Sophie Hardach – BBC Future
Küçük çocuklarda teneffüs yolu hastalıklarına yol açan Respiratuvar Sinsitiyal Virüs (RSV), Kuzey Yarımküre’de son aylarda beklenmeyen süratte yayıldı.
Mevsimsel bir virüs olan RSV, evvelki yıllarda Kasım ayından başlayarak kış aylarında yaygınlaşıyordu. Yaz aylarında ise RSV nedeniyle görülen olay sayısı neredeyse sıfıra iniyordu.
Virüs bu yıl ise şaşırtan bir formda yayıldı ve birçok ülkede çocuk hastanelerinde yaz aylarının ağır geçmesine neden oldu.
ABD’de New York’un Brooklyn bölgesindeki Maimonides Çocuk Hastanesi, RSV artışını yakından gözlemleyen tıbbi kurumlardan birisi oldu.
2021 yılının başlarında hastane çalışanları Covid-19 olaylarının azalması nedeniyle rahat bir nefes almıştı. Toplumsal uzaklık, maske ve paklık tedbirleri, başka viral enfeksiyonların da azalmasını sağlamıştı.
Mart ayında ise öksüren bebek ve çocuk hastalar hastanede görülmeye başlandı. Kimileri nefes darlığından da muzdaripti.
Çocuklarda akciğer problemlerine yol açabilen RSV nedeniyle hastaneye gelen çocuklar, sıhhat çalışanını şaşırttı. Evvelki yıllarda Mart ayında olaylar azalır, Nisan’da ise neredeyse bitmeye yüz tutardı.
Sonraki aylarda, mevsim dışı RSV salgını ABD’nin güneyinde, İsviçre’de, Japonya’da ve İngiltere’de de görüldü.
Covid salgınının dolaylı tesiri mi?
Tabipler, RSV virüsünün beklenmeyen artışının, Covid-19 salgınının dolaylı tesirlerinden birisi olduğu görüşünde.
Geçtiğimiz yıl, kapanma tedbirleri ve hijyen önlemleri, koronavirüsün yayılımını engellediği üzere, RSV üzere virüslerin de önünü kesmişti. Bunun sonucu olarak, çocuklar bu virüse karşı bağışıklık geliştiremedi.
Tedbirlerin gevşetilmesiyle RSV yayılmaya elverişli geniş bir nüfus bulmuş oldu. Hadiseler da beklenmeyen bir periyotta arttı.
Birtakım çocuk hastanelerinin kapasitesi zorlanırken, aileler tasayla alarma geçti.
Maimonides Çocuk Hastanesi’nin Çocuk Hastalıkları Servisi’nin şefi Rabia Agha, yaşadıkları yoğunluğu, “Yoğun bakım ünitemiz kapasitesini zorladı. Bu sefer Covid’den değil, farklı bir virüsten” diye anlatıyor. Nisan ayı başında hastanelerine başvuran çocukların birçoklarına RSV teşhisi konmuş.
Dünya genelinde de viral hastalıklara açık hale gelen çocuklar ortasında virüs yayıldı.
İsviçre’nin Zürih kentindeki Üniversite Çocuk Hastanesi’nin bulaşıcı hastalıklar kısmı yöneticisi Christoph Berger, “Bu sürpriz oldu. Aslında beklediğimiz bir şeydi lakin bu kadar çok olacağını düşünmemiştik” diyor.
Zürih’teki hastanede RSV hadiseleri ekseriyetle Ocak ayında en yüksek düzeye ulaşıp, Haziran-Ağustos ortasında sıfıra yaklaşır. Bu yıl ise kışın hiç hadise yoktu, Haziran’da yavaşça artmaya başladı, Temmuz’da ise düzgünce yükseldi.
Berger, “Bütün yataklarımız doldu, önemli bir sınavdı” diyor. Hastanesine başvuran kimi bebek ve çocukları başka hastanelere sevk etmek zorunda kalmışlar. İsviçre’deki diğer kimi hastanelerde de emsal bir durum yaşanmış.
Üstelik RSV teşhisi konan çocuklar, Covid’den muzdarip çocuklara nazaran daha uzun bir tedaviye muhtaçlık duydular.
ABD Salgın Hastalıkları Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC), çocukların neredeyse tamamının 2 yaşına kadar en az bir sefer RSV ile hastalandığını kaydediyor.
Çocuklar çoklukla bunu soğuk algınlığına benzeri semptomlarla yaşıyor. Burun akıntısı, öksürük, öne çıkan semptomlar. Birtakım çocuklarda ise, akciğerin alt kısımlarında enflamasyon yaratan bronşiyolit gelişebiliyor. Nefes darlığı da bu durumda görülebiliyor.
Altı aylıktan daha küçük bebeklerin yüzde 1-2’si, RSV nedeniyle hastaneye başvurup oksijen tedavisi almak zorunda kalıyor. Bu tedaviyle büyük çoğunluğu birkaç gün içerisinde düzgünleşiyor.
Koronavirüs salgınında evvel, hastaneler çoklukla RSV için hazırlıklı olurlardı. Prematüre bebekler ve akciğer hastalığı olan çocuklar, virüse karşı geliştirilen antikorlarla tedavi ediliyordu. Salgın periyodunda ise mevsimsel ritim bozuldu.
Agha, “Covid’e karşı alınan tedbirler, hakikaten de Covid’le birlikte başka virüslerin de önüne geçti. Böylelikle RSV’nin bir dönemi büsbütün geçiştirilmiş oldu. Ve bir dönemi atladığınız vakit, buna karşı antikor geliştirmemiş oluyorsunuz. Anneler buna karşı antikor geliştirmediğinde bu bebeklere de geçmiyor” diyor.
Sonuç olarak bu bebekler Covid tedbirleri gevşediğinde RSV’ye daha açık hale geliyor. Farklı ülkelerden gelen bilgiler de bir dönem antikor geliştirmemiş olmanın tesirlerini takviyeler nitelikte.
Kaçırılan dönem, hastalığa savunmasız olan çocuk ve bebek sayısını artırdı. Tokyo’daki sıhhat otoriteleri de, kayıtların tutulmaya başlandığı 2003’ten bu yana en büyük RSV salgınıyla karşı karşıya olduklarını bildirdi.
RSV virüsünün bundan sonra nasıl seyredeceği ise şimdi net değil. Yaz aylarındaki artış, kışın rahat geçeceği manasına gelmiyor. Birtakım bölgelerde ise RSV olayları yeni yeni artmaya başladı.
Okulların yine açılması da RSV virüsüne yayılmak için yeni bir fırsat sunabilir. Fakat uzmanlar, yetişkinlerin nasıl davranacağının kritik ehemmiyette olduğunu burguluyor. İsviçre’de anaokulları ve oyun kümeleri kış boyunca açık kaldı ve çocuklar maske takmadı. Lakin yetişkinlerin tedbirlere önemli halde uyması sayesinde RSV hadiselerinde değerli bir artış yaşanmadığı bildirildi.
Christoph Berger, “Genellikle çocukların yetişkinleri hasta ettiği düşünülse de, çoklukla bunun zıddı oluyor. Yetişkinler toplumsal uzaklık ve paklık tedbirlerine uyduğunda RSV ya da grip olaylarını engelleyebiliyoruz” diyor.
RSV’den korunmak için alınabilecek tedbirler, Covid’den farklı değil: El paklığı, toplumsal uzaklık kritik ehemmiyette. Burun akıntısı ve öksürük yaşayan bebeklerin birbirinden uzak tutulması da enfeksiyon ihtimalini düşürüyor.