Prof. Dr. Burak Doğangün: “Hiç görmediğimiz kadar arttı”
“Gençler kendine ziyan verme üzere davranışları daha ağır bir halde gösterdi”
“Meslek hayatımda olmadığı kadar yoğunluk oldu”
“5 gün hiç uyumayıp oyun oynayan ergen gördüm. Zombi üzere karşımda dolaşıyordu”
İSTANBUL – Pandemi periyodunun çocuklar ve ergenler üzerinde oluşturduğu tesirleri anlatan Prof. Dr. Burak Doğangün, çarpıcı açıklamalarda bulundu. Doğangün, “Ergenler, gençler kendine ziyan verme üzere davranışları daha ağır bir formda gösterdiler. Hafta sonları dahil hiç bu denli yıllık meslek hayatımda olmadığı kadar yoğunluk olduğunu söyleyebilirim” dedi.
Covid-19 pandemisi toplumun her bölümünü büyük oranda etkilerken alışkanlıkların da değişmesine neden oldu. Salgın nedeniyle uzun mühlet meskende kalan insanların tercih, tavır ve davranışlarında değişiklikler yaşandı. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Burak Doğangün de pandemi devrinde çocuk ve ergenlerin ruhsal yapıları hakkında açıklamalarda bulundu. Doğangün, bu süreçte kesici aletlerle kendisine ziyan veren çocukların sayısının büyük oranda arttığını söz ederken aileleri uyardı.
“Bunca yıllık meslek ömrümde olmadığı kadar yoğunluk oldu”
Başlangıcından bu yana salgının çocuklar ve ergenler üzerinde oluşturduğu tesirlere ait konuşan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Burak Doğangün, “İlk devirde çocuklar ne olduğunu anlamaya çalıştılar şok olan anne babalarının yüzlerini izlediler. Belli bir periyot sonra ise ne olduğunu daha rahat anlamaya çalıştılar. Evvel korktular birçok yetişkin üzere daha sonra bunları kelama dökebilenler daha rahatladı. Kendi konutlarında mahpus olmuş oldular. Bunların getirdiği tesirle bir devir sonra suçluluk hissetmeye başladılar. Hem bir taraftan dışarıya çıkmak isteme hem de içeride kalıp aileyi müdafaa gerekliliği vardı. Yapılan çalışmalar çoklukla çocuk ve ergenlerin birkaç alanda ağır bir halde etkilendiğini gösteriyor. Çocuk ve ergenlerin dünya ve ülke genelinde daha fazla depresif belirtiler gösterdiği, ağır dert sıkıntıları yaşadığı bunlarla temaslı olarak bilhassa biz de ülkemizde çok sık görmeye başladık. Kendine ziyan verme üzere davranışlar geliştirmeye başladığını gördük. Ergenler, gençler daha çok toplumsallaşma alanındaki zorluk, yeme bozuklukları ve kendine ziyan verme üzere davranışları daha ağır bir halde gösterdiler. Hafta sonları dahil hiç epey yıllık meslek ömrümde olmadığı kadar yoğunluk olduğunu söyleyebilirim” dedi.
