büyük kısmını karbonmonoksit zehirlenmesi oluşturur. Ayrıyeten; hidrojen siyanür, asit, aldehit gazlar ve oksidanlar da akciğer ve bedene ziyan veren öbür bileşenler ortasında yer alır. Duman solumasına bağlı mevt her yüz şahıstan ortalama 5 ile 8’inde gelişirken, erken vefatlar, çoğunlukla hava yolu tıkanıklığı ve sistemik-metabolik zehirlenmeler sonucunda oluşur.”
Duman solunması sonucunda üst teneffüs yollarında hasar ve ödem üzere durumların yanında, yaygın akciğer tutulumu, akciğer işlevlerinde bozulma ve hatta mevte kadar giden tablolar oluşabileceğini belirten Turan, şu ikazları yaptı: “Duman yahut gibisi irritan hususlara maruziyet, teneffüs işlevlerinde azalma, hava yolu hassaslığında artış yapabilir ve astım üzere bir havayolu hastalığını tetikleyebileceği üzere, tekrar astım ve KOAH üzere hastalığı olanlarda atak gelişimine neden olabilir. Muhtemel bir yangın durumunda; bilhassa teneffüs sistemini korumak, duman solumamak için ıslak havlu yahut bez kullanarak burnun kapatılması kıymetli.Bu ortada daha evvelden temin edilen N95 üzere gözetici teneffüs maskelerinin kullanılmasını ve şayet duman solunduysa en yakın sıhhat kuruluşuna başvurulmasını öneriyoruz.”
YAŞLILAR VE ÇOCUKLAR RİSK ALTINDA
TÜSAD Astım ve Alerji Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Zeynep Ferhan Özşeker ise yangın dumanının solunmasının astım ve KOAH hastalarında hastalığın kötüleşmesine ve ataklara neden olabileceği ikazında bulunarak, şu bilgileri verdi:
Duman; zatürre ve bronşit üzere hastalıklara da neden olabilir. Kalp hastalarında ani ölümlere, kalp krizine, kalp ritim bozuklukları meydana gelebilir.
Yaşlı bireylerde kronik teneffüs yolu ve kalp damar hastalıklarının sıklığının fazla olması onları daha fazla risk altında bırakır.
Çocuklarda ise teneffüs yolları ve akciğerlerin hâlâ gelişmekte olması nedeniyle yangın dumanına maruziyet kalıcı hasarlara, ileride astım gelişimine neden olabilir.
Yangın dumanından korunmak için öncelikle çocuk, hamile, yaşlı, astım, KOAH, kalp hastalığı üzere kronik hastalığı olan şahısların orman yangını riskinin yüksek olduğu periyotlarda mecburî olmadıkça bu bölgelere seyahat planı yapmamalı.
Ayrıyeten yangın çıktığı durumlarda havada yangın dumanı partiküllerinin ölçümü, dumanın yayıldığı alanın belirlenmesi ve bunun halka duyurulması sağlanmalı.
Yangın dumanı yayılım alanında bulunanların yangın riski yoksa konutta kalarak kapı ve pencerelerini kapalı tutmaları, mecburî tahliye durumu varsa da mümkün olduğunca bölgeyi süratle terk etmeleri, otomobil ile seyahat sırasında tüm camların kapalı olması, iç havalandırma ile aracın havalandırılması önerilir.
SANTRAL YANGINLARINDA RİSK DAHA DA ARTIYOR!
TÜSAD İnfeksiyon Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Berna Kömürcüoğlu, yanma sonucu oluşan is ya da kurumun içindeki çok küçük partiküllerin akciğerlere ulaşmasının kimyasal pnömoniye, kalıcı hasara ve teneffüs yetmezliğine neden olabileceğini belirtti. Kömürcüoğlu, Muğla’nın Milas ilçesinde yaşanan orman yangında alevlerin Kemerköy Termik Santrali’ne sıçraması ile gündeme gelen santral yangınları konusunda ise şunları söyledi:
Termik santral yangını olan bölgede, bilhassa karbonmonoksit ve kükürtdioksit düzeyleri yüksekliği risk teşkil etmektedir. Bu yüzden bunların takibi yapılmalı.
Yangın santrale ulaşmadan bölge tahliye edilmeli, tahliye edilememiş ise yangın devam ettiği sürece bölge halkı mümkün olduğunca meskenden çıkmamalı, meskenler dış ortamdan havalandırılmamalı.
Dış ortamlarda partikül filtre özelliği de taşıyan FFp2 ve FFp3 maskeler tercih edilmeli.
Aslında bölgesel yangınlar nedeniyle düşen hava kalitesi santral yangınıyla daha da bozulabileceği için risk kümesinde hastalar astım, KOAH, restriktif akciğer hastalığı, konutta daima oksijen kullanan teneffüs yetmezliği hastaları mümkünse yangın ortamından uzaklaştırılmalı. Yangın bölgesinde kalmaları durumunda, konutlarını izole etmeleri, mümkünse hepa filitreli klima ile soğutulan (dışarıdan havalanmayan) bir ortamda kalmaları önerilir.
Yangına ve dumana maruziyet sonrası bireyler en az 24 saat semptomlar açısından izlenmeli. Teneffüs semptomları olan bireyler için CO zehirlenmesi açısından yalnızca pulse oksimetre kâfi olmayacaktır, karboksihemoglobin (COHb)düzeyleri ile artetiyel kan gazı ile birlikte değerlendirilmeli.
PANDEMİ TEDBİRLERİ GÖZARDI EDİLMEMELİ
Bunların yanı sıra afet bölgesinde COVID-19 yayılımını önlemek ismine alınacak önlemler hakkında bilgi veren Prof. Dr. Berna Kömürcüoğlu, şunları söyledi: “Doğal afet alanları tabiatı gereği COVID-19 tedbirlerinin en fazla göz arkası edildiği ve insanların birbirine takviye gayesiyle korunmasız yakınlaştığı alanlar yaratıyor. İzmir sarsıntısı sonrasında da bölgesel hadise sayılarında çok artış izledik. Bu nedenle afet kaideleri elverdiği kadar toplanma alanlarında COVID-19 tedbirlerine dikkat edilmesi, insanların açık alanlarda toplanmasının sağlanması ve yemek yedikleri alanlarda azami koşullara dikkat edilmesi kıymetli.”
Doç. Dr. Onur Turan da bu mevzuda şu hatırlatmalarda bulundu: “Yaşanan yangın afeti sonrası çadır yahut farklı konaklama alanlarında bulunulması, COVID-19 müspet hadiseler ve temaslılarla temas riskini arttırdığı için, COVID-19 açısından bulaş riski de yükselecektir. Bu nedenle, şahsî gözetici tedbirlerden vazgeçmemeli, maske-mesafe-hijyen üçlüsü ve pandemi kurallarına uymaya devam edilmeli. Afetten etkilenen vatandaşlarımızın kaldıkları yerleşim alanlarının hijyen açısından güzelleştirilmesi, dezenfeksiyon alanlarının oluşturulması, mümkün bir enfeksiyon kuşkusunda gerekli tıbbi hizmetin verilmesi sağlanmalı. Bu bölgede yer alan şahıslar için maske nizamlı olarak temin edilmeli, maske kullanımı denetlenmeli ve HES kodu denetimleri yapılmalı. COVID-19’u düşündüren şikâyetleri olan bireylerde gerekli görülen durumlarda PCR testi yapılması, bölgede yer alan sıhhat takımlarınca sağlanmalı.”
SON ZELZELELER: Türkiye ve dünyadan son dakika sarsıntılar listesi.
Kaynak: Bültenler