“Vücudun kapalı bölgelerine yapıldı”
Pandemide çocukların kendilerine ziyan verme eğilimlerinin arttığını kimi vakit ailelerin bu durumu geç fark ettiğini belirten Prof. Dr. Burak Doğangün kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aileler birinci evvel fark etmediler bunu, bir moda üzere toplumsal medyadan etkilenip ergenlerin, gençlerin problemli süreçler yaşadıklarında tahlil üretemediklerinde o depresif belirtileri ağır yaşadıklarında kendilerine ziyan verdiklerini gördük. Birtakım toplumsal medya alanlarında da bu durum bir fenomene, popülariteye dönüşerek moda üzere bir güç kazandı. Çok da fazla arttı. Geçmişte de bu durum kesinlikle vardı lakin hiç görmediğimiz kadar bunu görmeye başladık. Kendine ziyan verme davranışı gencin sorun hissettiği vakitlerde bu bir ikaz, uyaran üzere yani çok sıkılan birinin uykuya dalmamak için kendini çimdiklemesi üzere bir ikaz tesiri gösterdi. Benim anlatmaya çalıştığım şuurlu ve şuur dışı bir cezalandırma üzereydi. Ergenin kimlik oluşurken vücuduna yönelik bir hissetme durumu üzereydi ancak daha çok bu pandemide hangi özel koşullarda oluyordu derseniz, olağanda kol ve bacaklara yapılan bir nevide dış dünyaya yönelik bir ileti olan bu kendine ziyan verme davranışı pandemi devrinde bilhassa bedenin kapalı bölgelerine yapıldı. Anne babanın aslında meskende olup görme durumu olan bu durum böylece ertelenmiş oldu. Ağır depresif külfetler yaşayan gençlerde muhakkak bir devir sonra kendine ziyan verme davranışı maalesef kimi intihar fikirleriyle de kendini gösterdi. Aile o vakit farkında oldu ve böylece patlak vermeye başladı”
“Parmak sallar halde değil, niçin oldu bu durum merak ediyorum demek”
Ailelerin kendine ziyan veren çocuklarına karşı yaklaşımının çok değerli olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Burak Doğangün, “Sıklıkla kesici aletlerle olan durumdan bahsediyoruz, birçok cismi ergen, kendisini yaralamak, ziyan vermek için kullandı. Anne baba bu türlü bir durumda çoklukla şok, panik yaşıyor. Vakit zaman inkar ediyor ‘zaten ufacık bir şey, bir şey olmaz ki, kedi yapmış’ bir taraftan biliyordum diyor lakin yakıştıramıyor. Öncelikle bir kabul edebilmek, görebilmek, bir durabilmek sert değil, net durabilmek tabiri caizse bir yer hazırlayıp üzerine konuşulabilir bir alan oluşturmak lazım. Bu durumu bunu niçin yaptın üzere parmak sallar biçimde değil, niçin oldu bu durum merak ediyorum demek ikisi ortasında fark var. İşin içinden çıkılamaz boyutta bir durum olduğu düşünüldüğünde de bir psikiyatr, bir psikiyatriste bir profesyonele geliyorlar lakin burada da şu çok değerli seni aldım götürüyorum, bakacaklar sana hatalı üzere değil. Bu kendine ziyan verme davranışları da daha çok birinci orta ergenlik devrinde daha sık oluyor. Yani 13-16, 12-15 yaş ortasında daha sık gözlemlediğimizi söyleyebiliriz. Ekrana boğulduk bu periyotta herkes kendi alanında bir kısır döngü yaşamaya başladı. Pandemi periyodunda uyku bozuklukları çok fazla oldu. Mesela 5 gün hiç uyumayıp oyun oynayan ergen gördüm. Zombi üzere karşımda dolaşıyordu, bütün bunlar artık çok şükür ki daha istikrara girmeye başladı” sözlerini kulandı.
“Şu an bu olumlu süreç oluştu”
Öğrencilerin uzun vakit sonra okula başladığı birinci periyotlarda ahenk sorunu yaşadığı lakin bu durumun giderek olumlu bir sürece girdiğini söz eden Prof. Dr. Doğangün, “Şu an bu olumlu süreç oluştu. Muhakkak bir devir sonra zaten gelişti. 1,5-2 yıl hiç okula gitmeyen çocuk ‘gittiğim vakit beni tenkitler mi, beni beğenmezler mi, yanlış bir şey söyler miyim’ üzere pandemiden kalan, pandemide artan o anksiyeteyi toplumsal alana yansıttı. Lakin adaptasyon birlikte geldi. Birlikte geçirilecek kaliteli vakit çok kıymetli. Bilhassa 0-4 yaş periyodunda çocuklarını ekrana boğmayın, masada yemek yemeleri için karşılarında bir uyuşturucu üzere onları hipnotize edecek ekranları tabletleri ellerine vermeyin” dedi.
